ضرورت عبور از فرش سنتی

احد عظیم‌زاده

مدیرعامل خانه فرش عظیم

آوازه فرش ایرانی هر چند برای سال‌ها است که در گوشه و کنار جهان شنیده می‌شود اما نقش و نگارهای این صنعت و هنر ایرانی با ورود رقبای پرتلاش و با بی‌تدبیری دست‌اندرکاران در حال کمرنگ‌شدن است.

درحالی‌که تمامی صنایع خود را برای حضور در بازارهای جهانی به‌خصوص در دوره پس از تحریم‌ها آماده می‌کنند به نظر می‌رسد مشکل اصلی فرش ایرانی ماندن در تولید سنتی باشد. اینکه فرش ما بی‌نظیر است بر هیچ‌کسی پوشیده نیست، اما هر کالای بی‌نظیری برای تداوم ماندگاری در بازارهای مختلف نیازمند توجه به تقاضای خریدار است. تولیدکنندگان ما در ۹۰ درصد موارد با رویکرد سنتی خود نقش‌ها و طرح‌های سنتی را برای بازارهای جهانی ارائه می‌کنند درحالی‌که این شیوه تولید ما نیازمند بازنگری جدی است.

فرش ایرانی برای کسب دوباره جایگاه خود علاوه‌بر تبلیغات مناسب نیازمند آن است که ۱۰ الی ۲۰ درصد تولید سنتی داشته باشد و ۸۰ الی۹۰ درصد تولید خود را به تقاضای بازارهای جهانی اختصاص دهد. این امر مستلزم بررسی کارشناسی، نه کارشناس‌های دانشگاهی بلکه افرادی که در این حرفه مویی سفید کرده و پیشکسوت هستند و مطالعات گسترده‌ای برای آشنایی با سلایق روز دنیا باید در دستور کار قرار گیرد.

همین عدم شناخت تقاضای بازار موجب شده تا براساس آمارهای موجود هزاران فرش به ارزش هزاران میلیارد تومان در انبارهای تجار ایرانی و بافندگان خاک بخورد و خریداری نداشته باشد.

این درحالی است که هند، پاکستان و نپال با تولیدات متنوع و مطابق سلیقه مشتریان می‌توانند از سه ماه قبل محصولات خود را پیش‌فروش کنند.

ما نیز می‌توانیم با یاری دولتمردان از این صنعت ملی با حفظ تولید سنتی در فرش ایرانی مطابق تقاضای بازارهای جهانی پیش رویم.

فرش ایرانی بدون شک با اندک حمایتی جهش دوباره خواهد داشت. تقاضای حمایت دولت از این صنعت شامل ساماندهی بازار داخلی و جلوگیری از تبلیغات غیرواقعی برای ترویج فرش ماشینی نیز هست که مصرف‌کنندگان بدانند استفاده از ارزان‌ترین فرش‌های دستباف بهتر از استفاده از فرش‌های ماشینی است.

در حالی فرش ایرانی از حمایت دولت محروم است که همواره شاهد حمایت‌های گوناگون تعرفه‌ای از صنایعی مانند خودرو هستیم.

این امر نیازمند سرمایه‌گذاری مدون از سوی مرکز ملی فرش است. نگاهی به سایر کشورها نیز حمایت از صنایع ملی را نشان می‌دهد. به‌طور مثال در کشور ژاپن که صنعت چوب به عنوان یک صنعت ملی شناخته می‌شود با پرداخت یارانه‌های سنگین، تولیدکنندگان این صنعت مورد حمایت قرار می‌گیرند تا این صنعت ملی ژاپن زنده و پویا باشد. تقاضای ما نیز حمایت دولت و پرداخت یارانه برای تولیدکنندگان این هنر سنتی است تا تولیدکنندگان با نوآوری در محصولات خود بتوانند برنامه‌ریزی مدونی برای توسعه صادرات و خیز صادراتی فرش ایرانی برای افزایش ارزآوری داشته باشند.

واقعیت این است که فرش ایرانی در بازارهای جهانی از تاریخ سه هزار سال پیش در درجه اول بوده، هست و خواهد بود و سهم فرش ایرانی از بازارهای جهانی قبل از انقلاب ۶۷ درصد بوده و در حال حاضر ۲۵ درصد است.

حال که بحث رفع تحریم‌ها و ورود هیات‌های تجاری از کشورهای دنیا را شاهد هستیم، شایسته است که دولت ما نیز با اعزام هیات‌های اقتصادی و استفاده از تجار بزرگ در زمینه‌های مختلف از جمله فرش بازاریابی دوباره‌ای را رقم بزند. فرش ما نیازمند تبلیغ در بازارهای جهانی است و تجار می‌توانند با عنوان سفیران کشور ما در کنار هیات‌های دولتی به معرفی این هنر ایرانی و فروش گسترده آن بپردازند.

در همین حال تولیدکنندگان نیز برای حضور جدی‌تر در بازارهای جهانی باید در کنار افزایش کیفیت به تنوع طرح، رنگ و سایز و تقاضای مشتری اقدام کنند. این امر باعث پیشرفت نقوش فرش‌های ما در شهرهای مختلف می‌شود؛ امری که در شهرهای تبریز و قم اتفاق افتاده است و تنوع بالایی را شاهد هستیم.

جهش دوباره صادرات فرش ایرانی که با انجام تبلیغات مناسب انجام می‌شود به‌طور قطع به افزایش اشتغال‌زایی این هنر و کسب درآمد میلیون‌ها بافنده ایرانی نیز می‌انجامد.

فرش عظیم‌زاده نیز به‌منظور ارائه جدیدترین فرش‌های خود در حال بافت دو تخته فرش ۲۰×۲۰ و دو تخته فرش ۳۰×۲۰ و در مجموع ۲ هزار مترمربع است که در دنیا بی‌نظیر است و برای ۲۴۰ نفر طی سال‌ها اشتغال ایجاد کرده است.