بانک‌های خصوصی، موفقیت یا چالش؟
یکی از مهم‌ترین دستاوردهای خصوصی‌‌‌سازی بانک‌ها در ایران، افزایش رقابت در سیستم بانکی و بهبود کیفیت خدمات است. بانک‌های خصوصی توانستند با ارائه محصولات جدید و به‌‌‌کارگیری فناوری‌‌‌های نوین، تا حدی مشتریان را جذب کنند و به توسعه بانکداری دیجیتال کمک کنند. همچنین، حضور این بانک‌ها، فشار بیشتری بر بانک‌های دولتی وارد کرد تا عملکرد خود را بهبود بخشند.
با وجود این، خصوصی‌‌‌سازی بانک‌ها در ایران با چالش‌‌‌های مهمی روبه‌‌‌رو بوده است. یکی از این چالش‌‌‌ها، وابستگی شدید بانک‌های خصوصی به دولت و شبه‌‌‌دولتی بودن بسیاری از آنهاست. در بسیاری از موارد، واگذاری بانک‌ها به افراد یا نهادهای وابسته به دولت انجام شد که عملا استقلال واقعی این بانک‌ها را از بین برد و مانع از تحقق اهداف خصوصی‌‌‌سازی شد. علاوه بر این، ضعف نظارتی بانک مرکزی و نبود شفافیت در فرآیند واگذاری‌‌‌ها به سوءمدیریت منابع مالی و افزایش معضلاتی نظیر مطالبات غیرجاری و زیان‌‌‌دهی بانک‌ها منجر شد.
مساله دیگر فرهنگ مدیریتی و اقتصادی بانک‌های خصوصی است. بسیاری از این بانک‌ها بدون ایجاد زیرساخت‌‌‌های مدیریتی مناسب و استفاده از شیوه‌‌‌های نوین بانکداری، همچنان به روش‌های سنتی عمل می‌کنند. این ضعف مدیریتی، در کنار مشکلات ساختاری نظیر کفایت پایین سرمایه و رشد مطالبات معوق، توان رقابت این بانک‌ها را محدود کرده است.
با نگاهی به تجربیات جهانی، خصوصی‌‌‌سازی بانک‌ها در کشورهای موفق معمولا با برنامه‌‌‌ریزی دقیق، شفافیت در واگذاری و نظارت قوی همراه بوده است.
در ایران برای دستیابی به این اهداف، لازم است فرآیند واگذاری‌‌‌ها شفاف‌‌‌تر شده و نظارت بر عملکرد بانک‌های خصوصی تقویت شود.
در نهایت، خصوصی‌‌‌سازی بانک‌ها در ایران را می‌توان فرآیندی دانست که با وجود موفقیت‌‌‌های نسبی، چالش‌‌‌های جدی‌‌‌ای را به همراه داشته است.
آینده این سیاست به میزان توانایی دولت و نهادهای نظارتی در رفع این چالش‌‌‌ها و اجرای اصولی آن وابسته است. تنها با اتخاذ راهکارهایی نظیر شفاف‌‌‌سازی واگذاری‌‌‌ها، تقویت نظارت و توسعه زیرساخت‌‌‌های مدیریتی و فناوری می‌توان خصوصی‌‌‌سازی بانک‌ها را به ابزاری موثر برای رشد اقتصادی و تقویت نظام بانکی تبدیل کرد.
