گام بزرگ چین برای کنار گذاشتن سوئیفت و فرصت آن برای ایران
در این رابطه، بانک مرکزی چین اعلام کرد که این کشور باید با افزایش استفاده از سیستم پیام‌رسان بین بانکی داخلی خود، خود را برای تحریم‌های احتمالی آمریکا آماده کند. روزنامه ساوت چاینا مورنینگ پست چین روز پنج‌شنبه گزارش کرد: تحریم‌های آمریکا به ویژه درارتباط با تصویب قانون امنیت هنگ کنگ در پارلمان چین، باعث شده است تا بانک‌های چین اعلام نگرانی کرده و خواستار فاصله گرفتن از کاربرد سامانه‌های مالی مرتبط با آمریکا شوند.
در زمان حاضر بیش از ۹۶ کشور و منطقه عضو سامانه پرداختی بین‌المللی یوآن چین هستند. آمار بانک مرکزی نشان می‌دهد که از طریق این سامانه در سال ۲۰۱۹ میلادی روزانه ۱۳۵ میلیارد و ۷۰۰ میلیون یوآن معادل ۱۹ میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلار مبادلات بانکی انجام شده است. طبق گزارش جدید بانک مرکزی چین، توسعه استفاده از سیستم پرداخت بین‌بانکی فرامرزی (کیپس) به جای سیستم سوئیفت مستقر در بلژیک، داده‌های پرداخت‌های جهانی چین را کمتر در معرض دید آمریکا قرار می‌دهد.
گزارش‌ها حاکی از آن است که بانک‌های چینی برای ارتباط داشتن با مقاماتی که در اجرای قانون امنیتی جدید هنگ‌کنگ نقش داشته‌اند، در معرض تحریم آمریکا قرار دارند و در حال حاضر خود را برای این تحریم‌های احتمالی آماده می‌کنند. در گزارش بانک مرکزی به اقدامات احتمالی آمریکا بر ضد بانک‌های چینی اشاره شده است که از آن جمله می‌توان به احتمال قطع دسترسی این بانک‌ها به شبکه بین‌المللی سوئیفت اشاره کرد. در این گزارش آمده است: زدن یک ضربه کاری به دشمن، شما را از آسیب وارده از صدها ضربه احتمالی او در امان نگاه می‌دارد. ما باید از لحاظ روانی و ذهنی کاملا آماده باشیم. بانک مرکزی چین اعلام کرد در صورتی که آمریکا دسترسی برخی بانک‌های چین به شبکه سوئیفت را قطع کند، ما هم می‌توانیم استفاده از دلار در تمام معاملات خود را کنار بگذاریم.
سیستم پرداخت مستقل
چین خود دارای یک سامانه پرداختی بین بانکی مشابه سوئیفت است که «سی. آی. پی. اس» نام دارد و در سال ۲۰۱۵ راه‌اندازی شده است تا به واسطه آن به انجام تبادلات و پرداخت‌های بانکی با یوآن (ارز ملی چین) مساعدت شود. در حال حاضر بیش از ۹۶ کشور و منطقه عضو سامانه پرداختی بین‌المللی یوانی چین هستند آمار بانک مرکزی نشان می‌دهد که از طریق این سامانه در سال ۲۰۱۹ میلادی روزانه ۱۳۵ میلیارد و ۷۰۰ میلیون یوان معادل ۱۹ میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلار مبادلات بانکی انجام شده است.چندی پیش نیز روسیه، هند و چین اعضای گروه تجاری بریکس، تصمیم گرفتند سیستم‌های پیامدهی مالی خود را به هم متصل کنند و سیستم مالی بین‌المللی سوئیفت را کنار بگذارند.سیستم پیامدهی مالی روسیه، SPFS، به سیستم پرداخت بین بانکی چین متصل می‌شود. هند یک سیستم پیامدهی مالی داخلی ندارد، ولی قصد دارد به پلت‌فرم بانک مرکزی روسیه با یک سیستم خدمات داخلی که در حال ساخت است متصل شود.روسیه از ۲۰۱۴ در بحبوحه تهدیدهای واشنگتن برای قطع ارتباط آن با سوئیفت، روی ساخت SPFD کار می‌کند. اولین انتقال مالی توسط این شبکه شامل یک نهاد غیربانکی می‌شد و در دسامبر ۲۰۱۷ صورت گرفت. آلا باکینا، مدیر سیستم پرداخت مالی بانک روسیه گفت: «ما فرصتی داریم تا بانک‌های خارجی و نهادهای قانونی خارجی را به SPFS متصل کنیم. امروز حدود ۴۰۰ کاربر در این سیستم مشارکت دارند و قراردادهایی با ۸ بانک خارجی و ۳۴ نهاد قانونی بسته شده است» باکینا توضیح داد که نقل و انتقال‌های انجام شده توسط این سیستم رو به رشد است و در حال حاضر ۱۵ درصد کل نقل و انتقال‌های داخلی را پوشش می‌دهد که نسبت به ۱۰ تا ۱۱ درصد سال گذشته افزایش داده است.
فرصتی برای ایران
به گفته بسیاری از ناظران و کارشناسان اقتصاد بین‌الملل، یک سیستم مالی جایگزین سوئیفت فرصت مناسبی برای ایران است و می‌تواند تحریم‌های مالی آمریکا علیه ایران را کم‌اثر کند. ایران که رسما به منطقه آزاد تجاری به رهبری روسیه پیوسته به دنبال ایجاد جایگزینی برای سوئیفت است.سال گذشته سوئیفت بسیاری از بانک‌های ایرانی را از سیستم پیامدهی خود حذف کرد. مقر سوئیفت در بلژیک قرار دارد؛ ولی هیات رئیسه آن شامل افرادی از بانک‌های آمریکایی می‌شوند و قانون فدرال آمریکا به این بانک اجازه می‌دهد علیه بانک‌ها و نهادهای سراسر جهان عمل کند.
موانع پیش رو
راه‌اندازی یک سیستم جایگزین بدون شک با موانعی مواجه است. ایجاد یک سیستم جایگزین نیازمند این است که بانک‌های متعددی از آن سیستم استفاده کنند و همان سیستم نیز ممکن است در معرض تحریم‌های آمریکا قرار گیرد. چین به‌عنوان پیشتاز این اقدام برای این کار باید ارز خود را قابل تبدیل ساخته و کنترل‌های سرمایه‌گذاری را بردارد که این مستلزم به جان خریدن آشفتگی‌های ناخواسته در بازارهای این کشور است. به علاوه، فناوری مورد نیاز ایجاد سیستم جدید نباید به شرکت‌های آمریکایی وابسته باشد تا دولت آمریکا نتواند از طریق این شرکت‌ها به سیستم جدید فشار وارد کند. ضمنا، پکن ممکن است به جای دنبال کردن منافع استفاده‌کنندگان از این سیستم منافع خود را دنبال کند. اما اگر آمریکا به سوءاستفاده‌اش از جایگاه خاص خود در سیستم مالی بین‌المللی ادامه دهد، هیچ کدام از این موانع جلوی تشکیل یک سیستم پرداخت‌های جدید را نخواهد گرفت.
