دنیای اقتصاد: در روزهای اخیر، پدیده فروش دلار در حجم ۵ هزارتایی با نرخ دولتی بار دیگر فراگیر شده است. به گفته فعالان، در دو روز گذشته، دسته‌ای از صرافی‌های بانکی در کنار شماری از صرافی‌های عادی اقدام به عرضه دلار با قیمت‌های پایین‌تر از بازار کرده‌اند. در گذشته عرضه خرد توسط صرافی‌های بانکی‌ها وجود داشت، ولی در روزهای اخیر صرافی‌های عادی بازار نیز به این حرکت پیوسته‌اند و در کانال ۳ هزار و ۷۰۰ تومان اقدام به فروش دلار کرده‌اند. مکانیزم این عرضه به این گونه است که متقاضی با کارت ملی و بانکی خود به محل صرافی عرضه‌کننده مراجعه می‌کند و در صفی قرار می‌گیرد که عمدتا به‌دلیل پایین‌تر بودن قیمت در مقایسه با بازار آزاد طولانی است. صرافی عرضه‌کننده پس از ثبت معامله متقاضی دلار فروخته شده را در روز بعد تحویل می‌دهد. به گفته حاضران در بازار، نرخ فروش دلار در حجم خرد ۵ هزارتایی، در چند روز گذشته زیر ۳ هزار و ۸۰۰ تومان بوده است.

با این حال، قیمت دقیق معمولا صبح روز تحویل دلار به متقاضی مشخص می‌شود که عمدتا نزدیک به قیمت صرافی‌های بانکی است. در واقع ارزی که این صرافی‌ها عرضه می‌کنند، از بازیگران بازارساز تهیه شده است و با حاشیه سود کمی نسبت به قیمت صرافی‌های بانکی در اختیار متقاضیان قرار می‌گیرد. در ابتدای روز یکشنبه، قیمت عرضه ارز در حجم خرد حدود ۳ هزار و ۷۳۰ تومان بود که حدود ۷۰ تومان کمتر از قیمت بازار بود. در این شرایط، در بازار آزاد فضای متفاوت‌تری وجود داشت. روز یکشنبه، شاخص ارزی با ۲۵ تومان افزایش به قیمت ۳ هزار و ۸۴۰ تومان رسید تا اولین رشد این ارز پس از ۷ افت متوالی رقم بخورد. به گفته فعالان، مقاومت معامله‌گران در سطح ۳ هزار و ۸۰۰ تومان در کنار کاهش عرضه از جمله عوامل زمینه ساز تغییر مسیر دلار بودند.

رانت دلار ارزان

سیاست عرضه ارز ۵ هزار تایی در دهه ۷۰ وجود داشت و در تابستان ۹۴ نیز از سر گرفته شد. هدف بازارساز معمولا از این اقدام آن است که جریان قیمت را به دست خود بگیرد. با این حال، بسیاری از کارشناسان اعتقاد دارند سیاست ۵ هزاردلاری و به‌طور کلی فروش دلار با قیمت ارزان در هیچ دوره‌ای موثر نبوده است، چه دوره‌ای که با شناسنامه عرضه ارز صورت می‌گرفت و چه دوره فعلی که کارت ملی و سامانه سنا وجود دارد. برخی فعالان بازار عنوان کرده‌اند، ثبت معاملات در سامانه سنا با هدف مالیات ستانی صورت می‌گیرد، حال آنکه در این شرایط نوسان‌گیران ارزی می‌توانند از روش‌های میانبر استفاده کنند. پیش از این، زمانی معامله‌گران برای خرید دلار ارزان اقدام به خرید کارت ملی افراد عادی می‌کردند. به‌طوری که به یک فرد عادی ۱۰۰ الی ۲۰۰ هزار تومان می‌دادند و از طریق کارت او اقدام به خرید ارز می‌کردند.

در کنار این، عرضه ارز با این شیوه به خودی خود زمانی که قیمت در بازار در سطح بالاتری قراردارد، رانت‌زا است. از یکسو، ممکن است بر عرضه‌کنندگان ارز نظارت مناسبی وجود نداشته باشد و از سوی دیگر، فروش ارز ۷۰ الی ۱۰۰ تومان زیر قیمت بازار، برای خریدار در حجم ۵ هزار دلار سودی بین ۳۵۰ الی ۵۰۰ هزار تومان دارد. در حجم ۱۰۰ هزار دلار میزان این رانت به ۷ الی ۱۰ میلیون تومان می‌رسد. افزون‌بر اینها، سودی که در این عرضه وجود دارد، موجب افزایش تقاضای کاذب در بازار می‌شود و در نهایت منجر به کاهش منابع ارزی خواهد شد. نکته دیگر آنکه، به گفته فعالان، معمولا قیمت صرافی‌های بازار نزدیک به قیمت صرافی‌های عرضه‌کننده ارز مداخله‌ای است، ولی روز گذشته زمانی که این فاصله کمی بیشتر شد، صرافی‌های بازار از درج نرخ در تارنمای اینترنتی خود خودداری کردند.

احیای سیاست 5 هزار دلاری