آینده حسابداری بیمه در عصر بلاک‌چین

حسابداری بیمه تنها ثبت درآمد و هزینه نیست. این فرآیند عبارت است از مدیریت پیچیده ذخایر فنی، محاسبه خسارت‌های پرداختی و تسویه‌حساب با نمایندگان و ‌بیمه‌گران و تضمین سازگاری با مقررات سنگین. امروزه، هر یک از این مراحل نیازمند تبادل اسناد، تاییدیه‌های دستی و تطبیق دفترهای کل جداگانه بین طرفین مختلف است. این سازوکار نه‌تنها کند و پرهزینه، بلکه مستعد خطاهای انسانی و حتی تقلب است. مثلا یک حادثه واحد ممکن است به‌طور همزمان در دفاتر چندین شرکت بیمه‌گر و باز‌بیمه‌گر با تاخیر و اختلاف ثبت شود. زمان و منابع مالی هنگفتی صرف مغایرت‌گیری و آشتی‌دادن این اختلافات می‌شود. این ناکارآمدی، هزینه نهایی را برای شرکت‌های بیمه و در نهایت، برای بیمه‌گذاران افزایش می‌دهد.

اینجاست که بلاک‌چین به‌عنوان راه‌حل بنیادین مطرح می‌شود. تصور کنید به جای ده‌ها سیستم اطلاعاتی جداگانه، یک «دفتر کل توزیع‌شده» مشترک و امن بین تمامی بازیگران زیست‌بوم بیمه (شرکت بیمه اصلی، باز‌بیمه‌گر، واسطه‌گر، حتی تنظیم‌گر) وجود داشته باشد. هر قرارداد بیمه، هر تراکنش حق‌بیمه و هر رویداد خسارت، به محض وقوع، به صورت «رکورد دیجیتال» تاییدشده و تغییرناپذیر در این دفتر ثبت می‌شود. این اتفاق، چند تحول اساسی ایجاد می‌کند: 

۱. شفافیت مطلق و پایان اختلافات: تمامی طرفین در هر لحظه به یک نسخه واحد و قابل‌اطمینان از حقیقت دسترسی دارند. دیگر نیازی به فرآیند طولانی تطبیق دفاتر و مبادله اسناد نیست. این شفافیت، هزینه‌های عملیاتی (و البته هزینه‌های مبادله) را به‌شدت کاهش می‌دهد.

۲. حسابرسی پیوسته و خودکار: ناظر صنعت یا حسابرس داخلی می‌تواند به‌جای نمونه‌گیری دوره‌ای، جریان مالی کلیه تراکنش‌ها را به صورت زنده و شفاف رصد کند. این امر، انطباق‌پذیری را به سطح بی‌سابقه‌ای می‌رساند.

۳. محاسبه دقیق‌تر ذخایر: با داشتن داده‌های لحظه‌ای و جامع از کل پرتفوی خسارت‌ها، مدل‌های اکچوئری برای محاسبه ذخایر IBNR (خسارت‌های اتفاق افتاده اما گزارش نشده) بسیار دقیق‌تر خواهند شد. این دقت، به معنای مدیریت ریسک قوی‌تر و ثبات مالی بیشتر برای شرکت بیمه است.

اما جذاب‌ترین کاربرد بلاک‌چین در این حوزه، قراردادهای هوشمند است. این قراردادها در واقع کدهای نرم‌افزاری هستند که روی بلاک‌چین اجرا می‌شوند و به‌صورت خودکار با تحقق شروط از پیش تعریف‌شده، عمل می‌کنند. در صنعت بیمه، این یک رویا را محقق می‌سازد: پرداخت خسارت فوری و بدون نیاز به دخالت انسان.

مثلا بیمه‌نامه مسافرتی هوشمند بر اساس بلاک‌چین را در نظر بگیرید. اگر پرواز بیمه‌گذار بیش از دو ساعت تاخیر داشته باشد، یک منبع داده معتبر خارجی این اطلاعات را به بلاک‌چین وارد می‌کند. قرارداد هوشمند بلافاصله شرط را محرز می‌بیند و مبلغ خسارت را به‌صورت خودکار و در عرض چند ثانیه به کیف‌پول دیجیتالی بیمه‌گذار واریز می‌کند. از دیدگاه حسابداری، این تراکنش بلافاصله در دفتر کل مشترک به‌عنوان یک هزینه (خسارت پرداختی) ثبت و تسویه می‌شود. دیگر نیازی به درخواست کاغذی، تایید کارشناس و صف‌های طولانی پرداخت نیست.

با خودکار‌شدن فرآیندهای ثبت، پرداخت و تطبیق، نقش حسابدار بیمه متحول خواهد شد. او دیگر یک وارد‌کننده داده یا تطبیق‌دهنده پرونده‌های کاغذی نیست. نقش جدید او مدیریت، تحلیل و بهینه‌سازی این سیستم‌های هوشمند خواهد بود. تمرکز بر تحلیل داده‌های کلان مالی تولیدشده توسط شبکه، مدیریت ریسک پیشرفته، طراحی و نظارت بر قراردادهای هوشمند و ارائه بینش‌های استراتژیک به مدیریت برای قیمت‌گذاری دقیق‌تر و توسعه محصولات نوآورانه، جزو وظایف اصلی حسابدار آینده خواهد بود.

نهایتا این‌که عبور از کاغذبازی به کد، یک انتخاب لوکس نیست، بلکه یک ضرورت راهبردی برای صنعت بیمه در عصر دیجیتال است. بلاک‌چین با ارائه زیرساخت اعتماد دیجیتال، می‌تواند هزینه‌های سنگین عملیاتی را کاهش داده، تقلب را به حداقل رسانده، تجربه بیمه‌گذار را متحول کرده و دقت مدیریت مالی را به اوج برساند. آینده متعلق به شرکت‌های بیمه‌ای است که زودتر حسابداران و متخصصان فناوری خود را نه در دو جزیره جدا، بلکه در یک تیم یکپارچه گردهم آورده و اولین گام‌های جسورانه را برای کدگذاری آینده خود برمی‌دارند. این گذار، تنها یک تغییر فناورانه نیست، بلکه بازتعریف اعتماد در قلب صنعت بیمه است.

* کارشناس امور مالی