جذب سرمایه‌گذاری خارجی؛ موانع و راهکارهای پیشنهادی

حبیب رضا حدادی

مدیرعامل و عضو هیات‌مدیره تامین سرمایه امید

گروه بنگاه‌ها: تامین منابع مالی خارجی و به‌کارگیری روش‌های متنوع آن یکی از ابزارها و پیش‌نیازها برای توفیق کشورها در دستیابی به رشد و توسعه اقتصادی و محقق کردن اهداف کلان توسعه‌ای آنها است. بین روش‌های گوناگون تامین مالی خارجی، سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی یکی از کارآمدترین و تاثیرگذارترین روش‌ها به‌ویژه از منظر کشورهای میزبان است.

وجود آثار مثبت فراوان بر شاخص‌های کلان و خرد اقتصادی و تاثیرات مثبت در سطح بنگاه‌های سرمایه‌پذیر نظیر دسترسی به بازارهای صادراتی جدید ارتقای سطح رقابت‌پذیری، ‌انتقال دانش فنی و مدیریتی، ایجاد امنیت اقتصادی و اشتغالزایی گواهی بر این کارآیی و کارآمدی است.

به نتیجه رسیدن مذاکرات هسته‌ای و حصول توافق بین ایران و کشورهای ۱+۵، برداشته شدن قریب الوقوع تحریم‌های هسته‌ای بین‌المللی علیه ایران، موضوعی نویدبخش برای برقراری تعاملات بین‌المللی و به تبع آن رفع محدودیت‌ها است.

این توافق، دستاوردهای متعددی برای کشور در پی خواهد داشت. یکی از مهم‌ترین د‌ستاورد‌های توافق هسته‌ای، استقبال سرمایه‌گذاران خارجی به‌منظور ورود‌ به بخش‌های مختلف اقتصاد‌ی کشور است. به عبارت دیگر حرکت سرمایه‌های خارجی که سال‌ها به‌دلیل تحریم‌های اقتصادی از ورود به ایران منع شده بودند.

ایران همواره به‌دلیل برخورداری از منابع فراوان و زمینه‌های بکر سرمایه‌گذاری، همچنین وجود خلأ در بسیاری از صنایع، مورد توجه سرمایه‌گذاران خارجی بوده و حال با حصول توافق هسته‌ای، شاهد گشوده شدن دروازه‌های کشور به روی سرمایه‌های خارجی خواهیم بود.

یکی از موانع اصلی سرمایه‌گذاری طی سال‌های اخیر، مشکل نقل و انتقال پول بوده که با توجه به توافقات و ان‌شاءالله برداشته شدن محدودیت‌ها در سیستم بانکی و همچنین به‌دنبال فعالیت بانک‌های خارجی در کشور، این موانع برطرف می‌شود. از سوی دیگر به‌دنبال توافق‌های انجام گرفته و حل مساله هسته‌ای، بار دیگر امنیت سرمایه‌گذاری به کشور بازگشته و حضور سرمایه‌گذاران و شرکت‌های خارجی می‌تواند به عنوان اهرمی جهت سرعت گرفتن رشد اقتصادی به کمک اقتصاد کشور بیاید.

باید توجه داشت که این سرمایه‌گذاری‌ها باید اصولی و در راستای برطرف کردن نیازهای کشور صورت گیرد و بیشترین نفع را برای کشور به همراه داشته باشد. به‌عبارت دیگر مساله مهم در این برهه، هدایت صحیح سرمایه به سوی بخش‌ها و صنایع نیازمند که در اولویت هستند، مدنظر است.

زمینه‌سازی برای جذب هرچه بیشتر سرمایه‌های کلان به کشور در این مرحله تاریخی حائز اهمیت است. در این خصوص باید موانع جذب سرمایه‌گذاری خارجی هرچه سریع‌تر برطرف شود.

علل عدم جذب سرمایه گذاری خارجی در ایران را می‌توان موانع متعددی از جمله اقتصادی، حقوقی، سیاسی و فرهنگی برشمرد. از طرفی عدم بازاریابی مناسب را می‌توان به عنوان یکی از مهم‌ترین موانع جذب سرمایه‌گذاری خارجی در بازار سرمایه دانست. در این راستا بازنگری در قوانین و فرآیندهایی که ورود و خروج سرمایه‌گذاری خارجی را در کشور تسهیل می‌کند، غیرقابل اجتناب است. وجود ذهنیت منفی نسبت به سرمایه‌گذاران و سرمایه‌های خارجی و نیز تعامل ضعیف بین اتباع ایرانی و سرمایه‌گذاران خارجی، از جمله موانع فرهنگی در این زمینه به‌شمار می‌روند.

از مهم‌ترین عوامل سیاسی مانع در جذب سرمایه گذاری خارجی نیز تحریم‌های اقتصادی هستند. این در حالی است که با تغییر قوانین و مقررات داخلی، از جمله قوانین بانکی و مالی، اتخاذ رفتار مشابه و رویکرد یکسان با سرمایه گذاران داخلی و خارجی، برقراری تضمین‌های سرمایه‌گذاری، قابل پیش‌بینی کردن ریسک‌ها مرتبط با سرمایه گذاری، تسهیل فضای کسب‌وکار در کنار لغو تحریم‌های اقتصادی می توان شرایطی را فراهم کرد که حداکثر جذب سرمایه در بخش‌های مختلف کشور انجام گیرد.

نزدیک شدن به قوانین و مقررات بازار سرمایه بین‌المللی، اهتمام بخش دولتی برای تسریع و تسهیل فرآیند جذب سرمایه‌گذاری خارجی، بهره‌برداری از تجارب شرکت‌های پیشرو در جذب سرمایه‌گذاری منطقه (کشورهای ترکیه و امارت متحده عربی و...) را می‌توان از جمله راهکارهای پیشنهادی به‌منظور افزایش نرخ رشد جذب سرمایه‌گذاری خارجی نام برد.

مشاکت در توسعه اقتصادی، تامین مالی طرح‌ها و ارتقای فناوری‌های نوین را می‌توان برخی از مهم‌ترین دستاوردهای ورود سرمایه‌گذاران خارجی دانست.

از سوی دیگر، با توجه به ضرورت و اهمیت جذب سرمایه و سرمایه‌گذاری در کشور از یک طرف و نبود اطلاعات جامع در مورد فرصت‌های سرمایه‌گذاری در کشور از طرف دیگر و همچنین نیاز به تدوین فرآیند و روش‌های جذب سرمایه‌های بخش خصوصی در کشور، ضروری است یک نهاد با شناسایی و معرفی توانمندی‌ها، مزیت‌ها و فرصت‌های سرمایه‌گذاری در مناطق مختلف کشور و صنایع گوناگون و همچنین اطلاع‌رسانی، ارائه مشورت‌های لازم، هماهنگی و پیگیری مستمر امور اجرایی متقاضیان سرمایه‌گذاری، به جذب سرمایه و اطلاع‌رسانی در کشور اقدام کند.

اکنون بعضی شرکت‌ها همانند تامین سرمایه امید پا را فراتر از چارچوب اقدامات معمول شرکت‌های این صنعت نهاده و با توجه به اهمیت و ضرورت سرمایه‌گذاری در کشور از مدتی قبل شروع به ایجاد زیرساخت‌های لازم در این زمینه کرده‌اند تا از طریق جذب سرمایه برای پروژه‌های اولویت‌دار کشور، یکی از پیشگامان این مسیر باشند.