آمارهای بانک مرکزی در سه ماه اول امسال نشان می‌دهد
سیر نزولی سپرده‌های قرض الحسنه
گروه بازار پول- آمارهای پولی منتشر شده از سوی بانک مرکزی حکایت از روند افزایشی رشد سپرده‌های بخش غیر دولتی دارد. البته این آمار نشانگر کاهش رشد سپرده‌های بانکهای تخصصی است و طبق آن، بخش عمده رشد سپرده‌ها در بانکهای تجاری رخ داده است. همچنین میزان سپرده‌های قرض‌الحسنه نیز با ۷/۱ درصد کاهش در بهار امسال مواجه بوده است. این داده‌ها توسط دایره آمارهای پولی که زیرمجموعه اداره آمارها و بررسی‌های اقتصادی بانک مرکزی است، منتشر شده و آمارهای پولی و بانکی کشور را تا خردادماه سال ۹۱ ارائه کرده است. طبق اعلام پایگاه اطلاع‌رسانی بانک مرکزی، داده‌های این بخش، «شامل خلاصه دارایی‌ها و بدهی‌های سیستم بانکی اعم از بانک مرکزی، بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی، بانکهای تجاری، بانکهای تخصصی و بانکهای غیردولتی و موسسات اعتباری غیربانکی و نیز شامل ارقام عمده پولی و اعتباری و تسهیلات اعتباری بانک‌ها و موسسات اعتباری به تفکیک عقود اسلامی است.»
سپرده‌های بخش غیردولتی
در بخش سپرده‌های بخش غیردولتی که در سرفصل «ارقام عمده پولی و اعتباری» از این گزارش آماری قرار گرفته است؛ میزان رشد این سپرده‌ها در خرداد ۹۱ رشدی افزایشی داشته است. اجزای تشکیل‌دهنده سپرده‌های بخش غیردولتی، «بانکهای تجاری»، «بانکهای تخصصی» و «بانکهای غیردولتی و موسسات اعتباری غیربانکی» است. مطابق آمارهای منتشر شده از سوی بانک مرکزی، به ترتیب، میزان سپرده‌های بانکهای تجاری ۶/۲۴ درصد، میزان سپرده‌های بانکهای تخصصی ۵/۱۱ درصد و میزان سپرده‌های بانکهای غیردولتی و موسسات اعتباری غیربانکی ۹/۶۳ درصد از کل رقم سپرده‌های بخش غیردولتی را به خود اختصاص داده است. این آمار در مقایسه با میزان آن در اردیبهشت و خرداد سال‌جاری، حکایت از افزایش تدریجی در سهم سپرده‌های بانکهای تجاری از کل سپرده‌ها، کاهش تدریجی سهم بانکهای تخصصی و ثباتی نسبی در سهم سپرده‌های بانکهای غیردولتی و موسسات اعتباری غیربانکی دارد.
بنا بر این آمارها، رشد سالانه نقطه‌ای سپرده‌های بخش غیردولتی در فروردین‌ماه سال‌جاری ۳/۲۱ درصد و در اردیبهشت‌ماه نسبت به زمان مشابه سال پیش ۸/۲۲درصد بوده است، حال آنکه میزان این سپرده‌ها در خردادماه ۹۱ نسبت به خرداد سال قبل ۶/۲۴ درصد شده است. همچنین نسبت به خرداد ۹۰ نیز این آمار، نشان از افزایش رشد سالانه دارد. به این صورت که رشد سالانه سپرده‌های بخش غیردولتی در خرداد ۹۰ نسبت به خرداد ۸۹ به میزان ۹/۲۲ درصد بوده و در خرداد امسال به ۶/۲۴ درصد رسیده است. مطابق این داده‌ها، میزان کل سپرده‌های بخش غیر دولتی در خردادماه ۹۱، به رقم ۳۵۳ هزار و ۶۳۱ میلیارد تومان رسیده است. این رقم ۲۷ هزار و ۷۹۳ میلیارد تومان بیشتر از میزان آن در پایان سال گذشته است که رشد سه‌ماهه ۵/۸ درصدی در این سپرده‌ها نسبت به اسفند ۹۰ را نشان می‌دهد. مقایسه این داده‌ها نیز با رشد سه‌ماهه ۳/۴ درصدی سال قبل، حاکی از افزایش در رقم رشد سپرده‌ها است.
رشد کاهشی سپرده در تخصصی‌ها
البته نکته قابل توجه در این اطلاعات این است که بخش عمده‌ای از رشد سپرده‌ها، متعلق به جزء سپرده‌های بانکهای تجاری و سپرده‌های بانکهای غیردولتی و موسسات اعتباری غیربانکی است. بررسی جزئیات افزایش‌ها نشان از این دارد که سپرده‌های بانکهای تجاری در یک سال منتهی به خرداد امسال با ۵/۲۶ درصد افزایش مواجه بوده است، در حالی که میزان افزایش آن در بازه یک ساله منتهی به خرداد پارسال معادل ۶/۱۸ درصد بود. همچنین رشد سپرده‌های بانکهای غیردولتی و موسسات اعتباری غیربانکی نیز ۶/۲۵ درصد بوده است که تغییر چندانی را نسبت به این رشد در سال پیش از آن، نشان نمی‌دهد. این آمار حاکی از کاهش در رشد سپرده‌های بانکهای تخصصی است، چرا که میزان افزایش آن از ۴/۱۹ درصد در یک سال منتهی به خرداد ۹۰، به ۷/۱۵ درصد در زمان مشابه امسال رسیده است.
افت سپرده‌های قرض‌الحسنه
گروه دیگری از ارقام عمده پولی و اعتباری منتشر شده توسط بانک مرکزی، به سپرده‌های غیر دیداری اختصاص یافته است که ارقام مربوط به «قرض‌الحسنه پس‌انداز»، یا همان سپرده‌های قرض‌الحسنه، در آن درج شده است. این آمار از دو جزء صندوق پس‌انداز مسکن و سایر تشکیل شده است.
بررسی این داده‌ها نشان از کاهش میزان سپرده‌های قرض‌الحسنه در خردادماه سال‌جاری نسبت به رقم آن در پایان سال گذشته دارد. مطابق این داده‌ها، رقم سپرده‌های قرض‌الحسنه در پایان اسفند سال ۹۰ معادل ۲۵ هزار و ۴۴۰ میلیارد تومان بود، حال آن که این میزان با تقریبا ۴۲۲ میلیارد تومان کاهش در یک بازه سه ماهه، به میزانی برابر با ۲۵ هزار و ۱۸ میلیارد تومان در انتهای بهار سال ۹۱ رسیده است. روندی که نشانگر افتی به میزان ۷/۱ درصد در میزان سپرده‌های پس‌انداز قرض‌الحسنه است. البته رقم این سپرده‌ها در مقایسه با خرداد سال ۹۰، رشدی ۸ درصدی از خود نشان می‌دهد، اما این رشد در مقایسه با رشد ۱/۲۵ درصدی آن در خرداد سال ۹۰ نسبت به خرداد ۸۹، موید روند نزولی در مقدار این متغیر بانکی است.
در بین دو جزء سپرده‌های قرض‌الحسنه، بررسی دقیق‌تر نشانگر نزول مدت‌دار در جزء پس‌انداز مسکن از آن است. به این ترتیب که میزان پس‌انداز مسکن از سپرده‌های قرض‌الحسنه، در یک سال منتهی به خرداد ۹۰ کاهشی ۵/۸ درصدی و در یک سال منتهی به خردادماه سال‌جاری، افتی ۲/۱۱ درصدی را از خود نشان می‌دهد. این داده‌ها حاکی از این است که میزان کاهش قسمت پس‌انداز مسکن سپرده‌های قرض‌الحسنه، در این یک ساله، نسبت به یک سال پیش از آن، تشدید شده است و افت آن در حال شتاب گرفتن بوده است.
وضعیت اجزای نقدینگی
آخرین سرفصل از ارقام عمده پولی و بانکی از سوی دایره آمارهای پولی زیرمجموعه اداره آمارها و بررسی‌های اقتصادی بانک مرکزی به اجزای نقدینگی اختصاص یافته است. در این بخش، آمار زمانی مربوط به متغیرهای «اسکناس و مسکوک در دست اشخاص»، «پول»، «شبه پول» و «نقدینگی» ارائه شده است. مطابق تعریف رایج در ایران، نقدینگی از دو بخش پول و شبه پول تشکیل می‌شود. بنابراین دسته‌بندی، به مجموع اسکناس و مسکوک در دست مردم و سپرده‌های دیداری، پول گفته می‌شود.
منظور از سپرده‌های دیداری، دارایی‌هایی مانند چک پول و چک‌های بانکی است که مانند اسکناس و مسکوک رواج ندارد، اما قدرت نقدشوندگی بسیار بالایی دارد. تفاوت پول و شبه پول نیز در همین قدرت نقدشوندگی است و بر این اساس شبه پول از سپرده‌های غیردیداری تشکیل می‌شود، یعنی دارایی‌هایی مانند سپرده‌های بانکی مدت دار، که قابلیت تبدیل شدن به پول را در مدت کوتاه دارند، ولی معمولا مورد مبادله قرار نمی‌گیرد.
بر اساس آمار بانک مرکزی، حجم نقدینگی در پایان سال گذشته ۳۵۲ هزار و ۲۲۰ میلیارد تومان بوده و با رشدی تقریبا ۷ درصدی طی این بازه سه ماهه، به رقم ۳۷۶ هزار و ۷۳۴ میلیارد تومان رسیده است. این داده‌ها حکایت از این دارد که حجم نقدینگی در سه ماهه ابتدایی سال‌جاری، ۲۴ هزار و ۵۱۸ میلیارد تومان افزایش یافته که البته بخش عمده‌ای از آن متعلق به جزء شبه پول آن است. از این میزان افزایش نقدینگی، مقدار شبه پول ۲۳ هزار و ۹۹۸ میلیارد تومان افزایش یافته و جزء پول تنها ۵۱۶ میلیارد تومان افزایش را به خود دیده است. به این ترتیب ملاحظه می‌شود که در سه ماه ابتدایی امسال، میزان پول، تنها نیم درصد رشد داشته است، حال آن که جزء شبه پول، با رشدی ۹ درصدی مواجه شده است.
بر این اساس می‌توان این گونه نتیجه‌گیری کرد که رشد بالای ۷ درصدی نقدینگی در بهار ۹۱، به میزان بسیار اندکی (نیم درصد) در پول قابل مبادله (اسکناس و مسکوک به علاوه سپرده‌های دیداری قابل مبادله) نمود داشته و بخش عمده‌ای از آن در دیگر اجزای نامحسوس‌تر نقدینگی، یعنی شبه پول رخ داده است. یک مقایسه جالب نیز می‌تواند بین رشد نقدینگی در بهار سال‌جاری و بهار سال ۹۰ صورت بگیرد؛ بنابراین آمار، حجم کل نقدینگی موجود در اقتصاد کشور در بهار سال ۹۰ معادل ۶/۲ درصد رشد کرده بود، حال آنکه این متغیر در سه ماه نخست امسال رشدی ۷ درصدی را به خود دیده است. موضوعی که نشانگر روند شتابان در رشد نقدینگی در یک سال اخیر در کشور است.
کاهش ۱۲ درصدی اسکناس و مسکوک
همچنین بنا بر آمارهای منتشر شده که داده‌های پولی و بانکی تا پایان خرداد ۹۱ را ارائه می‌دهد، می‌توان دریافت که میزان سکه و اسکناس در دست افراد در کشور، در بازه سه ماه پایان اسفند ۹۰ تا پایان خرداد ۹۱، کاهشی به میزان ۳ هزار و ۲۷۹ میلیارد تومان داشته است. به طوری که با افتی ۱۲ درصدی، از ۲۶ هزار و ۳۸۳ میلیارد تومان به ۲۳ هزار و ۱۰۳ میلیارد تومان رسیده است. البته این رقم به منزله روند نزولی میزان متغیر اسکناس و مسکوک نیست؛ چرا که مقایسه آن با میزان آن در یک سال پیش از آن، یعنی در خرداد سال ۹۰، حکایت از رشد بالای ۳/۲۴ درصدی در میزان آن دارد.
همچنین آمارهای اسکناس و مسکوک در سال گذشته نشان‌دهنده این است که در سه ماه نخست سال ۹۰، میزان اسکناس و مسکوک با افتی ۵/۱۷ درصدی مواجه بود؛ بنابراین ملاحظه می‌شود که رقم کاهش میزان اسکناس و مسکوک در سال‌جاری، کمتر از رقم افت آن در سال پیشین بوده است.
ارسال نظر