قصه پیش‌فروش سکه: در نیمه بهمن گذشته بانک‌مرکزی تصمیم به پیش‌فروش سکه در دو قالب ۶ ماهه و یک ساله برای کاهش قیمت سکه گرفت. در طرح اولیه به علت فقدان جذابیت سرمایه‌گذاری، میزان اقبال نیز کم بود. اما کمی بعد در انتهای بهمن ماه، در بسته ضدالتهاب ارزی دولت، طرح پیش‌فروش سکه جان تازه‌ای گرفت. پیش‌فروش ۶ ماهه در ابتدا یک میلیون و ۴۰۰ هزار تومان و پیش‌فروش یک ساله یک میلیون و ۳۰۰ هزار تومان قیمت خورد. اما در آخرین تصمیم دولت در ماه گذشته، سررسید‌های یک ماهه، ۳ ماهه، ۹ ماهه، ۱۸ ماهه و ۲۴ ماهه نیز به صف سررسیدهای پیش‌فروش افزوده شد. دولت تصمیم گرفت تا برای کم کردن حفره آربیتراژی ایجاد شده، کمی به قیمت پیش‌فروش بیفزاید اما در عوض فرصت‌های متنوع‌تر کوتاه‌مدت و بلندمدت را در اختیار متقاضیان قرار دهد. پس از تصمیم یکسان‌سازی ارزی، قیمت تحویل یک ماهه یک میلیون و ۵۹۰ هزار تومان، سه ماهه یک میلیون و ۵۴۰ هزار تومان، شش ماهه یک میلیون و ۴۷۵ هزار تومان، ۹ ماهه یک میلیون و ۴۱۰ هزار تومان، یک ساله یک میلیون و۳۵۰ هزار تومان، ۱۸ ماهه یک میلیون و ۲۴۵ هزار تومان و ۲۴ ماهه یک میلیون و ۱۱۶ هزار تومان اعلام شد.میزان طلای ذوب شده: طبق آمار اعلامی از سوی رحیمی، ۷ میلیون سکه در طول این مدت پیش‌فروش شده است. هر سکه تمام بهار آزادی حدود ۸ گرم و ۱۳۳ سوت است که از این مقدار، حدود ۳/  ۷ گرم آن طلای خالص ۲۴ عیار است. در نتیجه بانک‌مرکزی برای ضرب ۷ میلیون سکه معادل ۱/ ۵۱ تن طلا نیاز خواهد داشت. از این رو این بانک برای انجام تعهدات خود باید این مقدار از موجودی طلای خود را صرف ضرب سکه پیش‌فروش کند.

سنجش تمایل خریداران: آمار اولیه پیش‌فروش سکه نشان می‌دهد که تمایل خریداران به سررسیدهای میان‌مدت و بلندمدت بیشتر از سررسیدهای کوتاه‌مدت بوده است. طوری که از ۷ میلیون سکه فروخته شده، یک سوم آن به سررسیدهای یک ماهه، سه ماهه و ۶ ماهه و مابقی آن به سررسیدهای ۹ ماهه و بیشتر تعلق داشته است. اما این همه واقعیت نیست. در تحلیل تمایل خریداران باید بازه زمانی طرح‌های پیش‌فروش را نیز در نظر گرفت و تنها به صرف اعداد نمی‌توان به ارزیابی درستی از واقعیت رسید. مدت زمانی که بانک‌مرکزی مجوز سکه یک ماهه را داده بود، به یک هفته نیز نرسید. اما به‌رغم این فرصت محدود، استقبال قابل توجهی از طرح شد. چرا که میزان فروش در سررسید یک ماهه، از میزان فروش در سررسید ۶ ماهه سبقت گرفت. درحالی‌که پیش‌فروش ۶ ماهه سکه، از اسفند سال گذشته آغاز شده بود و نهایتا ۷۰۰ هزار قطعه سکه از این طریق پیش‌فروش شد. اما در بازه یک هفته‌ای سکه یک ماهه، معادل ۸۰۰ هزار قطعه پیش‌فروش گزارش شده است. از این رو، جذابیت پیش‌فروش یک ماهه و سه ماهه از تمامی طرح‌های پیش‌فروش برای خریداران بیشتر بوده است.

نقدینگی جذب شده: هدف غایی این طرح جذب نقدینگی سرگردان از بازار بود. بر اساس اعلان‌های قبلی سیاست‌گذار پولی، میزان نقدینگی جذب شده از پیش‌فروش با سررسید یک، سه و ۶ ماهه مجموعا به ۳۵۳۶ میلیارد تومان رسیده بود. اما برای سررسیدهای ۹ماهه، ۱۲ ماهه، ۱۸ ماهه و ۲۴ ماهه آمار دقیقی در دسترس نیست؛ درحالی‌که میزان فروش این دوره‌ها از دوره‌های کوتاه‌مدت بیشتر بوده است. از مجموع ۷ میلیون سکه فروخته شده، ۷/ ۴ میلیون قطعه در سررسیدهای ۹ ماهه و بیشتر فروخته شده است. با توجه به اینکه میزان فروش دقیق هر دوره مشخص نیست، قیمت متوسط سکه در پیش‌فروش ۹ماهه، ۱۲ ماهه، ۱۸ ماهه و ۲۴ ماهه را برای محاسبات نقدینگی در نظر می‌گیریم که معادل یک میلیون و ۲۸۰ هزار تومان خواهد بود. در نتیجه می‌توان تخمین زد که از سررسیدهای میان‌مدت و بلندمدت حدود ۶۰۱۵ میلیارد تومان نقدینگی جذب بانک‌مرکزی شد. با حساب نقدینگی جذب شده در سررسیدهای کوتاه‌مدت، کل نقدینگی جذب شده از طرح پیش‌فروش بیش از ۹۵۵۰ میلیارد تومان برآورد می‌شود. آخرین میزان نقدینگی کشور، ۱۴۹۰ هزار میلیارد تومان از سوی بانک‌مرکزی اعلام شده است. با این اوصاف، در طرح پیش‌فروش نزدیک به ۶/ ۰ درصد از نقدینگی کشور جذب شده است. به زبان ساده‌تر طرح پیش‌فروش از هر یک میلیون تومان نقدینگی، ۶ هزار تومان آن را جذب کرده است.

نخستین موعد سررسید: نخستین موعد سررسید سکه‌های پیش‌فروش شده یک ماهه ۲۶ اردیبهشت‌ماه است. به گفته رحیمی، با توجه به اینکه در آستانه این موعد هستیم، همه سکه‌های پیش‌فروش شده تحویل بانک ملی ایران شده است. حسب دستور رئیس کل بانک‌مرکزی قرار است توزیع حتی زودتر از ۲۶ اردیبهشت‌ماه انجام شود. رحیمی توزیع زودتر از موعد سکه‌ها را حامل این پیام به بازار تلقی کرد که بانک‌مرکزی به تعهد خود پایبند است.محدودیت بانک‌مرکزی: مدیر کل نشر و ریالی بانک‌مرکزی مهم‌ترین محدودیت این بانک را انجام ضرب سکه اعلام کرد. او معتقد است که تصمیم توقف طرح پیش‌فروش، تنها به این دلیل گرفته شده است که بانک‌مرکزی بتواند سر موعد ضرب کند. رحیمی تاکید کرد که از نظر موجودی طلای خام در خزانه بانک‌مرکزی، هیچ محدودیتی وجود ندارد و به میزان کافی طلا موجود است. به گفته او، بانک‌مرکزی به رصد بازار ادامه می‌دهد و در‌صورتی‌که نیاز به مداخله ببیند، چه از طریق حراجی و چه پیش‌فروش سکه بار دیگر اقدام خواهد کرد.

اخبار مرتبط