حسین کورش پسندیده

در نظام بانکداری، کنترل داخلی مناسب مبنای اساسی برای بانکداری سالم و ایمن بوده و یک نظام کنترلی مناسب، مدیریت را در جهت حفظ منابع و منافع بانک یاری می‌نماید. معمولا هر بانک در منشور خود اهداف سازمانی را تعیین و راهبردهایی جهت دستیابی به اهداف مشخص می‌کند. این اهداف ممکن است برای بانک یا فعالیت‌های آن تعریف گردد. تعدادی از اهداف مختص با آن بانک بوده و بعضی دیگر مانند کسب رضایت مشتریان یا سودآوری در تمام بانک‌ها مشترک هستند. به طور کلی اهداف هر واحد اقتصادی را از دیدگاه کنترل‌های داخلی در سه گروه زیر می‌توان طبقه‌بندی کرد: اهداف عملیاتی، اهداف گزارش دهی و اهداف رعایتی. الف - اهداف عملیاتی: اهداف عملیاتی هر بانک به استفاده اثربخش و کارآمد از منابع موجود مربوط می‌گردد. معمولا بر اساس برنامه استراتژیک که نشان‌دهنده جهت‌گیری‌های هر بانک درچند سال دیگر می‌باشد، اهداف عملیاتی سالانه مانند جذب گروه‌های مشتریان مورد نظر در جامعه، میزان جذب و تخصیص منابع در بخش‌های مختلف اقتصادی، کاهش میزان مطالبات معوق و پروژه‌های اختصاصی هر واحد بانک مشخص شده و در دوره‌های زمانی معین در طول سال میزان دستیابی یا علل عدم دستیابی به این اهداف کنترل و نتیجه آن به مدیریت ارشد و هیات مدیره گزارش می‌گردد.ب اهداف گزارش‌دهی: تهیه صورت‌های مالی در دوره‌های زمانی متفاوت، گزارش‌های مختلف مالی و تسهیلاتی به مراجع ذی‌ربط خصوصا بانک مرکزی، بورس از جمله اهداف این گروه می‌باشد. گزارش‌دهی مالی به عنوان ابزاری برای تصمیم‌گیری‌های بهینه و ایفای مسوولیت پاسخگویی شناخته شده است. به همین دلیل سیستم کنترل داخلی در بانک باید به گونه‌ای طراحی و عملیاتی شود که اطمینانی معقول از وجود صحت دارایی‌ها و بدهی، کفایت ثبت رویدادها، اقلام و اطلاعات مندرج در صورت‌های مالی حاصل شود. در این صورت اطلاعاتی که از طریق گزارش‌دهی مالی به اشخاص ذی‌نفع ارائه می‌شود، قابل اتکا خواهد بود. ج - اهداف رعایتی: این اهداف به کلیه کنترل‌های داخلی جهت نظارت به رعایت قوانین و مقررات از جمله بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌های بانک مرکزی، قوانین و مقررات مالیاتی و ثبتی و آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های داخلی که به منظور بهبود امور و دستیابی به اهداف بانک تدوین شده، مرتبط می‌باشد. سیستم کنترل داخلی باید از رعایت کامل این قوانین ومقررات اطمینان حاصل کند.به طور کلی نظام کنترلی به مدیریت ارشد و هیات مدیره کمک می‌کند تا عملکرد را از لحاظ کمی وکیفی اندازه‌گیری کرده، تصمیمات لازم را اتخاذ، روش‌ها و فرآیندها را مورد ارزیابی قرارداده و ریسک را محدود کند. همچنین کمک می‌کند تا ضمن دستیابی به اهداف، از موارد غیرقابل پیش‌بینی اجتناب گردد. هرچند که با تلاش کارکنان و وجود نظام کنترل داخلی مواردی همانند بی‌توجهی، بی‌دقتی، عدم شناخت کامل دستورالعمل‌ها به بروز اشتباهاتی منجر می‌گردد، اما نظام کنترل مناسب این‌گونه اشتباهات را به حداقل می‌رساند.