دنیای اقتصاد: موسسه پژوهشی «لگاتوم» طبق رسم هر سال خود در یک دهه اخیر، گزارشی را در مورد رتبه کشورهای جهان در شاخص رفاه منتشر کرد. در این پژوهش، رتبه و نمره هر کشور از میان ۱۴۹ کشور جهان در ۹ شاخص رفاه مورد بررسی قرار گرفته است. بنا به گزارش گروه اقتصاد بین‌الملل روزنامه «دنیای‌اقتصاد»، این ۹ شاخص عبارتند از: کیفیت اقتصاد، فضای کسب‌و‌کار، حاکمیت، آموزش، سلامت، ایمنی و امنیت، آزادی فردی، سرمایه اجتماعی، محیط‌زیست. در مقایسه با شاخص‌های سال گذشته ذکر دو نکته ضروری است: نخست، شاخصی که امسال با عنوان« فضای کسب‌و‌کار» معرفی شده است، سال گذشته با نام «کارآفرینی و فرصت» معرفی شده بود. دیگر اینکه سال گذشته در مجموع ۸ شاخص برای رفاه کشورها در نظر گرفته شده بود که امسال شاخص «محیط‌زیست» به آنها اضافه شده و بنابراین تعداد شاخص‌های رفاه در گزارش امسال به عدد ۹ رسیده است.

موسسه لگاتوم برای هریک از این ۹ شاخص‌ تعریفی را ارائه کرده است که به این شرح‌اند:

۱- کیفیت اقتصاد: این شاخص، کشورها را براساس میزان باز بودن اقتصادهایشان، شاخص‌های اقتصاد کلان، زیربنای رشد، فرصت‌های اقتصادی و کارآیی بخش مالی، با هم مقایسه می‌کند.

۲- فضای کسب‌و‌کار: در شاخص فضای کسب‌و‌کار در واقع فضای کارآفرینی هر کشور، زیرساخت‌های کسب‌و‌کار، موانع نوآوری و انعطاف‌پذیری بازار کار مورد بررسی قرار گرفته است.

۳- حاکمیت: در شاخص حاکمیت عملکرد کشورها در سه حوزه سنجیده شده است: حاکمیت موثر، دموکراسی و مشارکت سیاسی و حاکمیت قانون.

۴- آموزش: شاخص آموزش، کشور‌ها را براساس میزان دسترسی افراد آن کشور به آموزش، کیفیت آموزش و سرمایه انسانی رتبه‌بندی می‌کند.

۵- سلامت: در این شاخص وضعیت کشورها براساس سه معیار مورد بررسی قرار می‌گیرد: سلامت اولیه فیزیکی و ذهنی، زیرساخت‌های سلامت و مراقبت‌های پیشگیرانه.

۶- ایمنی و امنیت: در این شاخص کشورها براساس امنیت ملی و ایمنی فردی مورد بررسی قرار می‌گیرند.

۷- آزادی فردی: شاخص آزادی فردی حقوق قانونی اولیه آزادی‌های فردی و مدارای اجتماعی در کشورهای مورد بررسی را نشان می‌دهد.

۸- سرمایه انسانی: در این شاخص ارتباطات فردی، حمایت از شبکه‌های اجتماعی، هنجارهای اجتماعی و مشارکت مدنی هر کشور مورد بررسی قرار گرفته است.

۹- محیط‌زیست: شاخص محیط‌زیست عملکرد هر کشور را در سه حوزه می‌سنجد: کیفیت محیط‌زیست و طبیعت، فشارهای زیست محیطی و تلاش‌ها در جهت حفظ محیط‌زیست.

«دنیای‌اقتصاد» در مهر ماه گزارشی را به نقل از پایگاه جهانی «نامبئو» منتشر کرده بود که در آن از جهش شدید کیفیت زندگی در ایران طی یک سال گذشته سخن به میان آمد تا جایی که رتبه کشورمان در کیفیت زندگی از ۸۰ در سال گذشته میلادی به ۴۹ در سال جاری ارتقا پیدا کرد. معیارها و شاخص‌هایی که در آن رتبه‌بندی مورد بررسی قرار گرفته بودند با گزارشی که امروز در مورد رفاه منتشر می‌شود متفاوت است. در آن گزارش معیارهای اقتصادی دیگری از جمله تورم لحاظ شده بود و به همین دلیل شاهد جهش رتبه ایران در شاخص بهبود کیفیت زندگی بودیم. در گزارش رتبه کشورها به لحاظ رفاه اما معیارهایی دیگر لحاظ شده‌اند که داستان دیگری را در مورد کشورمان حکایت می‌کنند.

وضعیت ایران در شاخص رفاه لگاتوم

در شاخص رفاه ۲۰۱۶ ایران از میان ۱۴۹ کشور جهان رتبه ۱۱۸ را کسب کرده است. سال گذشته موسسه لگاتوم شاخص رفاه خود را براساس بررسی ۱۴۲ کشور جهان منتشر کرده بود و رتبه ایران در گزارش ۲۰۱۵ شاخص رفاه ۱۰۶ بود. وضعیت ایران در ۹ شاخص رفاه به این شرح است: ایران در شاخص کیفیت اقتصاد نمره ۱۱۴ را به‌دست آورده است. این در شرایطی است که در گزارش سال گذشته موسسه لگاتوم کشورمان در این شاخص نمره ۱۰۵ را کسب کرده بود. در شاخص فضای کسب‌و‌کار نیز ایران نمره ۱۱۴ را کسب کرده است. در گزارش سال گذشته موسسه لگاتوم، شاخص کارآفرینی و فرصت‌ها به جای زیرشاخص فضای کسب‌و‌کار معرفی شده بود. نمره ایران در شاخص کارآفرینی و فرصت‌ها ۹۲ بود. نمره امسال ایران در شاخص حاکمیت ۱۳۶ است، نمره سال گذشته کشورمان در این شاخص ۱۲۲ بود. ایران که سال گذشته نمره ۶۵ را در شاخص آموزش به دست آورده بود، امسال نمره ۷۱ را به خود اختصاص داده است. در شاخص سلامت نمره امسال ایران ۹۲ است. کشورمان سال گذشته نمره ۶۷ را در این شاخص به دست آورده بود. نمره ایران در شاخص امنیت و ایمنی ۱۲۰ است که نسبت به سال گذشته تغییری نکرده است. در شاخص آزادی‌های فردی ایران نمره ۱۴۵ را کسب کرده است. نمره سال گذشته کشورمان در این شاخص ۱۳۱ بود. نمره ایران در شاخص سرمایه‌های اجتماعی ۷۴ است که نسبت به سال گذشته بهبود چشمگیری یافته است. سال گذشته نمره کشورمان در شاخص سرمایه‌های اجتماعی ۱۱۵ بود. موسسه لگاتوم امسال شاخص محیط‌زیست را به شاخص رفاه اضافه کرده است. در این شاخص جدید، ایران نمره ۱۱۱ را به دست آورده است. همچون سال گذشته، بهترین نمره ایران مربوط به شاخص آموزش است و بدترین نمره ایران مربوط به شاخص آزادی‌های فردی است. پس از آموزش، بهترین عملکرد ایران مربوط به شاخص سرمایه‌های اجتماعی است که نمره ۷۴ را کسب کرده است.

برترین‌ها و بدترین‌های جهان در شاخص

تعجبی ندارد که ته جدول رتبه‌بندی کشورها براساس شاخص رفاه به فقیرترین کشورهای جهان اختصاص یافته است و ثروتمندترین کشورهای جهان در صدر جدول جای گرفته‌اند. نیوزیلند رتبه اول شاخص رفاه را به خود اختصاص داده است. این کشور از طریق ترکیبی از یک جامعه قدرتمند، بازارهای آزاد و باز و سطح بالای آزادی‌های شخصی، توانسته است طی دهه گذشته به‌طور مستمر رفاه فراوانی را ایجاد کند. بعد از نیوزیلند، کشورهای نروژ، فنلاند، سوئیس، کانادا، استرالیا، هلند، سوئد، دانمارک و بریتانیا در رتبه‌های دوم تا دهم جای گرفته‌اند. آمریکا رتبه هفدهم شاخص رفاه را کسب کرده است. یمن با کسب رتبه ۱۴۹ در آخر جدول شاخص رفاه قرار دارد و کشورهای افغانستان، جمهوری آفریقای مرکزی، سودان و جمهوری دموکراتیک کنگو به ترتیب قبل از یمن قرار دارند.