تورم پیش‌نگر در پایان پاییز رکوردشکنی کرد
شارژ تولید با چاشنی ارز
دنیای اقتصاد: شاخص بهای تولید‌کننده، در آبان‌ماه به اندازه ۲ درصد رشد کرد که این مقدار بیشترین مقدار پس از تعدیل قیمت‌های انرژی، در اردیبهشت سال ۱۳۹۳ است. در آخرین ماه آذر سال‌جاری نرخ تورم ماهانه شاخص بهای گروه صنعت نیز ۱/ ۳ درصد رشد کرده است. نرخ تورم نقطه‌به‌‌نقطه در آذرماه به ۸/ ۶ درصد رسیده و نسبت به آبان، ۹/ ۱ واحد درصد رشد کرده است. این در حالی است که در ۹ ماه نخست نرخ تورم نقطه‌به‌‌نقطه تولید تنها ۴/ ۱ واحد درصد افزایش یافته بود.
اگر چه می‌تواند بخشی از این افزایش به دلیل رشد قیمت دلار باشد، اما این موضوع می‌تواند یک سیگنال مثبت در بخش صنعت نیز تعبیر شود.
دنیای اقتصاد: شاخص بهای تولید‌کننده، در آبان‌ماه به اندازه ۲ درصد رشد کرد که این مقدار بیشترین مقدار پس از تعدیل قیمت‌های انرژی، در اردیبهشت سال ۱۳۹۳ است. در آخرین ماه آذر سال‌جاری نرخ تورم ماهانه شاخص بهای گروه صنعت نیز ۱/ ۳ درصد رشد کرده است. نرخ تورم نقطه‌به‌‌نقطه در آذرماه به ۸/ ۶ درصد رسیده و نسبت به آبان، ۹/ ۱ واحد درصد رشد کرده است. این در حالی است که در ۹ ماه نخست نرخ تورم نقطه‌به‌‌نقطه تولید تنها ۴/ ۱ واحد درصد افزایش یافته بود.
اگر چه می‌تواند بخشی از این افزایش به دلیل رشد قیمت دلار باشد، اما این موضوع می‌تواند یک سیگنال مثبت در بخش صنعت نیز تعبیر شود. افزایش نرخ ارز در کوتاه مدت می‌تواند هزینه‌های تولید را برای صنایع داخلی کمی افزایش دهد، اما اگر صنایع از کارآیی برخوردار باشند، می‌توانند از این فرصت استفاده کنند و قدرت صادرات کالای خود را در مقابل رقبای خارجی افزایش دهند. به‌طور کلی افزایش نرخ دلار و تضعیف نرخ ریال، باعث می‌شود که قیمت محصولات داخلی برای واردکنندگان خارجی از داخل کشور، کاهش یابد و این روند باعث افزایش صادرات خواهد شد. از سوی دیگر کارشناسان معتقدند افزایش نرخ تورم تولید‌کننده باعث می‌شود که سطح قیمت کالاهای تولیدی در مقابل هزینه‌های تولید حفظ شود که این موضوع به نفع بنگاه‌های تولیدی است. با توجه به وجود نرخ تورم بالاتر نسبت به سایر کشورها، افزایش نرخ ارز یک امر گریزناپذیر است؛ اما عکس‌العمل مناسب در مقابل این افزایش می‌تواند اقتصاد یک کشور را نجات دهد یا آن را در موقعیت نامناسب قرار دهد.
انتشار تورم پیش‌نگر پس از تورم مصرفی
بانک مرکزی به فاصله یک روز پس از انتشار آمارهای شاخص بهای مصرفکننده (CPI) آمار شاخص بهای تولید‌کننده (PPI) نیز منتشر کرد. شاخص بهای تولید‌کننده، یکی ازشاخص‌های قیمتی است که اطلاعاتی را درخصوص قیمت دسته‌ای از کالاها و خدمات ارائه می‌کند. این شاخص میزان تغییر قیمت کالا و خدمات را که توسط تولیدکنندگان خرید و فروش می‌شود را اندازه‌گیری می‌کند. از این رو، برای برخی از سرمایه‌گذاران، صاحبان صنایع و سیاست‌گذاران اقتصادی شامل اطلاعات مفیدی خواهد بود. ادبیات اقتصادی از این شاخص به‌عنوان یک شاخص پیش‌نگر (Leading Indicator) یاد می‌شود؛ به این معنی که هر افزایش یا کاهش قیمت در شاخص بهای تولید‌کننده می‌تواند با یک وقفه زمانی در شاخص بهای مصرفکننده نیز مشاهده شود. از این رو از تغییرات شاخص بهای تولید‌کننده به‌عنوان حسگر شاخص بهای مصرفکننده نیز نام‌گذاری می‌شود. البته تاثیرپذیری شاخص بهای مصرفکننده از شاخص بهای تولید‌کننده با توجه به عوامل موثر در هر اقتصاد متفاوت است و جهت و اندازه آن باید در مطالعات اقتصادی مشخص شود.
رکوردزنی در دو سال و نیم
آخرین آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد که رقم تورم ماهانه شاخص بهای تولید‌کننده در آذرماه سال‌جاری به ۲ درصد رسیده است. این رقم در ماه آبان معادل ۹/ ۰ درصد گزارش شده بود. بررسی‌ها نشان می‌دهد رشد ۲ درصدی تورم تولید‌کننده در مقایسه با ماه‌های گذشته، از ابتدای اردیبهشت‌ماه سال ۹۳ (حدود دو سال و نیم اخیر) بیشترین مقدار ثبت شده است. در اردیبهشت سال ۹۳، تورم تولید‌کننده به‌دلیل افزایش قیمت حامل‌های انرژی، رشد مقطعی را پشت‌سر گذاشت؛ اما در ماه‌های پس از آن از سطح رشد ماهانه شاخص بهای تولید‌کننده و همواره این متغیر در آرامش به سر می‌برد. این روند کاهشی به نحوی شده بود که تورم نقطه‌به‌‌نقطه یا متوسط، به کمترین میزان از ابتدای انتشار آن رسیده بود. اما در ماه‌های اخیر، مسیر تورم تولید‌کننده تغییر کرده است.بررسی آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد که در ۹ ماه نخست سال‌جاری «میانگین تورم ماهانه» شاخص بهای تولید‌کننده معادل با ۸/ ۰درصد بوده است. این رقم با میانگین شاخص بهای مصرفکننده در این مدت برابری می‌کند که نشان می‌دهد سطح تورم تولید‌کننده و مصرفکننده در سال‌جاری تقریبا به یک اندازه افزایش پیدا کرده است.
رشد محسوس تورم تولید‌کننده
دیگر آمار بانک مرکزی نشان می‌دهد شاخص بهای تولید‌کننده در آذرماه سال‌جاری نسبت به آذرماه سال قبل ۸/ ۶ درصد بیشتر شده است. این متغیر که «تورم نقطه‌به‌‌نقطه تولید» نیز عنوان می‌شد، در آبان‌ماه معادل ۹/ ۴ درصد ثبت شده بود. بنابراین طی یک ماه ۹/ ۱ واحد درصد به تورم نقطه‌به‌‌نقطه تولید افزوده شده است. این در حالی است که از ابتدای سال‌جاری تا آبان‌ماه تنها ۴/ ۱واحد درصد به تورم نقطه‌به‌‌نقطه تولید‌کننده افزوده شده است. نرخ تورم نقطه‌به‌‌نقطه شاخص پیش‌نگر، در خرداد ماه سال‌جاری با ثبت رقم ۶/ ۱ درصد به کمترین میزان از ابتدای انتشار آمار شاخص بهای تولید‌کننده رسیده بود؛ اما پس رسیدن به کف خود از روند صعودی را تا پایان پاییز سال‌جاری طی کرد. دیگر آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد که نرخ تورم متوسط در شاخص بهای تولید‌کننده به ۵/ ۳ درصد رسیده است. این نرخ در ماه آبان ۲/ ۳درصد گزارش شده بود. بنابراین، نرخ تورم متوسط شاخص بهای تولید‌کننده برای دومین ماه متوالی افزایشی گزارش شد.
وجه تمایز CPI از PPI
شاخص بهای تولید‌کننده و مصرفکننده، دو نوع شاخص هستند که تغییرات قیمتی در مجموع کالاها و خدمات را محاسبه می‌کنند؛ اما این دو شاخص برخی تفاوت‌ها را دارد. به‌طور کلی همان‌طور که عنوان شد شاخص بهای تولید‌کننده تنها قیمت کالا و خدمات خریداری شده از سوی تولیدکنندگان را در نظر نمی‌گیرد، بلکه قیمت کالا و خدمات فروخته شده از سوی این گروه را مدنظر قرار دارد. این در حالی است که شاخص بهای مصرفکننده قیمت کالا و خدمات فروخته شده در بازار مصرفکننده را در نظر می‌گیرد که این قیمت نیز هزینه‌های مربوط به حمل‌و‌‌نقل، انبارداری و سود را شامل می‌شود؛ حتی این امکان وجود دارد که وضع تعرفه‌ها در شاخص بهای مصرفکننده اثرگذار باشد. نکته دیگر آن است که کالاهای وارداتی به‌طور مستقیم در شاخص بهای تولید‌کننده اثر نمی‌گذارد، مگر آنکه در آن ارزش افزوده‌ای ایجاد شود. این در حالی است که امکان دارد در بازار مصرفکننده سبد مورد نظر از کالاهای وارداتی نیز تشکیل شده باشد. همچنین نوع کالا و خدمات مورد استفاده در دو شاخص تفاوت‌هایی را ایجاد می‌کند. کارشناسان معتقدند در بخش خدمات شباهت ویژه‌ای میان کالا و خدمات وجود دارد، اما در بخش کالایی شاخص بهای تولید‌کننده و مصرفکننده تفاوت‌ها بیشتر نمود پیدا می‌کند. برای بررسی دقیق‌تر می‌توان اجزای شاخص بهای تولید‌کننده را در ایران مورد بررسی قرار داد.
بازگشت امید به بخش صنعت
در گزارش شاخص بهای تولید‌کننده که از سوی بانک مرکزی منتشر می‌شود، ۷۰۸ قلم کالا و خدمات تولیدی در هشت گروه اصلی و سه گروه اختصاصی تقسیم‌بندی شده است. در این تقسیم‌بندی، کالاها و خدمات تولیدی در سه دسته‌بندی «کشاورزی، جنگلداری و ماهیگیری» (در این گزارش این گروه را به اختصار کشاورزی می‌نامیم)، «ساخت (صنعت)» و «خدمات» قرار می‌گیرند. در گزارش شاخص بهای تولید‌کننده، وزن هر یک از گروه‌ها اهمیت آن را در محاسبه شاخص بهای تولید‌کننده مشخص می‌کند. در این محاسبات، ضریب اهمیت کل شاخص مساوی عدد ۱۰۰ قرار می‌گیرد. به‌عنوان مثال گروه ساخت یا صنعت با ضریب اهمیت ۵۲ واحد حدود نیمی از وزن کل شاخص بهای تولید‌کننده را تشکیل می‌دهد. آخرین آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد تورم ماهانه شاخص بهای بخش صنعت در آذرماه معادل ۱/ ۳ درصد بوده است. این رقم در ماه آبان معادل ۴/ ۱ درصد گزارش شد. همچنین آمارها نشان می‌دهد تورم نقطه‌به‌‌نقطه بخش صنعت در آذرماه به ۷ درصد رسیده، رقمی که در آبان‌ماه ۹/ ۳ درصد ثبت شد. کارشناسان معتقدند تورم منفی در بخش صنعت نشان‌دهنده رکود این بخش است، این در حالی است که رشد مثبت تورم این بخش می‌تواند نکته امیدبخشی محسوب شود.
اگرچه بخشی از این تورم به دلیل رشد قیمت ارز در آذرماه رخ داده است اما داده‌های بانک مرکزی نشان می‌دهد این افزایش از ماه‌های قبل از افزایش نرخ ارز نیز به وقوع پیوسته بود. مطابق این بررسی‌ها، در آبان‌ماه تنها ۲ درصد به نرخ ارز افزوده شده بود. این در حالی است که شاخص بخش صنعت در این ماه رشد ۴/ ۱ درصدی را پشت‌سر گذاشته بود. از سوی دیگر، کارشناسان معتقدند افزایش نرخ ارز می‌تواند یک مزیت نسبی را برای تولیدکنندگان ایجاد کند؛ زیرا این افزایش بهای قیمت کالاهای تولیدی در داخل کشور را برای مصرف‌کنندگان خارجی کاهش می‌دهد و در نتیجه تقاضا برای آن افزایش می‌یابد. از نظر کارشناسان تا وقتی که تورم مصرفکننده بیش از تورم تولید‌کننده باشد کاهش تورم تولید‌کننده (و بدتر از همه منفی شدن آن) به ضرر تولید‌کننده است و در صورتی که اقتصاد در رکود باشد می‌تواند عمق آن را افزایش دهد. همچنین منفی شدن تورم تولید‌کننده به تنهایی نمی‌تواند نشانه رکود باشد بلکه باید سایر شاخص‌های اقتصادی نظیر میزان تولید، میزان فروش و موجودی انبار بنگاه‌های اقتصادی را نیز مشاهده کرد. در نتیجه مثبت شدن، تورم تولید نیز حتما نمی‌تواند نتیجه رونق اقتصادی باشد، اما می‌تواند قدرت تولید‌کننده را مقابل تورم حفظ کند.
جزئیات سایر گروه‌ها
در آذرماه سال‌جاری علاوه‌بر رشد بالای تورم بخش صنعت، تورم ماهانه گروه «کشاورزی، جنگلداری و ماهیگیری» نیز رشد قابل توجهی داشته و به سطح ۷/ ۱ درصد طی یک ماه رسیده است. تورم نقطه‌به‌‌نقطه کشاورزی نیز معادل ۹/ ۴ درصد اعلام شده است. تورم ماهانه بخش خدمات نیز در آذرماه معادل ۴/ ۰ درصد گزارش شده و رشد نقطه‌به‌‌نقطه بخش خدمات معادل ۶/ ۷ درصد است. در اغلب کشورهای دنیا قیمت اقلام مربوط به بخش خدمات در سبد تولید‌کننده وجود ندارد و فقط قیمت مواد اولیه، کالاهای واسطه‌ای، کالاهای سرمایه‌ای و کالاهای نهایی در سبد تولید‌کننده منظور می‌شود که این شاخص قیمت را PPI می‌دانند. همچنین شاخص قیمت دیگری تحت عنوان SPPI (شاخص قیمت تولید‌کننده خدمات) محاسبه می‌کنند که تنها قیمت بنگاه‌های تولید‌کننده خدمت از جمله حمل‌و‌‌نقل، خدمات حقوقی و حسابداری، تبلیغات و تحقیقات مربوط به بازار را در خود جای می‌دهد، اما شاخص قیمت تولید‌کننده در ایران علاوه‌بر قیمت کالاها، قیمت خدمات را نیز در خود جای داده است و جالب اینکه قیمت اقلام خدمات در سبد مصرفکننده و تولید‌کننده دقیقا یکی است؛ بنابراین تغییر تورمی در شاخص بهای مصرفکننده و تولید‌کننده نیز مانند یکدیگر حرکت می‌کند.
ارسال نظر