اصرار بیرونی‌ها بر کاهش قیمت، برنامه‌ها را عقیم کرد

گروه بازار پول - معاون پیشین ارزی بانک مرکزی معتقد است: کارشناسان این بانک برای جلوگیری از التهابات ارزی و حفظ نظام تک نرخی ارز راهکار داشتند؛ اما اصرار و فشار‌های بیرونی در خصوص کاهش نرخ ارز مانع از عملیاتی شدن این اقدامات شد. سید کمال سیدعلی معاون پیشین ارزی بانک مرکزی با نگاهی به نوسان‌های ارزی در سال گذشته اظهار کرد: افرادی که در حوزه ارزی بانک مرکزی فعالیت دارند، اقدامات علمی مناسبی را در رابطه با یکسان‌سازی مجدد نرخ ارز به ثمر رسانده بودند، اما متاسفانه تحت تاثیر یکسری مسائل خاص قرار گرفته بودند و نتوانستند به موقع، این شرایط را مدیریت کنند.

با مداخله بازار کنترل نمی‌شود

وی با تصریح این نکته که بانک مرکزی برای مشکلات راه حل داشت گفت: به دلیل فشاری که بر روی آنها بوده و قرار بود نرخ ارز کاهش یابد، این راه‌حل‌ها موفقیت‌آمیز نبود. وی در خصوص مداخله بانک مرکزی در بازار ارز افزود: بانک مرکزی به دلیل این فشارها تصمیم به مداخله در بازار گرفت؛ اما به دلیل شدت مداخله کاری از پیش برده نشد؛ زیرا با اتکا به فروش ارز نمی‌توان نرخ را کاهش داد. این مقام سابق بانک مرکزی معتقد است: نگاه غیرفنی به بازار پول و اصرار بر اجرایی شدن این نگاه استقلال بانک مرکزی را زیر سوال می‌برد. به گفته وی زمانی که انتظارات تورمی بالا است توقع برای کاهش نرخ ارز بجا نیست و هر گونه سیاست‌گذاری در این راستا به نتیجه دلخواه منجر نمی‌شود.

وی ادامه داد: وقتی راه‌حل این باشد که بدون توجه به مصارف واقعی ارز در کشور، ارز فروخته شود تا قیمت پایین آید، این امر خود به خود در بازار اختلال ایجاد می‌کند، چرا که ممکن است در آن مقطع، میزان مناسبی از ارز در اختیار بانک مرکزی نباشد که بخواهد مداخله عظیمی را در بازار به این واسطه صورت دهد. وی در خصوص مداخله موثر اظهار کرد: کنترل پایه‌ای بازار نیازمند سه تا چهار ماه زمان است و باید نکاتی مانند باز بودن حساب سرمایه، تعریف مجدد یکسان‌سازی و... در نظر گرفته شود.

سید علی در رابطه با نرخ تعیین شده از سوی بانک مرکزی برای دلار گفت: تعیین نرخ ۱۲۲۶ تومان برای دلار با تاخیر انجام شد؛ زیرا در آن مقطع فاصله بازار آزاد با این نرخ نیز بسیار زیاد بود. عضو کنونی هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ادامه داد: در مقطعی که نرخ بازار آزاد نزدیک به ۱۳۰۰ تومان بود انتخاب این نرخ می‌توانست به حذف شکاف ارزی منجر شود.

نرخ فرعی لازم است

وی در مورد ایرادهای وارد به نرخ ۱۲۲۶ تومانی دلار که توسط بانک مرکزی تعیین شده است، گفت: باید اجازه داده شود که بازار فرعی در کشور برای مداخله در چنین مواقعی به کار خود ادامه دهد؛ چرا که در غیر این صورت، رانت بیشتری توزیع خواهد شد؛ به این معنا که اگر نتوانیم مصرفی را که برای کشور ضروری است با ارز حاصل از صادرات یا ارز مثلا ۱۵۰۰ تومان تامین کنیم، دست خودمان را بسته‌ایم و اگر این اتفاق بیفتد، به عنوان تخلف برای بانک مرکزی، مطرح می‌شود که ارز را بالاتر فروخته است؛ آن وقت افرادی که به عنوان مثال به ارز ۱۲۲۶ تومانی دسترسی دارند و می‌توانند آن را در بازار آزاد ۱۵۰۰ تومان بفروشند، در عمل ۲۵۰ تومان به ازای هر دلار کاسب شده‌اند و این افراد آنهایی هستند که دستشان به بانک مرکزی رسیده است و توانسته‌اند این دلارهای ۱۲۲۶ تومانی را جذب کنند.

لزوم نگاه به منابع بانک مرکزی در سیاست‌گذاری

سید علی با اشاره به اینکه نمی‌توان تمامی مشکلات را به بانک مرکزی نسبت داد، گفت: باید دید که منابع بانک مرکزی امروز برای انجام کارها چیست؛ چراکه سیاست‌های متفاوتی را می‌توان برای بانک مرکزی اعمال کرد. معاون ارزی پیشین بانک مرکزی ادامه داد: در یک مقطع زمانی ممکن است منابع بانک مرکزی کافی نباشد، اما یک هفته بعد از آن، منابعش کامل در اختیار است. ما وقتی که به منابع نگاه کنیم، باید سیاست‌ها را به نحوی برای سه، چهار و حتی شش ماه آینده منابع خود، تنظیم کنیم و مجموع شرایط را به نحوی دنبال کنیم که ما را به یکسان‌سازی نرخ ارز برساند.

وی اشاره کرد: ممکن است امروز ذخایر بانک مرکزی به میزان بسیار مطلوبی باشد؛ اما همچون فردی که پول خود را در بانک سپرده کرده است و به آن برای مدت زمان مشخصی دسترسی ندارد، منابع بانک مرکزی نیز در سایر کشورها سپرده شده باشد، بنابراین بانک مرکزی پول دارد؛ اما دسترسی به آن محدود است، به این ترتیب مهم نقدینگی این بانک است که می‌تواند نرخ را در بازار ارز، حرکت دهد.

نرخ معقول دلار: ۱۴۰۰ تا ۱۴۵۰ تومان

سید علی در مورد کارآیی نرخ ۱۲۲۶ تومان برای دلار در بازار داخل گفت:‌با توجه به نرخ بالایی که هم اکنون برای دلار در بازار آزاد مطرح می‌شود، بنده اعتقاد ندارم که ۱۹۰۰ تومان نرخ ارز در ایران است. البته باید به میزان واقعی مصرف کشور نیز توجه داشت، به نظر می‌رسد که میزان مصرف واقعی کشور ۵۰ میلیارد دلار است و اگر سایر هزینه‌ها را نیز حتی ۲۰ تا ۳۰ میلیارد دلار در نظر بگیریم، نرخ معقول و منطقی ارز کشور بالاتر از ۱۴۰۰ تا ۱۴۵۰ تومان نیست و بر روی این رقم، به راحتی بازار حرکت خواهد کرد.

بازار ارز شرایط خاصی دارد

سید علی در مورد وضعیت بازار ارز گفت: امروز که ما در مورد بازار ارز بحث می‌کنیم نه تنها یکسان‌سازی صورت نگرفته، بلکه شرایط خیلی خاص هم شده است. امروز ارز به صورت اسکناس، یک نرخ دارد، حواله یک نرخ دارد، ارز حواله داخل کشور را اگر بخواهید بخرید یک نرخ دارد، ارز در منابع خود در خارج از کشور نیز نرخ متفاوتی دارد، لذا این، یک روند عادی نیست؛ یک روند متلاطم و مشوشی است که باید ساماندهی شود. وی ادامه داد: وقتی ارز حاصل از صادرات را اجازه دهیم که صادرکننده به قیمت ۱۹۱۵ تومان بفروشد، در کنار آن باید اجازه دهیم که خود سیستم بانکی نیز ارز را در داخل کشور ۱۵۰۰ تا ۱۶۰۰ تومان بفروشد و در مقابل، ارز وارداتی را از صادرات تامین کنیم.

وضعیت حاضر به نفع صادرات

معاون ارزی پیشین بانک مرکزی در ارتباط با اثر شرایط کنونی بازار ارز بر صادرات گفت: اگر قیمت ارز ۱۰ درصد افزایش یابد، صادرات ما ۲۰ درصد رشد می‌کند. امروز قیمت بازار آزاد ارز برای صادرکنندگان ۷۰ درصد رشد کرده است، باید دید که این افزایش چه تاثیری در افزایش صادرات کشور داشته و چقدر واردات کم شده است. وی ادامه داد: امروز باید صادرات ما به ۵۰ میلیارد دلار برسد. فرشی که تا ماه‌های گذشته با ارز ۱۱۰۰ تومانی صادر می‌شد، امروز می‌تواند با ارز ۱۹۰۰ تومانی به فروش رسد؛ لذا دولت باید از این فرصت استفاده کرده و بخش بازرگانی نیز با بازی با تعرفه‌ها سود بیشتری نصیب کشور کند. در واقع اعتقاد ما بر این است که تعرفه باید جایگزین نرخ ارز بشود. تعرفه می‌تواند بازار ارز را بالانس کند.