بانک‌ها به سه دسته تقسیم می‌شوند

عضو کارگروه بانکداری بدون ربا با تشریح الگوی جدید بانکداری بدون ربا از تقسیم‌بندی بانک‌ها به سه دسته خبر داد و گفت: براساس این الگو، بانک‌ها متناسب با ماهیت خود از میان انواع جذب سپرده و شیوه ارائه تسهیلات ساماندهی می‌شوند.«سیدعباس موسویان» در گفت‌وگو با برنا گفت: تجربه بانکداری بدون ربا در ایران نشان داده که از یک طرف با انواع بانک با فعالیت‌های خاص و ازطرف دیگر با نیازها و سلیقه‌های مشتریان آنها هم در بخش سپرده و هم تسهیلات روبه‌رو هستیم.

عضو کارگروه بانکداری بدون ربا افزود: برهمین اساس نمی‌توانیم یک الگوی واحد برای همه بانک‌ها درنظر بگیریم که هم پاسخگوی سلیقه و هم فعالیت بانک‌ها در آن مشخص باشد و باید برای هر یک از بانک‌ها یک الگوی عملیاتی مناسب آن طراحی کنیم. موسویان تصریح کرد: بر همین اساس و باتوجه به مبانی شرعی قرارداد‌ها کارگروهی در معاونت بانکی وزارت اقتصاد تشکیل شد که در نهایت به این نتیجه رسید که می‌توانیم بانک‌ها را متناسب با اهداف و سلیقه‌های متفاوت و با کارکرد عقود شرعی در تقسیم‌بندی خاص ساماندهی کنیم. وی افزود: براساس مطالعات در کارگروه بانکداری بدون ربا، بانک‌ها درسه گروه عمده به بانک‌های قرض‌الحسنه براساس عقد قرض‌الحسنه، بانک‌های تجاری براساس عقود مبادله‌ای و بانک‌های تخصصی وتوسعه‌ای براساس عقود مشارکتی ساماندهی می‌شوند.

بانک‌های قرض‌الحسنه

عضو کارگروه بانکداری بدون ربا گفت: براساس الگوی جدید قرارشد که بانک قرض‌الحسنه متصدی امور جذب سپرده‌های قرض‌الحسنه مردم چه در بخش سپرده‌های جاری و چه پس‌انداز قرض‌الحسنه، وجوه مازاد مردم را در قالب سپرده‌های قرض‌الحسنه جذب و از این سپرده‌ها برای اهداف خیر خواهانه مانند بهداشت ودرمان، ازدواج، تامین مسکن اقشار آسیب‌پذیر، برای اشتغال و فعالیت‌های کوچک، تسهیلات قرض‌الحسنه می‌دهند.

وی با بیان اینکه بانک‌های دیگر هم می‌توانند در امور قرض‌الحسنه فعالیت کنند، گفت: بانک‌ها می‌توانند درقالب یک موسسه خاص به امور قرض‌الحسنه بپردازند به گونه‌ای که این حساب از سایر حساب‌های بانکی جدا باشد.

بانک‌های تجاری

موسویان گروه دوم بانکی را بانک‌های تجاری اعلام کرد و گفت: این بانک‌ها برای فعالیت‌های کوتاه‌مدت، میان مدت و بلندمدت ساماندهی می‌شوند و هدف فعالیت شان تامین مالی بنگاه‌های کوچک و متوسط ونیازهای اقتصادی خانوارها و فعالان اقتصادی چه در بخش کوتاه‌مدت و چه میان‌مدت است. وی افزود: کارگروه بانکداری بدون ربا به این جمع‌بندی رسید که این بانک‌ها می‌توانند در بخش سپرده‌ها علاوه‌بر سپرده‌های جاری که براساس عقد قرض‌الحسنه است، انواع سپرده‌های سرمایه‌گذاری عادی کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلند‌مدت مردم را به وکالت جذب کنند. عضو کارگروه بانکداری بدون ربا با بیان اینکه این بانک‌ها می‌توانند درهمه بخش‌های اقتصادی فعالیت کنند، افزود: برای اعطای تسهیلات هم به جای استفاده از ۱۲نوع قرارداد تنها با استفاده از ۵ نوع قرارداد فروش اقساطی، اجاره به شرط تملیک، جعاله، سلف و خرید دین می‌توانند تسهیلات بدهند.

بانک‌های تخصصی و توسعه‌ای

موسویان گروه سوم را بانک‌های تخصصی و توسعه‌ای اعلام کرد و گفت: این بانک‌ها در بخش خاص اقتصادی مثل صنعت، کشاورزی، مسکن و امثال اینها فعالیت و سرمایه‌گذاری می‌کنند. باتوجه به ویژگی عقود مشارکتی مثل مشارکت مدنی، مشارکت حقوقی، سرمایه‌گذاری مستقیم و قراردادهایی مانند: مضارعه، مضاربه و مساکات وارد فعالیت اقتصادی می‌شوند و در پروژه‌ها با فعالان اقتصادی مشارکت می‌کند.

وی افزود: بانک‌های تخصصی و توسعه‌ای می‌توانند به تدریج با محوریت عقود مشارکتی و به عنوان مکمل از عقود مبادله در موارد خاص نیز استفاده کنند. عضو کارگروه بانکداری بدون ربا گفت: کلیات این طرح در هیات دولت تصویب شده است و نیاز است که آیین‌نامه‌های عملیاتی و دستور‌العمل‌های اجرایی این الگوی جدید نیز به تصویب هیات دولت برسد.

وی افزود: برهمین اساس سه کارگره خاص برای تدوین دستورالعمل‌ها و آیین‌نامه‌ها تشکیل شده‌اند، برای بانک‌های قرض‌الحسنه در بانک قرض‌الحسنه مهر ایران، برای بانک‌های تجاری در بانک ملت و برای بانک‌های تخصصی در بانک مسکن از چند ماه گذشته شروع به فعالیت کرده‌اند که اکنون آیین‌نامه بانک‌های تجاری نهایی شده است و در معاونت امور بانکی و بیمه‌ای وزارت اقتصاد در حال بررسی است. لازم به ذکر است: پیش از این «سیدحمیدپور‌محمدی» معاون امور بانکی، بیمه و شرکت‌های دولتی وزیر اقتصاد از نهایی شدن الگوی جدید بانکداری اسلامی خبر داده بود. وی با بیان اینکه در برنامه پنجم نیز بحث ساماندهی قرض‌الحسنه در دستور کار قرار دارد، اعلام کرده بود؛ در کارگروه طرح تحول اقتصادی نیز الگوی جدید بانکداری اسلامی به تصویب رسید. همچنین «محمود بهمنی»، رییس‌کل بانک مرکزی چند روز گذشته با بیان اینکه قانون بانکی کشور در ۲۷ سال گذشته هیچ تغییری نکرده است، از آماده شدن دستورالعمل جدید قانون پولی و بانکی خبر داده بود. به گفته وی، قانون بانکداری بدون ربا نیز با تغییراتی برای ارائه به دولت آماده شده است.