گروه اقتصاد بین‌الملل: در حالی که ایران کاهش نرخ سودبانکی را در دستور کار خود قرار داده است، نشریه اکونومیست نیز در گزارشی به افزایش تعداد کشورهایی که نرخ‌های بهره خود را به مقادیر کمتر از صفر کاهش داده‌اند، اشاره و عواقب و نتایج احتمالی چنین سیاستی را پیش‌بینی کرده است.

بر این اساس، باشگاهی از کشورهای جهان در حال شکل‌گیری است با این مضمون مشترک که نرخ‌های بهره در آنها منفی شده است، ولی این کاهش نرخ‌های بهره با محدودیت روبه‌رو است. در ۲۹ ژانویه بانک مرکزی ژاپن نرخ‌های بهره را به منفی ۱/ ۰ درصد رساند. مانند همتایان خود در دانمارک، سوئد، سوئیس و ناحیه یورو، بانک مرکزی ژاپن نیز برای نگهداری از ذخایر بانک‌های تجاری از آنها مبلغی دریافت می‌کند. امروزه، حدود یک چهارم تولید ناخالص داخلی دنیا به کشورهایی تعلق دارد که نرخ بهره در آنها منفی است. کمترین نرخ سپرده که بانک‌های مرکزی تعیین می‌کنند به‌عنوان سقفی برای نرخ‌های بهره کوتاه‌مدت در بازار پول و استقراض عمل می‌کند. در اروپا، هزینه استقراض به شدت کاهش یافته و این امر به مبارزه با رکود و کاهش نرخ‌های ارز کمک شایانی کرده است. هوراهیکو کورودا، رئیس بانک مرکزی ژاپن اعلام کرده برای معیارهای سیاست پولی انبساطی هیچ محدودیتی وجود ندارد، ولی در مورد نرخ‌های بهره چنین واقعیتی صدق نمی‌کند. برای نرخ‌های بهره باید حد پایینی بگذاریم. چنین حدی، هرچند نرخ بهره صفر نیست، ولی وجود دارد.

پیش از این به‌صورت همگانی واقعیتی پذیرفته شده بود که نرخ‌های بهره اگر به صفر برسند بانک‌ها و سپرده‌گذاران به معاملات نقدی روی می‌آورند و نه به سپرده‌ای بهره‌ای داده می‌شود و نه از وامی بهره‌ای گرفته می‌شود؛ درحالی‌که در اروپا طی یک سال گذشته نرخ‌های بهره منفی بوده، ولی از سمت دیگر نرخ‌های بهره به سپرده‌ها همچنان ثابت و متعادل ثبت شده است. نتیجه چنین فضایی کاهش شدید سودآوری بانک‌ها خواهد بود. در بسیاری از کشورهای حوزه یورو نرخ بهره منفی ۳/ ۰ درصد به تقریبا ذخایر اضافی تمامی بانک‌های تجاری اعمال می‌شود. اگر نرخ‌های بهره همچنان کاهش یابند حاشیه سود بانک‌ها به نقاط بحرانی خود خواهند رسید و شرایط حتی برای کشورهایی که بانک مرکزی محافظ اصلی بانک‌های تجاری است، دشوار خواهد شد.

این فشار از بانک‌ها به مشتریان و سپرده‌گذاران آنها منتقل خواهد شد. این فشارها از هم‌اکنون نیز قابل مشاهده است. بسیاری از بانک‌های تجاری در اروپا بخشی از این فشار کاهش نرخ‌های بهره را به شرکت‌های بزرگ سپرده‌گذار منتقل کرده‌اند. سپرده‌گذاران ثروتمند با سطوح عظیم سپرده قربانیان رده دوم شرایط کنونی خواهند بود. رئیس یکی از بانک‌های تجاری سوئیس در گزارشی ذکر کرده است که در صورت استمرار سقوط نرخ‌های بهره، از مشتریان و سپرده‌گذاران خود برای قبول سپرده مبلغی دریافت می‌کند. سپرده‌گذاران خرد در مقابل پرداخت مبلغ بسیار مقاوم هستند چون مقادیر اندک پول را به سادگی می‌توان در گاوصندوقی خانگی نگه‌ داشت. در همین حال، باید این را نیز انتظار داشت که سپرده‌گذاران در مواجهه با شرایط پیش‌رو به‌دنبال راه‌های جایگزین برای نگهداری از پول خود باشند. برای مبالغ خرد، پول نقد، تعهدات پرداخت بلندمدت، کارت‌های مسافرتی داخلی و سیم‌کارت‌ها از جمله جایگزین‌های دیگر برای اجتناب از نگهداری پول در بانک محسوب می‌شوند.