عوامل موثر بر پایه پولی و ضریب فزاینده نقدینگی در سال گذشته

گروه بازار‌پول - عوامل موثر بر نقدینگی، بررسی عوامل موثر بر پایه پولی و بررسی اجزای ضریب فزایندگی نقدینگی از جمله مواردی است که در گزارش ۹ ماهه سال ۸۶ در نشریه روند اقتصادی ارگان بانک مرکزی مورد تاکید مقامات و کارشناسان این بانک قرار گرفته است. رشد پایه پولی در پایان آذر ۸۶ نسبت به پایان سال ۸۵، ۷/۱۸‌درصد بود که در مقایسه با رشد دوره مشابه سال ۸۵ (۶/۵‌درصد) افزایش قابل توجهی به میزان ۲/۱۲ واحد نشان می‌دهد.

پایه پولی در پایان آذر ۱۳۸۶ نسبت به پایان آذر ۱۳۸۵ از رشدی معادل ۶/۴۱‌درصد برخوردار گردید که در مقایسه با رشد مدت مشابه سال ۸۵ (رشد آذر ۸۵ به آذر ۸۴ معادل ۳۹‌درصد) با ۶/۲ واحد‌ درصد افزایش مواجه شده است.

خالص دارایی‌های خارجی بانک مرکزی با سهمی معادل ۸/۲۹ واحد‌ درصد بیشترین سهم را در رشد پایه پولی داشته است که در مقایسه با رشد دوره مشابه سال ۸۵ معادل ۳۴ واحد ‌درصد ۲/۴ واحد ‌درصد کاهش داشته است.

مطالبات بانک مرکزی از بانک‌ها نیز سهم قابل توجهی در رشد پایه پولی داشته و منجر به افزایش معادل ۷/۲۸ واحد ‌درصد در رشد پایه پولی گردیده است که در مقایسه با رقم مشابه سال قبل (۴/۷ واحد ‌درصد) افزایش چشمگیری نشان می‌دهد.

بدهی بانک مرکزی در نه ماهه اول سال ۱۳۸۶ بیش از ۲/۸۰هزار میلیارد ریال افزایش داشته است که از این میزان حدود ۹/۴هزار میلیارد ریال بابت افزایش تنخواه گردان پرداخت وجوه دولتی و مابقی آن یعنی حدود ۳/۷۵هزار میلیارد ریال مربوط به افزایش اضافه برداشت بانک‌ها از بانک مرکزی یا سایر موارد از جمله اعطای خط اعتباری و عملکرد وجوه اوراق مشارکت بانک مرکزی در حساب بانک‌ها بوده است. لازم به توضیح است در آذر ماه سال ۸۶ بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی ۷/۹هزار میلیارد ریال افزایش یافته است. مهم‌ترین دلیل این افزایش تسهیلات اعطایی بانک مرکزی به بانک‌ها بابت تسویه ریالی معاملات ارزی بین بانکی در آذر ماه بوده است.

خالص مطالبات بانک مرکزی از بخش دولتی با سهمی معادل ۹/۲۶- واحد ‌درصد بیشترین سهم را در کاهش پایه پولی داشته است که مهم‌ترین دلیل این امر افزایش سپرده‌های بخش دولتی نزد بانک مرکزی می‌باشد.

در پایان آذر ۸۶ مانده اوراق مشارکت سر رسید نشده بانک مرکزی به ۲/۲۵هزار میلیارد ریال رسید که در مقایسه با پایان سال قبل ۶/۳هزار میلیارد ریال افزایش نشان می‌دهد. این میزان افزایش در اوراق مشارکت بانک مرکزی با احتساب ضریب فزاینده نقدینگی در پایان آذر ۱۳۸۶ با قبض حدود ۸/۱۶هزار میلیارد ریال نقدینگی، به میزان ۳/۱‌درصد از رشد نقدینگی کاسته است.

بررسی اجزای ضریب فزاینده نقدینگی

ضریب فزاینده نقدینگی در پایان آذر ماه ۸۶ نسبت به پایان سال ۸۵ با ۷/۰‌درصد افزایش به ۶۱۸/۴ رسید که در مقایسه با رشد مدت مشابه سال ۸۵ (۹/۱۶‌درصد) کاهش چشمگیری نشان می‌دهد. ضریب فزاینده نقدینگی در پایان آذر ۸۶ نسبت به پایان آذر ۱۳۸۵ معادل ۴/۵‌درصد کاهش یافت که در مقایسه با رشد مدت مشابه سال ۸۵ (رشد آذر ۱۳۸۵ به آذر ۸۴ معادل ۷/۱-‌درصد) با ۷/۳ واحد‌درصد کاهش مواجه شده است.

مهم‌ترین دلیل کاهش رشد ضریب فزاینده نقدینگی در این دوره رشد نسبت ذخایر اضافی به کل سپرده‌ها می‌باشد که در مقایسه با اسفند سال ۸۶ معادل ۲۹‌درصد رشد نشان می‌دهد. علت اصلی این امر افزایش سپرده‌های دیداری بانک‌ها نیز بانک مرکزی بوده که در پایان آذر ۸۶ نسبت به پایان سال ۸۵ معادل ۵/۱۴هزار میلیارد ریال (۴/۵۲) رشد داشته است.