گروه بازار پول- با فرا رسیدن موعد سررسید سکه‌های پیش‌فروش شده، بانک مرکزی در دستورالعمل ابلاغی جدیدی به بانک ملی ایران، شرایط تحویل این سکه‌ها را مشخص کرد. این دستورالعمل، مطابق پیش‌بینی «دنیای‌اقتصاد» از شرایط تحویل سکه‌ها است که دیروز در همین صفحه منتشر شد و بر مبنای آن بانک ملی بسته پنج‌گانه‌ای را پیش روی ثبت‌نام‌کنندگان قرار می‌دهد تا به‌صورت اختیاری اقدام به انتخاب یکی از گزینه‌های پیشنهادی کنند: تحویل فیزیکی سکه، خرید اوراق مشارکت، دریافت اوراق بهادار مالی (پته)، خرید نقدی و انصراف.

این دستورالعمل در سه بند جداگانه «احراز هویت متقاضیان»، «نحوه واگذاری سکه طلا به متقاضیان» و «روش‌های جایگزین» به بانک ملی ایران ابلاغ شده، اما در یک نگاه کلی شرایط تحویل سکه‌های پیش‌فروش شده با پیش‌بینی‌های قبلی تفاوتی نکرده است. خریدارانی که برای تحویل گرفتن سکه‌های پیش‌فروش شده به شعبه مورد نظر مراجعه می‌کنند علاوه بر تحویل فیزیکی سکه می‌توانند اوراق مشارکت دریافت کنند یا اینکه «پته»، اوراق بهادار مالی از بانک تحویل بگیرند. تفاوت اوراق مشارکت با «پته» در پرداخت سود است. به «اوراق پته» بر خلاف «اوراق مشارکت» سود تعلق نمی‌گیرد و هدف از ارائه این اوراق افزایش اطمینان خاطر خریداران است. «پته» معادل یک سکه طلا محسوب می‌شود که قابلیت خرید و فروش نیز دارد و در دستورالعمل بانک مرکزی به بانک ملی با عنوان «حواله» از آن یاد شده است. روش دیگری که این دستورالعمل به آن اشاره کرده «خرید نقدی» سکه توسط بانک است که بنا به تصمیم بانک مرکزی از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده نیز معاف است. خریدارانی که برای تحویل سکه پیش‌فروش شده به بانک مراجعه می‌کنند در صورت تمایل می‌توانند از تحویل سکه انصراف دهند و پول خود را پس بگیرند.
احراز هویت متقاضیان
بخش اول این دستورالعمل به «احراز هویت متقاضیان» می پردازد. بانک مرکزی عنوان کرده که «واگذاری سکه صرفا به شخصی که مشخصات وی بر روی رسید پیش‌خرید سکه درج شده صورت می‌گیرد.» خریداران باید برای احراز هویت و بررسی مشخصات هویتی خود از قبیل نام و نام‌خانوادگی، شماره ملی، تاریخ تولد، شماره شناسنامه و نام پدر حتما اصل کارت ملی و رسید پیش‌خرید مسکوک طلا را همراه داشته باشند.
نحوه واگذاری سکه طلا به متقاضیان
بانک مرکزی معتقد است که با توجه به مشاهده نواقصی در ثبت مشخصات هویتی متقاضیان در برخی رسیدهای پیش‌خرید، متقاضیانی را مجاز به تحویل مسکوک طلا می‌داند که مشخصات آنها بدون مغایرت در سامانه پیش‌فروش سکه موجود در شبکه «امن‌بین بانکی» به نشانی (portal.pbn.net)ثبت شده باشد.
در دستورالعمل بانک مرکزی به بانک ملی ایران آمده است: «با توجه به ارزش بالای سکه طلا و وجود مسائل و معضلات امنیتی که ممکن است در ارتباط با تحویل و انتقال سکه برای متقاضیان به وجود آید، بانک ملی باید تحویل سکه طلا را برای متقاضیانی که مبادرت به پیش‌خرید سکه به تعداد 100 قطعه یا کمتر کرده‌اند صرفا از طریق شعبه‌ صادرکننده و برای متقاضیانی که بیش از این تعداد سکه پیش‌خرید کرده‌اند از طریق سرپرستی امور شعب بانک ملی ایران انجام دهد.»
در زمان سررسید سکه پیش‌فروش شده بانک ملی ایران پس از دریافت مالیات بر ارزش افزوده، به میزان ۵ درصد از کل سکه‌های پیش‌فروش شده، سکه را به متقاضیان تحویل می‌دهد.
بانک ملی ایران بر اساس اطلاعات موجود در سامانه پیش‌فروش سکه، از واگذاری سکه به متقاضیانی که اطلاعات آنها از نظر بانک مرکزی دارای نقص بوده خودداری خواهد کرد. بنا به بانک ملی ایران متصدی شعبه مورد نظر بانک ملی موظف است به منظور رفع نواقص ثبتی، مشتریان را به مسوول مجاز معرفی شده جهت انجام اصلاحات در شعبه معرفی کند تا پس از رفع نقص موصوف در سامانه مذکور امکان واگذاری سکه مهیا شود. بانک مرکزی عنوان کرده که این اصلاحات صورت پذیرفته باید در سامانه ثبت شود تا امکان دریافت گزارشات مورد نیاز در این خصوص نیز فراهم گردد.
روش‌های جایگزین
بخش مهم این دستورالعمل به روش‌های جایگزین تحویل سکه‌های پیش‌فروش شده اختصاص دارد. پیش از این مسوولان بانک مرکزی از روش‌های جایگزین تحویل سکه به جای تحویل فیزیکی سکه‌های پیش‌فروش شده خبر داده و دلیل آن را جلوگیری از زیان احتمالی خریداران در هنگام تحویل سکه‌های پیش‌فروش شده عنوان کردند.
حال بانک مرکزی در دستورالعمل خود به بانک ملی ایران، استفاده از یک یا ترکیبی از روش‌های جایگزین را به جای تحویل فیزیکی سکه مجاز دانسته است.
نخستین روش جایگزین «خرید نقدی» است که بر اساس آن بانک ملی مجاز است معادل ارزش سکه پیش‌خرید شده را با نرخی که به صورت روزانه از سوی بانک مرکزی اعلام می‌شود از متقاضیانی که سکه خود را تحویل گرفته‌اند بخرد.
بانک مرکزی در دستورالعمل خود تصریح کرده که در این روش با توجه به اینکه فرآیند انجام معامله فروش سکه تکمیل نشده و سکه موضوع معامله تحویل نشده است نیازی به پرداخت مالیات بر ارزش‌افزوده نیست.
روش دوم «دریافت حواله (پته) سکه به جای سکه پیش‌خرید شده» است. این روش هم از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده معاف است.
این حواله معادل یک قطعه سکه طلای بهار آزادی طرح جدید است و از موارد امنیتی ضدجعل مناسبی برخوردار است. این حواله به صورت بی‌نام بوده و در خارج از بانک «قابلیت نقل و انتقال به غیر» را دارد، بنابراین دارنده حواله، مالک آن محسوب می‌شود.
بانک مرکزی مدت اعتبار پذیرش حواله‌ها در تمامی شعب بانک ملی را تا پایان سال 1391 اعلام و اضافه کرده که پس از اتمام مدت مزبور حواله‌های یادشده صرفا در شعبه صادرکننده اعتبار دارد.
حواله‌های صادر شده صرفا در شعبه صادرکننده و پس از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده به میزان ۵ درصد نسبت به مبلغ مندرج در رسید پیش‌خرید، قابل تبدیل به سکه است. همچنین حواله‌های صادره در تمامی شعب بانک ملی ایران، بدون نیاز به پرداخت مالیات بر ارزش افزوده قابل بازخرید به نرخی که بانک مرکزی به صورت روزانه به بانک ملی ایران اعلام می‌کند، است.
روش سومی که بانک مرکزی برای جایگزینی تحویل سکه در نظر گرفته «دریافت اوراق گواهی سپرده مدت‌دار ویژه سرمایه‌گذاری (عام) بانک ملی ایران» به ازای مبلغ مشخصی از وجوه واریز شده بابت پیش‌خرید سکه است که این گزینه نیز به درخواست متقاضیان عرضه می‌شود. این اوراق ، با نام بوده، دوساله صادر می‌شود و فاقد کوپن سود علی‌الحساب است. نرخ سود علی‌الحساب این اوراق 20 درصد در سال، معاف از مالیات و دارای برگه تسویه نهایی است. ضمن اینکه حداکثر سقف قابل انتشار برای متقاضیان با مجموع وجوه واریز‌شده بابت پیش‌خرید سکه متناسب است. این اوراق از تاریخ دوم اردیبهشت ماه سال‌جاری و به مدت پانزده روز کاری عرضه می شود.در این روش نیز نیازی به پرداخت مالیات بر ارزش‌افزوده، از طرف متقاضیان نیست. پرداخت سود علی‌الحساب صرفا بر عهده بانک ملی است و از تاریخ واریز وجه بابت پیش‌خرید سکه، سود علی‌الحساب محاسبه و با نظر متقاضی به صورت نقدی یا واریز به حساب متمرکز معرفی شده نزد هر یک از بانک‌های عضو شتاب در مقاطع ماهانه پرداخت می‌شود.صدور اوراق مذکور برای دارندگان رسید‌های پیش‌خریدی که سررسید واگذاری آنها فرا نرسیده باشد نیز امکان‌پذیر است. همچنین بانک ملی در زمان صدور این اوراق سود مدت زمان سپری شده از روز واریز وجه به صورت روزشمار محاسبه و به متقاضی پرداخت می‌کند.