آزادسازی در صنعت بیمه کلید خورد

لیلا اکبرپور

دکتر فرشباف ماهریان رییس کل بیمه مرکزی ایران از آغاز آزادسازی نرخ و شرایط در صنعت بیمه خبر داد و گفت: حذف تعرفه برخی از رشته‌های بیمه‌ای در دستور کار شورای عالی بیمه قرار گرفت و این شورا در جلسه آتی مقدمات اجرای آن در بازار بیمه‌ای کشور را بررسی خواهد کرد.

آیا شرایط برای آزادسازی فراهم است؟

در حالی شورای عالی بیمه دستور جلسه خود را به حذف نظام تعرفه اختصاص می‌دهد و کارشناسان این صنعت از آزادسازی صحبت می‌کنند که کمتر شرکتی نظام تعرفه و نرخ‌های مندرج در آن را رعایت می‌کند. شاید همین نرخ‌شکنی‌های غیرفنی مرسوم در بازار تعرفه‌ای کشورمان شورای عالی بیمه را ناگزیر به پذیرش آزادسازی کرد، اما به راستی صنعت بیمه ایران شرایط حذف نظام تعرفه و استقرار نظام مالی را دارد؟

آیا بیمه مرکزی پس از ۳۸ سال نظارت تعرفه‌ای در کنترل عملکرد شرکت‌های بیمه موفق است؟

«حجم صورت‌حساب‌های مغایر انباشت شده» در بیمه مرکزی چه میزان است؟ (صورت حساب مغایر= نرخ اعلام شده به بیمه‌گذار پایین‌تر از تعرفه شورای عالی بیمه است).

رییس کل بیمه مرکزی ایران در پاسخ به پرسش مذکور گفت: حجم صورت‌حساب‌های مغایر در بیمه مرکزی اندک است.

فرشباف ماهریان افزود: برخی از شرکت‌های بیمه با ارسال نرخ و شرایط بیمه‌نامه به واحد نظارت بیمه مرکزی خواستار کاهش در محاسبات حق بیمه می‌شوند و کارشناسان بیمه مرکزی با توجه به ضریب خسارت رشته و ویژگی‌های بیمه‌گذار با کاهش نرخ موافقت یا مخالفت می‌کنند.

او ادامه داد: در بسیاری مواقع بیمه‌گذار با رعایت نکات ایمنی شرایط وقوع حوادث را به حداقل می‌رساند و این مساله موجب لحاظ تخفیفاتی در بیمه‌نامه خواهد شد.

رییس کل بیمه مرکزی خاطرنشان کرد: شورای عالی بیمه در نظر دارد آزادسازی را از رشته‌های سودده با ضریب خسارت پایین آغاز کند و پیش‌بینی می‌شود این فرآیند ۵ سال به طول انجامد، ضمن آنکه تعرفه بیمه شخص ثالث همچنان پابرجا است.

رقابت در بازار آزاد چگونه؟

«بازار بیمه بدون تعرفه بازار بی‌قانون نیست.» این مهم‌ترین نکته‌ای است که می‌توان از لابه‌لای گفته‌های کارشناسان صنعت بیمه و حتی خود رییس کل بیمه‌ مرکزی که به رقابت آزاد اعتقاد دارد، دریافت کرد.

معصوم ضمیری، مدیرعامل بیمه پاسارگاد در این خصوص به صراحت گفت: از تصمیمات ناگهانی پرهیز کنیم و از تجارب سایر کشورها در آزادسازی نرخ بهره‌مند شویم.

او از تجربه کشور چین که به صورت رشته‌ای تعرفه‌ها را حذف کرد به عنوان یک الگو نام برد و افزود: آزادسازی تدریجی و با برنامه باشد و همزمان باید قواعد نظارت و کنترل بازار و همچنین بدنه کارشناسی شرکت‌های بیمه تقویت و اجرایی شود. او اعتقاد دارد بازار بدون تعرفه بازار بدون قانون نیست.

مدیرعامل بیمه پاسارگاد با اشاره به اینکه بخش خصوصی صنعت بیمه کشورمان هنوز بالغ نشده و نیازمند حمایت است، خاطرنشان کرد: رعایت اخلاق حرفه‌ای باید سرلوحه برنامه‌ها باشد و در شرایط کنونی حذف یکباره نرخ، پاک کردن صورت مساله خواهد بود و چنانچه آزادسازی بدون برنامه‌ریزی و ناگهانی صورت گیرد آثار زیان‌باری بر جای می‌گذارد. آیت کریمی، عضو هیات مدیره بیمه پارسیان نیز بر نظارت فنی تاکید کرد و گفت: حذف نظام تعرفه به منزله بازار بدون قانون نیست و همواره یک حداقل‌هایی باید در نظر گرفته شود تا نرخ حق‌بیمه‌ها از آن حداقل‌ها پایین‌تر نیاید.

کریمی «تعرفه مشورتی» را جایگزین نظام تعرفه عنوان کرد و گفت: با آزادسازی الزام برداشته می‌شود، اما مدیریت ریسک اجازه ارائه هر گونه نرخی را نخواهد داد.

عضو هیات مدیره بیمه پارسیان یادآور شد: نظام تعرفه‌ای در دنیا منسوخ شده و همین نظام تعرفه مشورتی جایگزین شده است.

او افزود: بیمه مرکزی در نظارت مالی که جایگزین نظارت تعرفه فعلی خواهد شد باید شاخص‌هایی را به بازار معرفی و بر اساس آن نظارت کاملی بر تمام بخش‌های بیمه داشته باشد. آیت‌ کریمی ادامه داد: با حذف نظام تعرفه‌ای شرکت‌های بیمه ابتکار مدیریتی خود را عرضه خواهند کرد و این کار با کنترل هزینه‌های اضافی شرکت‌های بیمه میسر خواهد شد و فضای رقابتی بر بازار بیمه حاکم خواهد کرد.

او همچنین یادآور شد: بازار سرمایه کشورمان پویا نیست، تنوع سرمایه‌گذاری کم شده و امکانات سرمایه‌گذاری شرکت‌های بیمه کاهش یافته است و قدرت مانور کمتری دارند، بنابراین نظارت فنی به موازات آزادسازی برای حفظ قدرت ایفای تعهدات در صنعت بیمه یک ضرورت است.رحیم مصدق، رییس کمیته فنی بیمه مرکزی ایران نیز به فارس گفت: در فرآیند حذف نظام تعرفه‌ای باید ملاحظاتی مانند حذف تدریجی مد نظر قرار گیرد تا عرضه در بازار به‌صورت شفاف و واقعی صورت گیرد و بیمه‌گذار دچار سردرگمی نشود.

مصدق یادآور شد: شورای عالی بیمه تاکنون قیمت‌ها را در سطح پایینی تعیین و به شرکت‌ها ابلاغ می‌کرد و این خود سبب بروز مشکلاتی برای شرکت‌های بیمه می‌شد.

او افزود: بیمه‌گران باید از توان فنی و کارشناسی بالایی برخوردار باشند تا بتوانند قیمت واقعی خدمات بیمه‌ای را محاسبه کنند، چرا که اگر قیمت بالاتر از قیمت واقعی محاسبه شود از بازار رقابتی کنار خواهند رفت و اگر پایین‌تر از قیمت واقعی باشد در پرداخت خسارت و ایفای تعهدات به مشکل بر خواهند خورد.

حذف یکباره تعرفه

در حالی که بسیاری از مدیران و کارشناسان صنعت بیمه به ویژه بیمه مرکزی ایران بر حذف تدریجی تعرفه اتفاق‌نظر داشته و اعتقاد دارند حذف یکباره بازار بیمه را تبدیل به بازاری بدون قانون و بدون ضابطه خواهد کرد که نتیجه ‌آن ورشکستگی شرکت‌های بیمه کوچک‌تر و از همه مهم‌تر از بین رفتن اعتماد مردم به صنعت بیمه خواهد بود.

گروهی اعتقاد دارند بیمه‌گری تعاریف خاص خود را دارد و بیمه مرکزی با حذف نظام تعرفه و آزادسازی موجب نجات صنعت بیمه خواهد شد.

این گروه معتقدند هرچه بیشتر در نظام تعرفه‌ای که تنها در ایران اجرا می‌شود بیمه‌گران فعالیت کنند، صنعت بیمه با مشکلات بیشتری روبه‌رو خواهد شد.

آنها اعتقاد دارند خرد جمعی اشتباه نمی‌کند و خرد جمعی در دنیا بر حذف نظام تعرفه معتقد بود و اجرا کرد.

این در حالی است که گروه مخالف حذف یکباره نظام تعرفه می‌گویند، کشورهای دیگر نیز متناسب با سیاست‌های خاص خود تعرفه را حذف کردند و به موازات آن اختیارات شرکت‌های بیمه برای ارزیابی و ارائه نرخ و شرایط متناسب با ریسک‌ها افزایش یافت.

سخن آخر

حذف نظام تعرفه و استقرار نظام مالی در صنعت بیمه کشورمان قصه‌ای است که از سال‌ها پیش آغاز شده و بدون تردید تا سال‌ها بعد ادامه دارد.

اما آنچه باید مد نظر قرار گیرد انتقال دانش روز دنیا و ارتقای بدنه کارشناسی شرکت‌های بیمه و اجرای درست مدیریت ریسک در صنعت بیمه کشورمان است. شرکت‌هایی که توان کارشناسی و آکچوئر ندارند خودشان به سهامداران لطف کرده و وارد برنامه آزادسازی به بهانه کسب پرتفوی زودگذر نشوند.