یک دهه بانکداری اسلامی

دکتر مرتضی اکبری
مدیرعامل بانک قرض‌الحسنه مهرایران

هنگامی که سخن از بانکداری اسلامی به میان آمد، بسیاری از کارشناسان نظام پولی و بانکی استقرار این مدل را به چالش کشیدند و تصور موفقیت این دیدگاه که مبتنی‌بر اقتصاد معنوی و به دور از رویکردهای مرسوم سودآوری نظام سرمایه‌داری بود، هرگز به ذهن متبادر نمی‌شد.

اگرچه بازخوانی مسیر استقرار بانکداری اسلامی همیشه منتقدانی به‌همراه داشته است، اما دستاوردهای موثر این مدل در قالب تسهیلات قرض‌الحسنه همواره اثرات قابل‌توجهی در برداشته است. نتایجی درهم تنیده با ساختارها و بنیان‌های اقتصاد اسلامی که در خود اعتمادسازی و حس تعلق خاطر اجتماعی را مستتر ساخته است. یک دهه قبل که تفکر تجمیع تسهیلات قرض‌الحسنه با مشارکت 10 بانک دولتی، نطفه تشکیل بانک قرض‌الحسنه مهر ایران را بنا نهاد، طراحان این بانک با رویکرد حل نیازهای ضروری اقشار مختلف جامعه در قالب تسهیلات بدون بهره، استراتژی‌های این بانک را ترسیم کردند.

با آغاز فعالیت این بانک و ایجاد اعتمادی متقابل میان ذی‌نفعان کلیدی - بانک و مشتریان- بسیاری از مایحتاج خرد جامعه از مسیر تسهیلات قرض‌الحسنه مرتفع شد و در این یک دهه مردم نیز به پاس در اختیار داشتن چنین موهبتی که ثمره بانکداری ناب اسلامی است، خود را متعهد به بازپرداخت وام‌های اخذ شده دانستند، میزان معوقات این بانک در حال حاضر کمتر از یک درصد است؛ درحالی‌که آمار استاندارد جهانی در معوقات بانکی 2 درصد اعلام شده است که این خود یکی از دستاوردهای سنت نیکوی قرض‌الحسنه محسوب می‌شود. با توسعه فعالیت‌های این بانک و نگاه تعاملی جامعه به مشارکت در تامین منابع مورد تسهیلات قرض‌الحسنه، عملا این بانک به بانکی اجتماعی مبدل شد، بانکی که امروز به دور از بنگاهداری با تراز مثبت مالی خود در عرصه مسوولیت اجتماعی نیز پیشگام است و با تاکید بر اصل شفافیت توانسته است به‌عنوان معمار یک بازی برد-برد در میان جامعه جایگاه رفیعی کسب کند.

برگزاری مجمع عمومی سالانه با کمترین انحراف از برنامه، در قیاس با بسیاری از بانک‌ها خود دال بر شفافیت موجود در این مجموعه بانکی است که مرهون اندیشه بلند بانکداری اسلامی حاکم بر فعالیت‌های این بانک است. در این یک دهه که بانک قرض‌الحسنه مهرایران با کارنامه درخشان خود در کنار مردم ایران فعالیت کرده، سعی بر آن بوده است تا تفکر سازمانی موجود نیز همگام با استراتژی‌های بنیادین بانک به سوی رفع نیازهای اجتماعی متمرکز باشد، از این رو مشارکت با بسیاری از سازمان‌های اجتماعی و عام‌المنفعه همچون سازمان بهزیستی کشور، کمیته امداد امام خمینی (ره)، مجمع خیرین سلامت و ده‌ها نهاد و موسسات دیگر با هدف هم‌افزایی منابع در مسیر خدمت به اقشار کمتر برخوردار، در دستور کار این بانک قرار گرفته است.

امروز کارکنان این بانک به‌عنوان یک نهاد پولی و بانکی نه در مناسبات تجاری بلکه در مراودات و ملاحظات اجتماعی از بیماری تا ازدواج فرزندان در کنار مردم ایران به‌عنوان بازویی حمایتی نقش آفرینند، بی‌شک دستاوردهای ذکر شده از برکات بانکداری ناب اسلامی است، مدلی که همواره در بسیاری از کشورها مورد توجه واقع شده و بانک‌های بهره‌مند از این مدل پویا عملا با ایجاد تعامل دوسویه رضایتمندی مشتریان و در نهایت افزایش منابع خود را محقق می‌سازند. امیدوارم در آستانه یک دهه خدمت در حوزه بانکداری ناب اسلامی، ضمن تسری روح مشارکت جمعی و مسوولیت اجتماعی از مسیر رویکرد‌های ذکر شده، این بانک به‌عنوان بانکی اجتماعی بتواند، ضمن تامین مایحتاج ضروری مردم در مسیر توسعه ایران گام‌های بلندی بر دارد و در صلابت، رونق و مهرورزی کشور سهیم باشد.