اجازه فعالیت بانک‌های مجازی با سرمایه ۷۰۰‌میلیارد ریال از مصوبات نخستین جلسه شورای پول‌واعتبار بود که پس از دو سال بار دیگر در بانک مرکزی شکل گرفت، در عین حال از جزئیات راه‌اندازی و اهداف این بانک اطلاعی در دست نیست و حتی کارشناسان بانکی نیز از چند و چون ماجرا اظهار بی‌اطلاعی می‌کنند. به گزارش باشگاه خبری فارس «توانا»، پس از تشکیل نخستین جلسه شورای پول‌واعتبار در هفته گذشته اخباری از برخی اعضای این شورا مبنی‌بر تصویب ایجاد و تشکیل بانک‌های مجازی با اعتبار ۷۰۰‌میلیارد ریال منتشر شد، هرچند اخبار مربوط به این موضوع کوتاه و ناقص بود، ولی ذهن کارشناسان پولی و بانکی را معطوف به این موضوع کرد.

بنابر این گزارش، مصوبه‌ای که از سوی شورای پول‌واعتبار در خصوص تاسیس بانک‌های مجازی در کشور صادر شده است، فاقد اطلاعات لازم و توجیه‌کننده در مورد این فعالیت بانک‌ها است.

بیش از یک هفته از انتشار مصوبه شورای پول‌واعتبار درباره امکان راه‌اندازی بانک‌های مجازی در کشور می‌گذرد، اما تاکنون متولیان سیاست‌های پولی و بانکی کشور، اطلاعات دقیقی درخصوص این مصوبه منتشر نکرده‌اند و شرایط و جزئیات آن نامعلوم و مبهم است، به گونه‌ای که فعالان و کارشناسان امور بانکی نیز از آیین‌نامه اجرایی این مصوبه اطلاعی ندارند و آن را پر ابهام می‌دانند.

بانکی در رایانه‌ خانگی!

تنها اظهار نظر درباره بانک مجازی تاکنون توسط محمود خاوری، مدیرعامل بانک ملی مطرح شده و آن اینکه «بانک مجازی نقش بانک‌های فعلی را خواهد داشت، با این تفاوت که با تشکیل این بانک، به جای اینکه مشتری به صورت مستقیم به بانک مراجعه کند، به راحتی می‌تواند از طریق رایانه شخصی امور بانکی خود را انجام دهد.» حسین رحمانی‌نیا، رییس اتاق تعاون و عضو شورای پول‌واعتبار نیز که خبر تصویب بانک‌های مجازی به نقل از وی در خبرگزاری فارس انتشار یافت، نیز در توضیح آن به همین توضیح بسنده کرده بود: «یکی از مصوبات مهم جلسه شورای پول‌واعتبار تشکیل بانک‌های مجازی با اعتباری در حدود ۷۰۰‌میلیارد ریال بود که می‌تواند بسیاری از مناسبات بانکی را برای مشتریان بانک‌ها تسهیل کند.»

به نظر می‌رسد اطلاعاتی که تاکنون درباره راه‌اندازی بانک مجازی در کشور منتشر شده، جوابگوی پرسش کارشناسان در مورد این بانک‌ها نیست؛ چراکه سیدعباس موسویان، عضو کارگروه بانکداری بدون ربا نیز، شرایط تاسیس بانک‌های مجازی را در مصوبه شورای پول‌واعتبار نامشخص می‌داند و در این باره می‌گوید: با توجه به مواردی که در این مصوبه ارائه شده، این نتیجه به دست می‌آید که جزئیات و شرایط این طرح دارای ابهاماتی است.

بانک‌های مجازی، تصمیمی نمایشی

از طرفی برخی کارشناسان ازجمله جمشید پژویان بر این باورند که تشکیل بانک‌های مجازی در شرایط فعلی و باتوجه به روند اجرای فعالیت‌های الکترونیکی‌ آن‌ها غیر‌ضروری است و مسوولان و تصمیم‌گیرندگان پولی و بانکی در درجه اول باید وضعیت بانکداری الکترونیک سیستم بانکی را بهبود بخشند.

پژویان همچنین در این خصوص گفت: زمانی می‌توان گفت که این تصمیم و مصوبه درست است که سیستم بانکداری الکترونیک کشور با خطای کم و اطمینان بالایی فعالیت کند.

به گفته این کارشناس بانکی، با توجه به عدم‌موفقیت ۵۰‌درصد تراکنش‌ها از جانب دستگاه‌های خود‌پرداز، این طرح، غیراصولی و غیرمنطقی خواهد بود.

پژویان از این طرح به عنوان یک «تصمیم نمایشی» دانسته و عنوان می‌کند: بهتر است مسوولان پولی و بانکی در ابتدا مساله عملیات بانکداری الکترونیکی موجود را برطرف کرده و درجه اطمینان این طرح را افزایش دهند و در مرحله بعدی به سراغ این طرح بروند.

تجربه بانکداری مجازی

به گزارش فارس، محمودرضا خاوری که در حال حاضر مدیریت بانک ملی را برعهده دارد و به عنوان یک بانکدار باسابقه از وی نام برده می‌شود، لزوم تشکیل بانک‌های مجازی را از نکات ضروری در نظام بانکداری می‌داند و می‌گوید: ایران نیز باید مانند سایر کشورها این نوع بانکداری را تجربه کند.

وی در این راستا به بانک ING اشاره و تصریح می‌کند: ING یکی از این نوع بانک‌ها است که در هیچ کجای دنیا شعبه‌ای ندارد و درعین حال فعالیت بانکداری را به خوبی انجام می‌‌دهد.

او تشکیل این نوع بانک‌ها را آغاز خوبی می‌داند و با بیان این نکته که این امر می‌تواند با موفقیت همراه باشد، اضافه می‌کند: مشتریان این بانک‌ها در عین حال باید به اینترنت نیز دسترسی و تخصص استفاده از این حساب‌ها را هم داشته باشند.

به گفته مدیرعامل بانک ملی، وظیفه این بانک‌ها با بانکداری الکترونیک فعلی متفاوت است، زیرا در این بانک‌ها دیگر سپرده‌گذار نمی‌داند که سپرده گیرنده چه کسی است و در واقع سپرده‌گذار در بانک مجازی با فرد و شعبه خاصی سروکار ندارد.

بانکداری مجازی، فرزند به دنیا نیامده

چون بانکداری الکترونیکی پیش زمینه بانکداری مجازی است، برخی مکانیزه کردن نظام بانکی را تحقق بانکداری الکترونیک می‌پندارند، در حالی که تجهیز شعب و واحدهای بانک به تجهیزات رایانه‌ای تحقق بانکداری الکترونیک نیست؛ بانکداری الکترونیک می‌تواند به عنوان استفاده از کانال‌های تحویل الکترونیکی خدمات و تولیدهای بانکداری با روش‌های استفاده از تلفن‌های ثابت و همراه، بانکداری خانگی، دستگاه خودپرداز، دستگاه فروش نقطه‌ای و غیره باشد.

با این تعریف بانکداری مجازی به عنوان فرزند بانکداری الکترونیک شناخته می‌شود و با تحقق آن تحول شگرفی در عملیات بانکداری به وجود می‌آید.

آمار منتشره از سوی صندوق بین‌المللی پول حاکی از آن است که بانکداری مجازی (اینترنتی) در کشورهای اتریش، فنلاند، کره، سنگاپور، اسپانیا، سوئد و سوئیس بیشترین کاربرد را داشته است و در این مناطق بیشتر بانک‌ها خدمات اینترنتی ارائه می‌دهند.

بانک مجازی منتظر ترسیم شخصیت حقوقی

در یک بانک مجازی مشتریان و کاربران یکی شده و از طریق اینترنت از خدمات بانکی استفاده می‌کنند، نقطه اشتراک این بانک‌ها یا بانک‌های سنتی حداقل در شروع کار شخصیت حقوقی مستقل، اساسنامه، هیات‌مدیره و سرمایه و نقطه افتراق، دارایی‌های فیزیکی شناخته می‌شود.