تحلیلگران اقتصادی علت افزایش تورم ماهانه برای دهک اول را ناشی از تورم بالای کالاهای خوراکی و آشامیدنی‌ در ماه مذکور می‌دانند، به آن جهت که در میان دهک‌ها، دهک اول در سبد هزینه‌ای خانوارها از بالاترین سهم برای مصارف خوراکی برخوردار است. دوم اینکه شکاف دهکی تورم ماهانه دهک‌ها در بهمن‌ماه برخلاف روند کاهشی دو ماه گذشته رشد داشته به نحوی که برای این شکاف رقم ۱/ ۱ درصد گزارش شده است.نکته سوم آنکه شکاف دهکی تورم نقطه‌به‌نقطه دهک‌ها در ماه مذکور با ثبت رقم ۹/ ۲ درصدی به پایین‌ترین میزان خود در سال جاری رسیده است. نکته آخر اینکه تورم ماهانه و نقطه‌ای بهمن‌ماه در خانوارهای روستایی بیشتر از خانوارهای شهری است.

عامل تورم بالای دهک‌های کم‌درآمد

مرکز آمار در گزارشی شاخص قیمت مصرف‌کننده دومین ماه فصل زمستان را منتشر کرد. بررسی آمارهای تورم ماهانه دهک‌های هزینه‌ای حاکی از آن است که برای دهک اول افزایش شاخص قیمت مصرف‌کننده در بهمن‌ماه نسبت به دی‌ماه (تورم ماهانه بهمن‌ماه) به میزان ۳ درصد ثبت شده ‌است. تورم ۳ درصدی برای دهک اول در حالی است که خانوارها در سایر دهک‌ها با تورم ماهانه کمتر از آن رو‌به‌رو بوده‌اند. به‌عبارت دیگر پایین‌ترین دهک اقتصادی در ماه‌ گذشته بالا‌ترین سطح تورم ماهانه را تجربه کرده است. علاوه بر این بررسی‌ها نشان می‌دهد در سه ماه منتهی به بهمن‌ماه به جز در ماه دی که تورم دهک اول از تورم دهک دهم با اختلاف ۶/ ۰ درصدی پایین‌تر بود در دو ماه دیگر روند به‌طور عکس بود به نحوی که در ماه‌های آبان و آذر تورم دهک اول یا با اختلاف زیاد بالاترین تورم ماهانه بوده (تورم ۵/ ۸ درصدی در آبان‌ماه) یا با اختلاف یک‌دهم واحدی با بالاترین تورم ماهانه ثبت‌شده قرار داشته است (تورم ۱/ ۳ درصدی در آذر‌ماه). بنابر آمارهای رسمی در دومین ماه فصل زمستان تورم ماهانه دهک اول بیشتر از دهک دهم ثبت شده است. مقایسه وضعیت تورم دهک‌های اول و دهم نشان می‌دهد در دی‌ماه تورم ماهانه دهک اول ۶/ ۰ درصد پایین‌تر از تورم ماهانه دهک دهم بود؛ درحالی‌که در آذر‌ماه تورم ماهانه دهک اول ۳/ ۳‌واحد درصد بالاتر از تورم ماهانه دهک دهم و در آبان‌ماه نیز تورم دهک اول ۲/ ۶ درصد بالاتر از تورم دهک دهم برآورد شده بود. کارشناسان اقتصادی علت افزایش تورم ماهانه برای دهک اول را ناشی از افزایش تورم کالاهای خوراکی و آشامیدنی‌ می‌دانند، چرا‌که در میان دهک‌ها، دهک اول در سبد هزینه‌ای خانوارها بالاترین سهم را برای مصارف خوراکی دارد. تورم گروه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها در بهمن‌ماه رقم بالایی را به خود اختصاص داد به نحوی که تورم گروه مذکور در ماه گذشته معادل ۳/ ۵ درصد ثبت شده بود. در دومین ‌ماه فصل زمستان تورم ماهانه دهک اول ۳ درصد و تورم دهک دهم معادل ۹/ ۱ درصد ثبت شده است. این آمارها همچنین نشان می‌دهد که فاصله تورم ماهانه دهک‌ها در ماه مذکور به نسبت ماه گذشته افزایش داشته است و بالاترین تورم ماهانه ثبت شده در این ماه با رقم ۳‌درصد مربوط به دهک‌های اول و دوم بوده است.

پایین‌ترین میزان شکاف تورم نقطه‌ای

تحلیل آمارهای رسمی از شکاف تورمی نشان می‌دهد شکاف تورم ماهانه در بهمن‌ماه رشد داشته ولی در تورم نقطه‌به‌نقطه با کاهشی ملموس همراه بوده است. بررسی روند شکاف دهکی تورم نقطه‌به‌نقطه دهک‌ها در سال جاری نشان می‌دهد این روند از ابتدای سال روند صعودی به خود گرفت، با این حال ماه آبان نقطه شکست این وضعیت صعودی بود و از آبان تا بهمن این شکاف فاز نزولی به خود گرفته است به نحوی که کمترین شکاف مذکور در سال جاری در بهمن‌ماه به میزان ۹/ ۲ درصد گزارش شده است. ‌تا‌کنون بالاترین شکاف تورمی نقطه‌ای ثبت شده در سال‌جاری مربوط به مهر‌ماه بوده است. در مهر‌ماه شکاف تورمی میان دهک‌ها به ۲۰واحد درصد رسیده بود. نکته قابل ذکر اینکه تورم ماهانه، تغییر قیمت را نسبت به ماه قبل درنظر می‌گیرد اما تورم نقطه‌ای، تغییرات قیمت را نسبت به ماه مشابه سال قبل می‌سنجد. تورم نقطه‌به‌نقطه کل کشور در ماه گذشته به میزان ۲/ ۴۸ درصد گزارش شده است. این رقم برای دهک‌های درآمدی متفاوت بوده، به‌طوری که تورم نقطه‌به‌نقطه در ‌ماه مذکور برای دهک اول ۵/ ۴۹‌ درصد و برای دهک دهم ۵/ ۵۲ ‌درصد ثبت شده‌است. به‌طور معمول در اقتصاد ایران تورم نقطه‌به‌نقطه دهک اول پایین‌تر از تورم دهک دهم است. این موضوع را می‌توان با توجه به سبدمصرفی خانوارها در دهک‌ها توضیح داد. بررسی‌ها نشان می‌دهد تقریبا نیمی از سبد مصرفی خانوار‌ها در دهک اول به کالاهای خوراکی اختصاص دارد.‌ در دهک‌های پایین اقتصادی به‌خصوص دهک اول، کالاهای غیر‌خوراکی سهم کمتری در سبد هزینه‌ای خانوار دارند.

روند تورم خانوارهای شهری

در بخش دیگر گزارش مرکز آمار، شاخص کل قیمت خانوارهای شهری و روستایی ارائه شده است. بررسی‌های رسمی از روند این شاخص در خانوارهای شهری نشان می‌دهد در سال جاری تورم ماهانه این شاخص روند صعودی داشت سپس در دو ماه پایانی تابستان روند نزولی به خود گرفت در ادامه در مهر ماه با ثبت رقم ۱/ ۷ درصد به بالاترین سطح خود در ۴ سال اخیر رسید. پس از آن روند این شاخص نزولی شد و در دو ماه آذر و دی به سطح ۹/ ۱ درصد رسید. نقطه شکست دوم این روند در ماه بهمن رخ داد و سبب شد فاز نزولی به صعودی تغییر شکل دهد. در بهمن‌ماه تورم ماهانه خانوارهای شهری به سطح ۴/ ۲ درصد رسید. همچنین بررسی روند تورم نقطه به نقطه خانوارهای شهری حاکی از آن است که این روند از اول سال روند صعودی به خود گرفت به نحوی که در دو مقطع ماه اول تابستان و ماه ابتدای پاییز سرعت رشد بالاتری به خود گرفت. در ادامه از سرعت رشد آن کاسته شد به نحوی که در ماه آذر کاهشی شد. در ادامه در دو ماه دی و بهمن این روند شکل صعودی به خود گرفته است به نحوی که در بهمن‌ماه این شاخص به سطح ۲/ ۴۷ درصد رسید.

روند تورم خانوارهای روستایی

بررسی‌ آمارهای رسمی از روند شاخص در خانوارهای روستایی حاکی از آن است که تورم مذکور روند پرافت و خیزی داشته است؛ به‌طوری‌که از فروردین تا خرداد روند نزولی داشت سپس در تیر به سطح ۹/ ۵ درصد رسید. در ادامه این روند در دو ماه پایانی تابستان روند کاهشی به خود گرفت اما این کاهش مدت زمان زیادی پایدار نبود و در مهر و آبان باز هم روند افزایشی به خود گرفت. شاخص تورم خانوارهای روستایی در مهر و آبان سال‌جاری به ترتیب معادل ۹/ ۶ و ۶/ ۷ درصد گزارش شده است که از مهر ماه سال ۹۷ رکورد بی‌سابقه‌ای محسوب می‌شود. در نهایت تورم ماهانه خانوارهای روستایی در آذر و دی با روند نزولی همراه شد ولی این روند در بهمن‌ماه تغییر جهت داد و افزایشی شد. تورم ماهانه خانوارهای روستایی در بهمن‌ماه معادل ۳/ ۳ درصد برآورد شده است که نسبت به تورم ۴/ ۲ درصد خانوارهای شهری تورم بالاتری محسوب می‌شود و نشان می‌دهد خانوارهای روستایی در بهمن‌ماه فشار تورمی بالاتری را متحمل شده‌اند. همچنین بررسی روند تورم نقطه به نقطه خانوارهای روستایی حاکی از آن است که این روند از اول سال روند صعودی به خود گرفت و این روند تا آبان ماه ادامه یافت. در آذر ماه این روند کاهشی شد، ولی در دو ماه اخیر این روند دوباره افزایشی شد به نحوی که در بهمن شاخص مذکور معادل ۶/ ۵۳ درصد ثبت شده است. در نهایت نکته قابل دیگر اینکه تورم نقطه‌ای دومین ماه فصل زمستان در خانوارهای روستایی نیز از خانوارهای شهری سبقت گرفته است.