افزایش تقاضای تجاری و مسافرتی، رشد نرخ حواله درهم امارات و افزایش فعالیت دلالان بازار ارز کشور به‌عنوان مهم‌ترین دلایل موج اخیر رشد قیمت‌ها در بازار ارز، ازسوی بانک مرکزی اعلام شده است. مدیر اداره صادرات بانک مرکزی سهم بازار قاچاق ارز را نیز مهم دانست و بر عزم بانک مرکزی بر کنترل بازار غیررسمی نیز تاکید کرد. این مقام مسوول همچنین با تایید زیانی که نوسان‌های شدید نرخ ارز به واردکنندگان و صادرکنندگان وارد می‌کند، اعلام کرد سیاست کلی بانک مرکزی این است که نرخ واقعی ارز (RER) به‌منظور حمایت از تولید و صادرات نباید روندی کاهنده داشته باشد.

به گزارش روابط عمومی بانک مرکزی، صمد کریمی، مدیر اداره صادرات بانک مرکزی که در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری دوشنبه ۶ دی‌ماه با موضوع «بازار ارز و نوسانات آن در هفته‌های اخیر» سخن می‌گفت، با اشاره به نوسانات نرخ ارز طی دو ماه گذشته تصریح کرد: «دلایل این افزایش را می‌توان به دو بخش کلی عوامل «بنیادین‌و غیر‌بنیادی» و «داخلی و خارجی» تقسیم کرد. تقویت دلار در بازارهای جهانی، رشد ۲۵/ ۰ واحد درصدی نرخ بهره کلیدی آمریکا و به تبع آن کاهش قیمت جهانی طلا از جمله عوامل خارجی رشد قیمت ارز هستند. ضمن اینکه کاهش قیمت جهانی طلا هم با رشد تقاضا برای خرید ارز از سوی دارندگان و پوشش ریسک دارایی‌های خود بر بازار داخلی اثر می‌گذارد.»

او افزود: «بانک مرکزی در چارچوب نظام ارزی شناور مدیریت شده توانست فاصله بین نرخ ارز بازار آزاد و بین بانکی را از ۱۱۲ درصد در سال ۱۳۹۱ به ۱۳ درصد در سال ۱۳۹۵ برساند، هرچند تحت‌تاثیر موج نوسان اخیر این رقم ۱۰ واحد درصد افزایش یافت و به حدود ۲۳ درصد رسید. ضمن اینکه مطابق با روال سال‌های قبل، از اواخر پاییز و اوایل فصل زمستان تقاضای تجاری و مسافرتی برای خرید ارز به‌صورت معناداری افزایش می‌یابد لیکن در سال جاری شیب افزایش قیمت در فاصله زمانی یادشده، بیشتر از سال‌های گذشته شد که افزایش نرخ برابری دلار در بازارهای جهانی و نرخ حواله درهم امارات در این امر بسیار موثر بوده است. در واقع تشدید آربیتراژ اسعار عمده با کشورهای همسایه از جمله عراق، امارات و ترکیه و حتی افغانستان تقاضا برای خرید دلار را افزایش داده است. ضمن اینکه رشد بالای اقتصادی سال جاری، واردات بیشتری را به‌دنبال داشت.»

مدیر اداره صادرات بانک مرکزی با بیان اینکه به جز نرخ تورم عواملی همچون تراز تجاری و رهیافت پولی (رشد نقدینگی و رشد اقتصادی) و رهیافت پورتفولیو در قیمت ارز تاثیر می‌گذارد، گفت: «در این شرایط، جهت‌گیری بانک مرکزی براساس روند بازار بوده است و این بانک با رصد عرضه و تقاضا در زمان مقتضی نسبت به تنظیم بازار اقدام کرده است، به عبارت دیگر بانک مرکزی تلاش کرده قیمت ارز را در دامنه‌ای مجاز و براساس عوامل بنیادین کنترل کند. با وجود این، هنگام بروز هیجانات ارزی، شوک‌های انتظاری هم مدیریت می‌شود؛ بنابراین بانک مرکزی به‌دنبال تثبیت نرخ اسمی ارز نبود که گواه این مدعا هم افزایش نرخ واقعی ارز در بازار مبادله‌ای و بازار آزاد است.»

کریمی با تاکید بر اینکه در ایران به جز بازار رسمی ارز، بازاری غیررسمی (واردات و صادرات قاچاق کالا و ارز) نیز وجود دارد، افزود: «بانک مرکزی براساس وظیفه قانونی و ذاتی خود باید این بازار غیررسمی را هم مدیریت کند. این بانک درصدد است به سمت استفاده از ارزهایی غیر‌از دلار برای تامین مالی تجارت حرکت کند، اما واقعیت این است که دلار نقشی بسیار پررنگ در تجارت غیررسمی در کشور ایفا می‌کند و تامین مالی این بخش هم معمولا از طریق دلار و درهم امارات صورت می‌گیرد. فراموش نکنیم که این حجم از تجارت، بسیار بزرگ و قابل توجه است و می‌تواند با حجم تجارت رسمی برابری کند. با این تفاسیر بانک مرکزی تلاش کرده ارز بیشتری به بازار عرضه کند. آمارها هم حاکی از آن است که فروش در بازار بین بانکی به ۵/ ۱ برابر سال گذشته افزایش یافته و در بازار آزاد هم بانک‌مرکزی توانسته حجم عرضه خود را به میزان ۳ برابر سال گذشته افزایش دهد.»

سهم بازار غیرنفتی در ارز

مدیر اداره صادرات بانک مرکزی همچنین در ادامه با اشاره به تغییر ساختار تراز تجاری از سال ۱۳۹۳ تاکید کرد: «بر اساس این تغییر سهم صادرات غیرنفتی از مدیریت بازار ارز ایران افزایش یافته است، به طوری که ارز حاصل از فروش صادرات غیرنفتی شامل صادرات پتروشیمی به تامین بازار ارز کمک می‌کند. در سال ۱۳۹۴ هم نقش صادرات غیرنفتی در تامین بازار ارز کشور به ۶۴ درصد می‌رسید؛ یعنی سهم بانک مرکزی در عرضه ارز که عموما از محل درآمدهای نفتی تامین شده کاهش یافته است و به مراتب کمتر از سهم ارز عاید از صادرات غیرنفتی است. در حقیقت بانک مرکزی تلاش می‌کند بازار ارز را با اتکای حداقلی به درآمدهای نفتی تحت کنترل درآورد.»کریمی با تاکید بر زیانی که نوسان‌های شدید نرخ ارز به واردکنندگان و صادرکنندگان وارد می‌کند، افزود: «هر چه شوک ارزی وارد شده شدت بیشتری داشته باشد، بی‌ثباتی بیشتری هم به بازارهای چهارگانه اقتصاد کشور وارد می‌کند، از جمله اینکه فرآیند و جریان واردات مواد اولیه، واسطه‌ای سرمایه ای و حتی صادرات را با مشکلات بسیاری مواجه می‌سازد. با توجه به همین شرایط بانک مرکزی اعتقاد دارد که بازار ارز باید به ثبات دست یابد. متاسفانه دو ماهی است که این ثبات جای خود را به نوسان‌های شدید قیمتی در بازار ارز داده، یعنی تقاضاهای جدیدی برای خرید در این بازار به‌وجود آمده که به نوسان شدید قیمت‌ها منجر شده است، البته در مجموع بانک مرکزی اعتقاد دارد که نرخ واقعی ارز (RER) به‌منظور حمایت از تولید و صادرات نباید روندی کاهنده داشته باشد.»

چشم‌انداز بازارها در سال 96

با توجه به تحولات سریع و پیاپی در عرصه اقتصاد که نمونه اخیر آن نوسانات شدید ارز طی دو ماه گذشته بوده است و همچنین رویکردهای متفاوت موجود در این عرصه، پیش‌بینی آینده اقتصاد در حوزه‌های گوناگون به یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های اقشار مختلف جامعه به‌ویژه تصمیم‌گیران و فعالان اقتصادی بدل شده است.در این راستا «دنیای اقتصاد» همایشی با عنوان «چشم‌انداز اقتصاد ایران در سال ۹۶» با بررسی بازارهای ارز، طلا، مسکن و بورس اوراق بهادار در ۱۸ اسفند سال جاری برگزار خواهد کرد. این همایش یک روزه که برای چهارمین سال پیاپی برگزار خواهد شد، به‌دنبال آشنا کردن بیشتر جامعه فعالان اقتصادی با وضعیت موجود و پیش‌بینی و تحلیل چشم‌انداز آتی اقتصاد کشور در حوزه‌های اصلی است و بستر مناسبی برای تصمیم‌گیری درست آنها و مواجهه با چالش‌های موجود محسوب می‌شود. در این همایش اندیشمندان، تحلیلگران و فعالان اقتصادی حوزه‌های گوناگون اقتصاد به بحث و بررسی در خصوص روندهای مهم و شاخص‌های اصلی اقتصاد پرداخته و راهکارهای عملی عبور از چالش‌های پیش‌رو را ارائه خواهند کرد. براى ثبت‌نام در این همایش و کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید با شماره تلفن ۴۲۷۱۰۱۵۱ تماس بگیرید و یا به سایت www.ieoc۱۳۹۶.ir مراجعه کنید.