مقاومت بازار داخلی در برابر رشد جهانی طلا؟
گروه بازار پول- مسعود رضا طاهری: بررسی قیمت انواع سکه و دلار آمریکا در بازار داخلی در مقایسه با قیمت جهانی طلا طی یک هفته منتهی به پنج‌شنبه 24 فروردین نشان می‌دهد که اولا روند قیمت‌های داخلی در مقایسه با قیمت جهانی طلا کاملا بی تناسب است و دوم اینکه تا اواسط هفته (روز سه‌شنبه) قیمت‌ها به شدت کاهشی اما چهارشنبه و پنج‌شنبه روند دوباره افزایشی شده است.

در یک هفته منتهی به پنج‌شنبه قیمت طلا در بازارهای جهانی در حالی ۷/۲ درصد افزایش داشت که قیمت سکه تمام بهار آزادی طرح جدید (ضرب ۸۶)دو درصد کاهش قیمت را ثبت کرد. در این مدت ارزش دلار آمریکا ۹ دهم درصد افت داشت و نیم سکه ۶/۲ درصد ارزان شد. در این میان ربع سکه بالاترین افت قیمت را با ۵ درصد کاهش به خود دید. بازار سکه به طور کلی در این هفته از سوی سکه‌های پیش‌فروش شده در فاز اول که از ۲۹ آذر ماه تا آخر دی را دربرمی‌گیرد در معرض تهدید بود. بازار طبیعتا نسبت به ورود حتی بخشی از سکه‌های پیش‌فروش شده و افزایش عرضه حساس و نگران است. بانک مرکزی از ۲۹ آذر ماه سال قبل تا پایان ساعات کاری سال قبل، تقریبا بیش از ۵/۹ میلیون سکه تمام بهار آزادی را پیش فروش کرده و از اواخر این ماه در سررسید به مرور، سکه‌ها طبق وعده و تاکید بانک مرکزی تحویل می‌شود. بنا بر این بازارنقدی سکه با نزدیک شدن زمان این وعده، به طور خودکار با کاهش ملموس تقاضای سرمایه‌گذاری مواجه است. طی هفته گذشته این شرایط نسبت به نیم هفته کاری پس از تعطیلات، ارقام جدی‌تری تا اواسط هفته از خود نشان داد.
در واقع کاهش قیمت‌ها در بازار داخلی که گاهی بر قیمت دلار نیز موثر واقع شد، به روند قیمت طلا در بازار‌های جهانی بی‌اعتنا بود. تحلیل‌های موجود حاکی از آن است که افت قیمت سکه در بازار داخلی بالاخره در جایی متوقف خواهد شد و افت قیمت سکه در بازار داخلی نمی‌تواند مرزهای قیمتی طلا در عرصه جهانی را نادیده بگیرد. در این راستا اخبار تایید نشده و شایعاتی مبنی بر شروع خروج طلا از کشور و تمایل به ذوب سکه‌ها برای مصارف تولید محصولات بدون ارزش افزوده برای صادرات صوری از کشور و اخباری از این دست به گوش رسید. با توجه به اعتراض‌های نمایندگان در سال گذشته نسبت به فروش منابع ملی مانند ارز و سکه به قیمت پایین‌تر به نظر می‌رسد بانک مرکزی نتواند بدون تناسب با قیمت جهانی اقدام به عرضه سکه کند. ارزش واقعی طلای موجود در سکه بر اساس قیمت جهانی طلا و نرخ دلار در بازار آزاد داخلی به ترتیب با قیمت‌های 1675 دلار و 1888 تومان، بیش از 744 هزار تومان است. این میزان البته بدون احتساب مالیات بر ارزش افزوده و سایر کارمزدها و حق‌الضرب و امثال آن در نظر گرفته شده است. حتی ارزش نقره و مس آن نیز در این عدد محاسبه نشده و سود خرده فروشی نیز برای آن در نظر گرفته نشده است.اگر رقم حداقلی 35 هزار تومانی را برای این منظور در نظر بگیریم، قیمت سکه به مرز 780 هزار تومان می‌رسد. این رقم در مقابل نرخ 735 هزار تومانی روز پنج‌شنبه 45 هزار تومان زیر قیمت است که باید دید بازار تا چه میزان در برابر افت قیمت انعطاف نشان می‌دهد. نکته دیگر در خصوص روند قیمت سکه گمانه‌زنی برخی در مورد مواجهه بازار با نتایج برخی مذاکرات منطقه‌ای و نگرانی‌های سیاسی است که باید دید این اظهار نظر‌ها تا چه حد در نوسان احتمالی قیمت‌ها تحقق پذیر است.
در مقابل در عرصه بین‌المللی برخی عوامل بنیادی و گمانه‌زنی‌ها انتظار برای افزایش قیمت طلا را رقم زده است. از جمله مهم‌ترین این موارد تبعات نتایج گزارش مشاغل آمریکا در ماه مارس بوده است. در این ماه انتظار می‌رفت که در آمریکا ۲۰۵ تا ۲۱۰ هزار شغل جدید ایجاد شود اما این میزان از ۱۲۰ هزار بالاتر نرفت و از این رو برخی بر سر تزریق دوباره منابع پولی در قالب دور سوم تسهیل مقداری که زمانی نه‌چندان دور در ماه فوریه برنانکه رییس فدرال رزرو آمریکا اجرایی شدن آن را بی‌مورد دانسته بود، به شرط‌بندی و گمانه‌زنی پرداختند. در همین راستا نگرانی‌های منطقه‌ای و جهانی نیز موجی از افزایش قیمت را متوجه طلا کرد. در این بین مذاکرات ایران با غرب و حل مساله سوریه جایگاه ویژه‌ای داشته‌اند. در این کشور آتش‌بس موقت از ساعت ۶ بامداد روز پنج‌شنبه بین نیروهای دولتی و مخالفان مسلح برقرار شده اگرچه در ساعت ۱۰ صبح در این کشور با ایجاد یک انفجار بر سر راه یک اتوبوس نیروهای ارتش و کشته شدن یک نفر و زخمی شدن ۱۴ نفر روی داد، مخدوش شده اما همچنان امیدها به حل این مناقشه در قالب طرح صلح کوفی عنان وجود دارد و از این رو قیمت طلا حساسیت خود را نسبت به آن تا حدودی از دست داده است.
نگاهی به روزهای هفته
در هر روز از روزهای هفته می‌توان به رویدادهای مهم بازار سکه و ارز اشاره کرد که خود فضای دقیق تری از بازار به دست می‌دهد.روز شنبه قیمت سکه در سطح ۷۵۰ هزار تومان باقی مانده بود اما قیمت دلار آمریکا ۱۹۰۵ تومان شد. شایعه‌ای مبنی بر تعطیلی برخی زرگران بر بازار بزرگ تهران سایه افکنده بود. مدیر کل اداره نشر و ریالی بانک مرکزی از اهتمام رییس‌کل مبنی بر تحویل سکه‌های پیش‌فروش شده خبر داد.در سطح جهانی و منطقه‌ای خبر پایان اعتصاب ۲۱ روزه زرگران هندی در پی قول وزیر دارایی این کشور مبنی بر برداشتن مالیات از طلاهای ساخته شده بدون مارک و نشان معتبر، قدری از حساسیت بازار طلا کاست و امید به افزایش قیمت آن را با افزایش واردات طلا به این کشور تقویت کرد. در همین روز انتشار گزارش مشاغل ماه مارس در آمریکا قیمت طلا را بالاتر برد.روز یک شنبه بازار داخلی در انتظار چشم‌انداز بهتری از روند بازار با نزدیک‌تر شدن به پایان فروردین بود. تاثیر سخنان کمره‌ئی بر بازار سکه در این روز آشکارتر بود. تاثیر مسائل منطقه‌ای در این روز هم ادامه یافت. قیمت طلا در این روز ۱۶۳۱ دلار بود، اما قیمت تا ۷۴۵ هزارتومان افت کرد. دلار نیز ۳ تومان ارزان شد.
روز دوشنبه در بازار داخلی روند معکوس قیمت سکه در برابر قیمت جهانی طلا ادامه یافت. سکه تا 733 هزارتومان و دلار تا 1895 تومان افت کردند اما طلا در بازار‌های جهانی تا 1642 دلار بالا رفت.نرخ تورم چین 3/2درصد اعلام شد و خرید طلا در بازار‌های آسیایی بالا رفت.
در روز سه‌شنبه سخنان بهمنی مبنی بر اعلام امکان تحویل اوراق سکه به جای تحویل فیزیکی آن به مردم و امکان بهره بردن از سود ۲۰ درصدی این اوراق با هدف جلوگیری از زیان احتمالی پیش‌خریدکنندگان، باردیگر قیمت‌ها را در سرازیری قرار داد. در این روز قیمت سکه در بازار نقدی تا ۷۲۵ هزار تومان هم رسید. بهمنی گفته بود که قیمت سکه ممکن است تا زیر قیمت‌های ثبت‌نام شده در مراحل آخر پیش‌فروش افت کند. در این راستا شایعه افت قیمت سکه به زیر ۶۰۰ هزار تومان بازار را به شدت تحت تاثیر قرار داد. دلار نیز از این نگرانی تا ۱۸۷۰ تومان افت کرد.
در روز بعد تحلیل‌های کارشناسان مبنی بر اینکه افت قیمت سکه از این سطح با توجه به روند افزایشی قیمت سکه تقریبا غیر ممکن است، و بالاتر رفتن قیمت جهانی طلا، قیمت سکه را دوباره در مسیر افزایشی قرار داد.وقوع زلزله در اندونزی نیز در این روز در برخی بازارهای آسیایی نگرانی‌هایی را سبب شد. در این روز قیمت طلادر بازارهای جهانی تا 1656 دلار بالا رفت.قیمت سکه بازار نقدی با 10 هزار تومان افزایش تا 735 هزارتومان بالا رفت . دلار نیز دراین بازار تا 1885 تومان افزایش قیمت داشت. در روز پنج‌شنبه قیمت دلار آمریکا بازهم افزایش داشت و در ابتدا تا 1890 و دوباره تا 1888 تومان تعدیل شد . در بازار سکه قیمت آن در سطح 735 هزار تومان ثابت ماند.روز گذشته نیز اعلام شد که نرخ رشد اقتصادی در چین درسه‌ماهه اول سال 2012 تا 1/8درصد کاهش داشته و از این منظر امکان تحقق پیش‌بینی افت تا 5/7درصد برای کل سال 2012 محتمل‌تر شد. از این رو نگرانی در بازار‌های آسیایی قیمت طلا را از سطح افزایش یافته 1680 دلار به پایین سوق داد. قیمت طلا تا غروب دیروز در محدوده 1675 دلار در نوسان بود. همچنین پیش‌بینی شد که نرخ رشد اقتصادی در آسیا کاهشی و در کشورهای توسعه یافته افزایشی باشد. به هر جهت افت قیمت‌ها در اوایل و اواسط هفته جاری در حالی در بازار داخلی اتفاق افتاد که روند قیمت طلادر بازار‌های جهانی افزایشی بوده و مسیری خلاف جهت را طی کرده است. در این مدت نزدیک شدن به زمان تحویل سکه‌های بانک مرکزی و انتظار برای افت قیمت سکه با عرضه حداقل بخشی از آنها به بازار، قیمت‌ها را تحت تاثیر قرار داد. در این مدت همچنین بانک مرکزی قیمت سکه را در بانک کارگشایی از فراتر از 740 هزارتومان تا 719 هزار تومان تقلیل داد. قیمت سکه در این سطح با توجه به نرخ 1645‌دلاری در روز سه‌شنبه در حالی از سوی بانک مرکزی در بانک کارگشایی رقم خورد که ارزش دلار محاسبه شده در آن کمتر از 1840 تومان بود. در همین زمان قیمت دلار آمریکا در بازار 1870 تومان بود. نرخ درهم امارات نیز 517تومان در بازار نقدی فروخته شد که با در نظر گرفتن ضریب برابری آن در مقابل دلار آمریکا قیمت واقعی دلار را در بازار 1897 تومان ارزیابی کردند. از این رو بازار انتظار افزایش قیمت دلار را همچنان در نظر داشت.
این شرایط در حالی است که بنا بر تجربه تاریخی بازار امکان کاهش قیمت‌ها با وجود برخی مانورهای روانی در بازار به طور موقت وجود دارد اما با توجه به افزایش قیمت جهانی طلا در روزهای اخیر و چشم انداز افزایش قیمت دلار آمریکا در تحلیل برخی صاحب نظران، قیمت سکه نمی‌تواند چندان از قیمت‌های جهانی پایین‌تر در نظر گرفته شده و تعیین شود . در صورتی که اقدامی در این مسیر انجام شود، نمی‌تواند افکار عمومی بازار را قانع سازد. از این رو اینکه افت قیمت سکه در بازار در روزهای آینده بازهم تکرار شده و رویه‌ای دائمی به خود بگیرد از نظر کارشناسان تنها در صورت همراستایی با قیمت‌های جهانی و نرخ واقعی دلار در بازار داخلی امکان‌پذیر است.