رامبد ثابت‌راد

تاثیر فزاینده ابزارهای کاربردی و علمی در فعالیت‌های مختلف جامعه علی الخصوص ساختارهای اقتصادی موجب ایجاد تحول و تجدید در نگرش سنتی به موضوع تجارت بازار می‌شود در این بین توسعه روزافزون اینترنت در کشورهای مختلف و اتصال... تعداد زیادی از مردم جهان به شبکه جهانی اینترنت و گسترش ارتباطات الکترونیکی بین افراد و سازمان‌های مختلف از طریق دنیای‌مجازی اینترنت بستری مناسب و مساعد برای برقراری مراودات تجاری و اقتصادی فراهم کرده است. این پدیده نوظهور تجارت الکترونیکی نام دارد.

نقش بانکداری الکترونیک در تجارت الکترونیک

با توجه به تاثیر گسترده و عمیق تجارت الکترونیک در سیطره بر بازارهای جهانی همچنین نظر به اهمیت مبادلات پولی و اعتباری در هر فعالیت تجاری - اقتصادی می‌طلبد که ابزارها و بسترهای انتقال و تبادل پول نیز همگام و همسان با توسعه الکترونیک از رشد مناسب و مطلوب برخوردار شوند. در این بین بانک‌ها نیز برای جذب مشتریان بیشتر و ایجاد گسترش و تنوع در خدمات خود بیکار نبوده‌اند و به سرعت خود را با فن‌آوری و اطلاعات همگام و همسو کرده‌‌اند.

بانک‌ها در عرصه تحولات تجاری توجه جدی را برای ایجاد تحولات ساختاری در نظام‌های دریافت پول و پرداخت پول و ایجاد تسهیلات در روند خدمات‌رسانی به مشتری کرده‌اند در واقع می‌توان ادعا کرد یکی از دلایل اقبال عمومی به تجارت الکترونیک توجه مدیران بانک‌ها به اهمیت و لزوم این پدیده بوده است که در نتیجه به گرایش و توجه جدی آنها برای فراهم کردن ساختار بانک‌داری با شیوه الکترونیک انجامیده است.

آنچه خدمات بانک‌ها را در استفاده از سیستم‌های E-BANKING متفاوت از روش‌های مرسوم می‌کند گسترش کمی و کیفی در خدمات به مشتری است به عبارت دیگر E-BANKING این امکان را به مشتری می‌دهد تا از خدمات گسترده و متنوع‌تری برخوردار باشد. ضمن این که بعد زمانی و مکانی تاثیری در کاهش یا افزایش خدمات‌رسانی به مشتری نخواهد داشت. همچنین مشتری می‌تواند بدون حضور فیزیکی در شعب از هر محلی فعالیت‌های مالی خود را کنترل کند.

بسترهای مورد نیاز توسعه E-BANKING

مهم‌ترین و اثرگذارترین ابزار در آغاز فرآیند E-Banking دسترسی عمومی به بسترهای زیرساختی ارتباطات الکترونیک می‌باشد. در مدیریت E-Banking باید بر حسب نوع خدمات و انتظاراتی که از سرویس‌های جدید می‌رود از مناسب‌ترین ابزار ارتباطی بهره برد. مهم‌ترین ویژگی که در گزینش این ابزار الزامی است توجه به اصل اول E-Banking یعنی مشتری‌مداری است. این ابزار شامل استفاده از شبکه جهانی اینترنت با پهنای باند مناسب، شبکه‌های داخلی مثل اینترانت WAN، LAN، سیستم‌های ماهواره‌ای، خطوط فیبر نوری، شبکه‌های گسترده تلفن‌همراه و تلفن ثابت و ... می‌باشد.

البته در کشور ایران با توجه به گسترش موبایل در دو قشر شهری و روستایی استفاده از Mob-Banking بسیار حایز اهمیت است.

مشتری‌مداری در E-Banking

با توجه به اینکه حیات و چرخه اقتصادی همه موسسات مالی با حضور و سرمایه‌گذاری مردم ارائه می‌یابد در راه‌اندازی سیستم بانکداری الکترونیکی باید توجه بسیاری به اصل مشتری‌مداری داشت.

امروزه با توجه به گستره جهانی رقابت‌های تجاری موسسه‌ای در جذب مردم موفق خواهد بود که بهترین و بیشترین سرویس‌ها را به مشتریان خود بدهد. بنابراین می‌توان توجه به نقش مشتری در توسعه فعالیت‌های اقتصادی و تجاری مشتری‌مداری را به عنوان اصلی‌ترین برنامه هر موسسه پی‌ریزی کرد.

یکی از نقایص بزرگ در سیستم‌های جاری بانکی این است که مشتری براساس شعبه‌ای که در آن افتتاح حساب کرده درجه‌بندی می‌شود و شعبات دیگر او را به عنوان کاربر خدمات بانک متبوع خود نمی‌دانند این موضوع باعث می‌شود تا مشتری برای انجام چند فعالیت بانکی به چند بانک مراجعه کند و در این بین متحمل صرف هزینه و وقت زیادی شود، توسعه E-Banking با هدف مشتری‌مداری این امکان را به وجود می‌آورد که مشتری با افتتاح حساب در هر شعبه‌ای از یک بانک، از آن پس مشتری کلیه شعب آن بانک محسوب شود.

وضعیت E-Banking در ایران

ایران در بین کشورهای بهره‌برداری از فناوری‌های ارتباطات و اطلاعات در رده کشورهای در حال توسعه این فناوری‌ است،‌ بنابراین کشور ما در برنامه‌های ICT در گام‌های ابتدایی به سر می‌برد و نیازمند آن است که برای توسعه بانکداری الکترونیکی ابتدا بسترهای توسعه ICT را فراهم کند. گسترش زیرساخت‌های ارتباطی مناسب می‌تواند در تلفیق سیستم‌های بانکی با ابزارهای الکترونیکی موثر باشد. توسعه ابزارهای سخت‌افزاری و نرم‌افزاری در زمینه بانکداری الکترونیکی مثل دستگاه‌های خودپرداز، سیستم‌های تلفنی دیجیتال، کارت‌های اعتباری، کارت‌های هوشمند و ... تهیه و تدوین چارچوب‌های قانونی و نظام‌مند کردن بانکداری الکترونیکی و گسترش فرهنگ عمومی نسبت به مساله بانکداری الکترونیکی از جمله مهمترین کارهایی است که دولت محترم می‌تواند در تحقق اهداف اقتصادی خود از آنها بهره برد.

اما آنچه که کشور را از سازمان تجارت جهانی دور نگه داشته است: صنعت غیررقابتی، بالا بودن هزینه تمام شده تولید کالا و همچنین رشد صنعت در شرایط انحصاری به همراه پیکره دولتی اقتصاد ایران باعث شده است WTO (سازمان تجارت جهانی) همواره با عضویت ایران مخالفت کند. با این توضیح و با توجه به ساختار دولتی بانک‌های بزرگ کشور که شرایط رقابت را خنثی می‌کند و همچنین رشد کند TCT در مدیریت کشور و بالا بودن ریسک سرمایه‌گذاری در همه موجب شده است که سهم ایران از تجارت الکترونیک ناچیز باشد. لذا توجه به موارد مذکور، رشد و ارتقای تجارت الکترونیک می‌تواند برای دولت‌مردان مفید واقع شود.

نتیجه‌گیری

کشور ایران با توجه به پتانسیل‌های بالای اقتصادی و صنعتی می‌تواند با توجه و توسعه به زیرساخت‌های تجارت الکترونیک و بانکداری الکترونیک ضمن همسو شدن با کشورهای پیشرو در این صنعت با کاستن از هزینه تولید و خدمات بانکی موجب صرفه‌جویی میلیاردها ریال شود.اقدامات اخیر در گسترش خطوط دیتا و MOB-Banking که به تازگی مورد توجه بانک‌ها قرار گرفته است هرچند محدود، ولی تاثیر بسزایی در کاهش ترافیک، آلودگی هوا و... دارد.براساس مطالعات اخیر استفاده از موبایل برای پرداخت قبوض آب و برق و... به جای حضور فیزیکی در بانک‌ها سالانه بیش از دویست میلیارد تومان صرفه‌جویی مالی نصیب مردم خواهد کرد.

* کارشناس بانکی