خطر «آربیتراژ» در بازار ارز

دنیای اقتصاد: پافشاری نادرست بر سقف نرخ دلار باعث شده که سفته‌بازان بازار، ارزی دیگر را برای کسب سود انتخاب کنند. این انتخاب موجب حبابی شدن قیمت‌ها شده؛ به‌گونه‌ای که رابطه برابری ارزها در بازار داخلی به هم خورده است. مقایسه نسبت داخلی یورو به دلار با نسبت بازار جهانی نشان می‌دهد که نرخ ارز اروپایی در بازار داخلی حبابی شده است. روز چهارشنبه هر یورو با قیمت ۴ هزار و ۸۲۰ تومان به فروش می‌رسید. در این شرایط، سیاست‌گذار دو گزینه پیش رو دارد؛ یا حباب یورو را با پایین آوردن قیمت آن از بین ببرد یا اجازه دهد بهای دلار به تناسب شرایط کنونی تعدیل شود. روش نخست به معنی عرضه یورو با قیمت ارزان‌تر در بازار ارز است؛ اقدامی که موجب حراج منابع ملی و اتلاف سرمایه می‌شود. برای اجرای روش دوم نیز ملاحظات سیاسی باید کنار گذاشته و به روندهای واقعی بازار توجه شود. به این ترتیب، می‌توان با تنظیم قیمت دلار متناسب با سطح بهای ارز اروپایی زمینه‌های آربیتراژ ارزی را از میان برد؛ انفعال سیاست‌گذار در وضعیت کنونی خطر آربیتراژ و قاچاق ارز را افزایش می‌دهد. در این حالت نیز منابع کشور به شکل دلار از مرزها خارج می‌شود و به صورت یورو با هدف کسب سود ریالی وارد بازار می‌شود؛ اتفاقی که رفتارهای سفته‌بازانه را تشدید خواهد کرد.

روز گذشته، یورو رشد بیشتری را از دلار تجربه کرد تا حباب قیمت آن بیشتر شود. روز گذشته، دلار به آستانه مرز روانی ۳ هزار و ۹۰۰ تومان نزدیک شد و یورو به محدوده ۴ هزار و ۸۲۰ تومان رسید. روز چهارشنبه دلار با ۱۰ تومان افزایش به قیمت ۳ هزار و ۸۹۵ تومان رسید. یورو نیز با ۱۵ تومان رشد به بهای ۴ هزار و ۸۲۰ تومان رسید. بررسی‌های نشان می‌دهد، ارزش یورو در تابستان بیشتر از تقویت آن در بازارهای جهانی بالا رفته و پیرامون قیمت آن حباب شکل گرفته است. ارز اروپایی در تابستان در حالی که حدود ۷ درصد در بازارهای جهانی در برابر دلار تقویت شد، در بازار داخلی حدود ۱۳ درصد رشد را تجربه کرد، درواقع در وضعیت کنونی، ارزش یورو در بازار داخلی بالاتر از بازار جهانی قرار گرفته است. به‌عنوان مثال ساعت ۴ بعدازظهر پانزدهمین روز شهریورماه، نسبت یورو به دلار در بازارهای جهانی ۱۹۳/ ۱ بود، با این حال از تقسیم قیمت یورو (۴۸۲۰ تومان) به دلار (۳۸۹۵ تومان) در بازار داخلی رقم ۲۳۷/ ۱ به‌دست می‌‌آمد که حدود ۶/ ۳ درصد بیشتر از بازار جهانی بود. بالا بودن ارزش یورو در بازار داخلی نسبت به بازار جهانی می‌تواند زمینه‌ساز آربیتراژ ارزی شود و یک معامله‌گر از تفاوت قیمتی دو بازار کسب سود کند. در این وضعیت، معامله‌گر ارزی می‌تواند دلار را از بازار داخلی خارج و آن را به یورو تبدیل کند. این معامله‌گر پس از آن یورو را به بازار داخلی آورده و با فروش آن، حجم ریالی بیشتری نسبت به مقدار اولیه به‌دست می‌آورد.

البته دیدگاه‌های متفاوتی در مورد حباب ارز اروپایی در بازار داخلی وجود داشته و دارد. پیش از این رئیس‌کل بانک مرکزی در پاسخ به سوالی در مورد حباب ارز اروپایی، عنوان کرده بود: هیچ حبابی در بازار یورو و دلار وجود ندارد. البته این اظهارنظر پیش از ثبت رقم‌های کنونی و در اوایل شهریورماه صورت گرفته بود که فاصله نرخ‌ها چندان مشهود نبود. گروهی دیگر در بازار و به‌خصوص در میان صرافان، در روزهای اخیر به حباب یورو اذعان کرده‌‌اند. دراین میان، عده‌ای از آنها علت این موضوع را به محدودیت‌های جابه‌جایی ارزی ارتباط دادند. پیش از این، سعید مجتهدی، رئیس کانون صرافان در مصاحبه با خبرگزاری «ایرنا» عنوان کرده بود که در گذشته، عده‌ای از صرافان با اظهارنامه، ارزهای متفرقه را به‌صورت قانونی وارد می‌کردند. صرافان باور دارند، کاهش حجم اسکناس یورو منجر به رشد بیشتر آن در بازار داخلی نسبت به بازارهای جهانی شده است. دسته دیگری از معامله‌گران اعتقاد دارند، در بازار یورو حباب وجود دارد، ولی هزینه‌های تبدیل و جابه‌جایی باید در مورد میزان این حباب در نظر گرفته شود. فعالان بازار دامنه‌ای متغیر و بین ۳۰ تا ۷۰ تومان را مرتبط با این هزینه‌ها دانسته‌اند. به این ترتیب، با کسر این هزینه‌ها نیز قیمت یورو در بازار داخلی دارای حباب خواهد بود. در این شرایط، بازارساز ارزی می‌تواند با پایین‌آوردن قیمت یورو یا بالا بردن قیمت دلار در بازار داخلی حباب را کاهش دهد. درصورتی‌که با کسر هزینه‌های تبدیل و جابه‌جایی، ارزش دلار در بازار داخلی ۳ هزار و ۹۸۰ تومان باشد، حباب از میان خواهد رفت. عدد خام بدون این هزینه‌ها حدود ۴ هزار و ۴۰ تومان است، البته درصورتی‌که یورو به مرز ۴ هزار و ۶۵۰ تومان نیز عقبگرد کند، حبابی در بازار وجود نخواهد داشت. برخی از کارشناسان اعتقاد دارند، بازارساز به‌دلیل ملاحظات بیرونی و برخی هزینه‌ها عملیات عاجلی را برای مشکل یادشده انجام نداده است. این در حالی است که با وجود سخت بودن مجرای آربیتراژ ارزی، معامله‌گران برای کسب سود از تفاوت قیمت بازارها انگیزه زیادی دارند و در نهایت پس از متوجه شدن این موضوع، فعالیت‌های میانبری را برای سودگیری انجام خواهند داد.