علی پاکزاد

نگاهی به روند تغییرات قیمت دلار در سال جاری نشان می‌دهد که متوسط قیمت هر دلار طی نه ماهه ابتدای سال به ۱۲۱۹ تومان رسیده است و این در حالی است که جهش قیمت اتفاق افتاده در هفته اول دی‌ماه باعث شده طی هفت روز نخست این ماه متوسط قیمت هر دلار به حدود ۱۴۸۰ تومان افزایش پیدا کند. در روز اول دی جهش قیمت هر دلار به نظر می‌رسد به سطحی رسیده است که باید انتظار فتح قله ۱۶۰۰ تومان و حتی بالاتر را برای دلار داشته باشیم، ولی تغییرات به شکل دیگری رقم خورد، طی این روزها می‌بینیم طی معاملات روزانه بر خلاف ماه‌های قبل نوسان قیمت شاهد یک فراز و فرود دائمی‌است. قیمت از ابتدای صبح تا اواسط روز سیر صعودی دارد و در اواخر روز می‌بینیم که قیمت اندکی تعدل شده و کاهش پیدا می‌کند، به طور مثال روز دوشنبه قیمت هر دلار در بازار تا ۱۵۵۰ تومان بالا رفت و بعد در اواخر روز کاهش و در انتهای معاملات به ۱۵۱۵ تومان رسید.اگر فرض کنیم که

بازیگر اصلی بازار ارز ایران بانک مرکزی است و مدیران ارزی این بانک نیز به دلیل مشکلات موجود تلاش می‌کنند کمترین استفاده را از ذخایر ارزی بکنند می‌توانیم به این نتیجه برسیم که باید بانک مرکزی نحوه عرضه دلار در بازار را به گونه‌ای تنظیم کند که از یک‌سو بازار با کمبود ارز مواجه نشود و از سوی دیگر قیمت در بازار به دلیل کمبود عرضه به بالا جهش نکند.روز چهارشنبه گذشته و در جلسه کمیسیون اقصادی مجلس که با حضور رییس کل بانک مرکزی و وزیر امور اقتصاد و دارایی برگزار شد همین نکات مطرح شد و البته به نظر می‌رسد روش عرضه قطره‌ای یا لحظه‌ای دلار نیز در همین جلسه از سوی نمایندگان دولت به صورت سر بسته مطرح شده است.در ۱۰ روز گذشته بانک مرکزی تمام توجه خود را در عرضه بازار متوجه صرافی‌های رسمی‌ کرده است و این صرافی‌ها بنا به اشاره بانک مرکزی تنها زمانی عرضه را آغاز می‌کنند که قیمت در بازار به خط قرمز ۱۵۳۰ تومان نزدیک شده باشد. همین مساله باعث شده است که هر روزی که قیمت‌ها در میانه روز و طی معاملات جاری به حدود ۱۵۳۰ تومان نزدیک می شود با عرضه ارز توسط صرافی‌ها قیمت‌ها اندکی تعدیل شده و شوک قیمتی تعدیل می‌شود. هرچند ادامه این روند و میزان تاثیرگذاری این روش در کوتاه مدت نیز مورد تردید است، ولی به هر شکل از رسیدن قیمت دلار به قله ۱۶۰۰ تومان با همین روش جلوگیری شده است. البته در این میان نکته جالب افزایش قیمت ارز مسافری و نرخ رسمی ‌ارز است که از سوی بانک مرکزی انجام گرفته و اگرچه شاید عنوان شود که این کار برای کاهش رانت ناشی از این دو قیمت فرعی بازار صورت گرفته است ولی به نوعی گویای سیاست‌های یک بام و چند هوا در سیستم پولی کشور است که از یکسو تلاش می‌کند قیمت ارز را تعدیل کند و از سوی دیگر خود با دنباله‌روی از قیمت بازار آزاد به افزایش نرخ‌های رسمی‌ مبادرت می‌ورزد. اما در نهایت باید این واقعیت را قبول کرد که نرخ بالای سود معاملات ارزی در سال جاری باعث شده بانک مرکزی نتواند در مقابل سیل تقاضای این بازار مقاومت کند، مقایسه متوسط نرخ ماهیانه دلار طی ماه‌های گذشته نشان می‌دهد نرخ سود معاملات دلار در ماه‌های اخیر به ۶/۲ درصد رسیده است و البته در همین هفت روز اول دی ماه خرید و فروش هر دلار ۷/۷ درصد سود به همراه داشته است. چنین نرخ سودی به قدری در بازار راکد دیگر فعالیت‌های اقتصادی جذاب است که باید نگران این باشیم که فعالین اقتصادی با تعطیلی فعالیت‌های مولد خود به این بازار هجوم بیاورند و البته کمبود نقدینگی که در بخش‌های مختلف اقتصادی وجود دارد و از زبان فعالان اقتصادی بارها به آن اشاره شده تا حدی به دلیل همین مساله است. سر جمع نرخ سود بازار دلالی دلار در نه ماهه نخست امسال به ۵/۲۳ درصد می‌رسد، نرخی که برای هیچ سپرده یک ساله‌ای توسط بانک‌ها پرداخت نمی‌شود و البته بابت برخی از عقود بانکی از دریافت‌کنندگان تسهیلات دریافت می‌شود.