پوشش‌های بیمه‌ای برای آتش‌نشان‌ها در ایران و سایر کشورها

امیرصفری

رئیس پژوهشکده بیمه مرکزی ایران

سازمان‌های آتش‌نشانی با هدف نجات جان و اموال انسان‌ها تشکیل شده‌اند؛ بنابراین یک آتش‌نشان قادر است در بحرانی‌ترین شرایط محیطی و زیان‌آور‌ترین شرایط کاری به یاری حادثه‌دیدگان بشتابد. با توجه به آمارهای حریق و حوادث، تعداد مصدومان و فوت‌شدگان ماموران آتش‌نشان طی سالیان اخیر نگران‌کننده است؛ چراکه آتش‌نشانان در محیط‌های پرمخاطره و از جمله انفجارها به امداد‌رسانی و عملیات می‌پردازند، بنابراین آسیب‌پذیری آنان در حد بالایی است.براساس تصمیم وزرای عضو کمیسیون موضوع اصل ۱۳۸ قانون اساسی در امور اداری و استخدامی و مصوبه هیات وزیران در نوزدهمین جلسه شورای توسعه مدیریت و سرمایه انسانی مورخ ۱۶/ ۱۲/ ۱۳۹۱ و با استناد به بند ۵ آیین‌نامه اجرایی قانون نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی ایران و جنگ تحمیلی و معلولان عادی و شاغلان مشاغل سخت و زیان‌آور، تصویب‌نامه ۳۰/ ۵/ ۱۳۶۸، آتش‌نشانی شغلی سخت و زیان‌آور محسوب می‌شود و نیروهای عملیاتی آتش‌نشانی از مزایای آن بهره‌مند می‌شوند.

در این مصوبه، عناوین مشاغل سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی تهران شامل آتش‌نشان، کاردان آتش‌نشان، کمک‌فرمانده آتش‌نشان، فرمانده آتش‌نشان، رئیس ایستگاه، معاون عملیات منطقه، مدیر منطقه و معاون عملیات سازمان جزو مشاغل سخت و زیان‌آور شناخته شدند و درجه ۳ سخت و زیان‌آوری برای آنها تعیین و ابلاغ شد.براساس گزارش Career Cast، آتش‌نشانی از شغل‌های پر استرس دنیا است. به همین دلیل حقوق و مزایای بازنشستگی و ازکارافتادگی و همچنین بیمه درمان و عمر آتش‌نشان‌ها از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. درخصوص سوانحی که در حین عملیات برای آتش‌نشان‌ها پیش می‌آید همه کارفرمایان موظف هستند ماموران آتش‌نشانی، حتی افراد تحت آموزش را نیز تحت پوشش بیمه حوادث قرار دهند. مطالعه‌ای که درخصوص پوشش‌های بیمه آتش‌نشان‌ها در سایر کشورها انجام شده است نشان می‌دهد که در آمریکای شمالی شرکت VFIS بزرگ‌ترین ارائه‌دهنده خدمات بیمه‌ای به خدمات اضطراری جامعه مانند سازمان‌های آتش‌نشانی، آمبولانس و امداد و نجات است. پوشش‌هایی که این شرکت برای سازمان‌های آتش‌نشانی و خدمات اورژانس ارائه می‌کند شامل موارد زیر است:

۱- بیمه حوادث و درمان.

۲- بیمه اتومبیل شامل بیمه بدنه اتومبیل و بیمه مسوولیت در مقابل اشخاص ثالث.

۳- بیمه مسوولیت عمومی برای آتش‌نشان‌ها و خدمات اورژانس: این نوع بیمه‌نامه از سازمان مربوطه در برابر آسیب به افراد و اموال آنها که ناشی از وسیله نقلیه نباشد محافظت می‌کند. پوشش‌هایی که این بیمه‌نامه ارائه می‌دهد به اندازه مسوولیت حرفه‌ای پزشکان است. بیمه‌نامه مسوولیت عمومی از سازمان در مقابل اتهام‌ها مانند افترا یا اخراج غیرمنصفانه حمایت می‌کند.

۴- بیمه اموال: ساختمان‌ها، واحدهای آبشار هوایی برای استفاده در محل، علائم بیرونی و لوازم جانبی نصب شده، دستگاه و تجهیزات را پوشش می‌دهد.

۵- بیمه ماشین‌آلات و تجهیزات قابل حمل: این بیمه‌نامه تجهیزات مربوط به سازمان را بدون هیچ‌گونه محدودیتی در ایستگاه، در محلی که حادثه رخ داده و... پوشش می‌دهد.

۶- بیمه مسوولیت مدیریت: این بیمه‌نامه خسارت مالی ناشی از عمل اشتباه یک کارمند، مامور، مدیر، متولی یا کمیسیونر که به نمایندگی از سازمان مربوطه فعالیت می‌کند را پوشش می‌دهد.

۷- بیمه مسوولیت اضافی: این بیمه‌نامه مسوولیت با حد بالاتر تا ۱۰ میلیون دلار و بالاتر از حدود اساسی سازمان مربوطه برای مسوولیت اتومبیل، مسوولیت عمومی یا مسوولیت مدیریت را پوشش می‌دهد.

۸- بیمه عمر زمانی گروهی

۹- مزایای ویژه: شامل مزایا برای کارکنان آتش‌نشانی و خدمات اورژانس در برابر فوت و ازکارافتادگی به علت حادثه و قطع عضو پوشش می‌دهد. پوشش در مقابل بیماری‌های خاص شامل انواع خاص سرطان، سکته مغزی، نارسایی کلیه و حمله قلبی است.واحدهای آتش‌نشانی آمریکا علاوه‌بر نیروهای تمام وقت، از نیروهای داوطلب نیز استفاده می‌کنند و اکثر آنها پوشش بیمه‌ای نیروهای تمام وقت را برای داوطلبان نیز در نظر می‌گیرند. آتش‌نشانان داوطلب انتظار دارند در ازای به مخاطره انداختن جان خود برای کمک به دیگران مشمول استفاده از پوشش‌های بیمه‌ای شوند. از دیگر شرکت‌های بیمه فعال در ایالات‌متحده، شرکت AXIS است. این شرکت پوشش بیمه حوادث و درمان ارائه می‌کند که این بیمه‌نامه‌ها به‌طور خاص برای آتش‌نشان‌ها، کارکنان اورژانس و سایر اعضای سازمان خدمات اورژانسی طراحی شده است. با توجه به اینکه نمایندگی بیمه Provident در زمینه بیمه‌های مربوط به آتش‌نشان‌ها و خدمات اورژانس فعالیت می‌کند در ادامه پوشش‌هایی که این نمایندگی ارائه می‌کند مورد بررسی قرار گرفته است. نمایندگی Provident دارای بیش از ۸۷ سال تجربه در زمینه ارائه پوشش گروهی به آتش‌نشان‌ها و اورژانس است تا بتواند زنان و مردانی را که زندگی خود را هر روز وقف کشورشان می‌کنند تحت پوشش مالی قرار دهد. شرکت بیمه دیگر در ایالات‌متحده آمریکا، صندوق بیمه آتش‌نشان‌ها (Fireman's Fund insurance company) است. این شرکت در سال ۱۸۶۳ در سانفرانسیسکو تاسیس شد. نام این شرکت نشان‌دهنده رسالت تاسیس آن است. ۱۰ درصد سود این صندوق به زنان بیوه و یتیمان آتش‌نشان‌ها پرداخت می‌شود. در حال حاضر این صندوق همچنان به رسالت اجتماعی خود ادامه می‌دهد و سالانه میلیون‌ها دلار در راستای کمک مالی برای تجهیزات و برنامه‌های آموزشی آتش‌نشان‌ها در سراسر ایالات‌متحده هزینه می‌کند. صندوق آتش‌نشان‌ها دارای رتبه توانگری مالی بالا از موسسات رتبه‌بندی Moody's، S & P و A.M Best است. این صندوق در زمینه بیمه‌های تجاری (شامل محصولات کشاورزی) و بیمه‌های اشخاص فعالیت می‌کند. در انگلیس آتش‌نشانی جزو حرفه‌های پر خطر محسوب می‌شود. حق‌بیمه بیمه عمر برای آتش‌نشان‌ها در انگلیس مشابه سایر مشاغل در نظر گرفته می‌شود. سایر پوشش‌هایی که برای آتش‌نشان‌ها ارائه می‌شود شامل پوشش‌های درمانی و حمایت از درآمد است.

آتش‌نشان‌ها در کانادا از مزایای بهداشتی و درمانی (شامل چشم‌پزشکی و دندانپزشکی)، پوشش بیمه‌ای کامل و خدمات بازنشستگی مطلوب برخوردار هستند. در کانادا سازمان Canadian fallen firefighter foundation از خانواده‌های آتش‌نشان‌ها حمایت مالی می‌کند. تامین‌کنندگان مالی این سازمان عبارتند از Bruce Power و Comtech Fire Credit Union. اتحادیه اعتباری Comtech به کارکنان خدمات آتش‌نشانی و خانواده‌هایشان خدمات اعتباری ارائه می‌دهد. عضویت در این اتحادیه برای کارکنان و بازنشستگان دپارتمان‌های آتش‌نشانی امکان‌پذیر است.در استرالیا آتش‌نشان‌ها از خدمات بیمه درمانی و امتیازهای بازنشستگی برخوردارند و به‌طور سالانه یارانه‌هایی دریافت می‌کنند که بخش قابل توجهی از هزینه‌های زندگی آنها را پوشش می‌دهد.