توجه ویژه به سرمایه‌گذاری‌های جدید درصنعت فولاد

بهرام سبحانی مدیر عامل فولاد مبارکه در سال ۲۰۱۴ قریب به یک میلیارد و ۶۷۰ میلیون تن فولاد خام در جهان تولید شده است. جمهوری خلق چین با تولید ۸۲۲ میلیون تن در جایگاه اول، اتحادیه اروپا با ۱۷۰ میلیون تن، ژاپن با ۱۱۰ میلیون تن، ایالات متحده آمریکا با ۸۸ میلیون تن، هند با ۸۶ میلیون تن و روسیه و کره جنوبی هر کدام با ۷۷ میلیون تن در جایگاه دوم تا هفتم قرار گرفته‌اند. جمهوری اسلامی ایران در همین سال با تولید ۱۶ میلیون و ۳۳۰ هزار تن (معادل یک درصد تولید جهان) جایگاه پانزدهم را در بین ۲۰ کشور تولیدکننده فولاد به خود اختصاص داده است.

مصرف سرانه فولاد در کشور طی همین سال با جمع جبری تولید داخل و محصولات فولادی وارداتی به کشور و کسر محصولات فولادی صادر شده از کشور حدود ۲۲۵ کیلو گرم محاسبه شده است.

حال اگر در نظر بگیریم که سال گذشته کشور با رشد اقتصادی پایین و رکود در فضای کسب‌و‌کار مواجه بوده است و با توجه به روند رو به رشد شرایط اقتصادی و برنامه‌هایی که دولت برای خروج از رکود و رشد اقتصادی در دست اجرا دارد ،مصرف سرانه فولاد در حد ۳۵۰ کیلوگرم طی پنج سال آینده کاملا منطقی است و در هر شرایطی محقق خواهد شد. از سوی دیگر با احتساب رشد جمعیت تا پایان دهه ۹۰ مصرف داخلی فولاد به حدود ۲۸ میلیون تن بالغ

می‌شود.

آنچه مسلم است با توافق بر سر فعالیت‌های هسته‌ای ایران و لغو تحریم‌ها و باز شدن فضای کسب‌و‌کار، نرخ رشد اقتصادی افزایش می‌یابد و به تبع آن مصرف فولاد در بازار داخل افزایش خواهد یافت. از طرف دیگر با رفع تحریم‌ها و رفع محدودیت خرید محصولات ایرانی توسط شرکت‌های خارجی و تسهیل در نقل و انتقال پولی بین ایران و سایر کشورها، بازار صادرات محصولات فولادی تولید داخل با توجه به خوشنامی آن در بازارهای جهانی بیش از پیش توسعه

خواهد یافت.

مجموعه این وقایع و وجود معادن سنگ آهن و منابع گاز طبیعی و نیروی جوان آماده به کار که جملگی از مزیت‌های نسبی برای تولید فولاد به حساب می‌آیند شرایط را برای افزایش ظرفیت تولید فولاد تا رسیدن به سقف پیش‌بینی شده در سند چشم‌انداز فراهم می‌آورد. همین جذابیت‌ها است که رفت‌وآمد‌های شرکت‌های خارجی تامین‌کننده تجهیزات فولاد‌سازی و نورد را حتی قبل از رفع تحریم‌ها به کشور افزایش داده و نشان می‌دهد که این شرکت‌ها به جایگاه ویژه ایران برای تولید فولاد واقف و مترصد فرصت هستند تا فعالانه در برنامه توسعه صنعت فولاد ایران مشارکت داشته باشند.

از آنجا که صنعت فولاد صنعت مادر و زیر بنایی تلقی می‌شود و زنجیره تولید آن از معادن شروع و تا واحد‌های نورد و محصول نهایی ادامه دارد و به منظور بهره‌وری کامل از سرمایه‌ها، سرمایه‌گذاری در این صنعت باید در تمام زنجیره تولید متوازن باشد و همزمان با رشد و توسعه این زنجیره، در توسعه زیر ساخت‌ها نیز باید متناسب با توسعه فولاد سرمایه‌گذاری لازم صورت پذیرد.

با وجود مزیت‌های نسبی ایران برای توسعه صنعت فولاد، باید در نظر داشت که رسیدن به ظرفیت پیش‌بینی شده در سند چشم‌انداز مستلزم استخراج و فرآوری سالانه بیش از ۲۰۰ میلیون تن سنگ آهن، تولید سالانه بیش از ۸۰ میلیون تن کنسانتره و گندله سنگ‌آهن و تقویت و توسعه ناوگان حمل‌ونقل جاده‌ای، ریلی و دریایی برای حدود ۲۰۰ میلیون تن جابه‌جایی مواد و کالا است؛ بنا بر این در سرمایه‌گذاری‌های آتی برای توسعه این صنعت توجه به این نکات کلیدی

ضروری است:

۱-با توجه به محدودیت تقاضای داخلی، سرمایه‌گذاری‌های جدید باید کلا صادرات‌محور بوده و کارخانه‌های جدید با هدف تولید محصولات فولادی برای بازارهای صادراتی احداث شوند.

۲-واحدهای فولادسازی کوچک با ظرفیت چند صد هزار تن و حتی یک میلیون تن صرفه اقتصادی ندارد بنابراین سرمایه‌گذاری‌های جدید باید با ظرفیت‌های بالا و از طریق تشکیل کنسرسیوم شرکت‌های سرمایه‌گذار

ایجاد شود.

۳-سرمایه‌گذاری در زنجیره تولید فولاد از فرآوری سنگ آهن تا محصول نهایی به صورت متوازن انجام شود.

۴-با توجه به ضرورت صادرات محصولات نهایی، مکان‌یابی برای استقرار واحد‌های فولادسازی باید کاملا علمی و اقتصادی و به دور از فشارهای سیاسی و بر اساس پتانسیل‌های مثبت و در نظر گرفتن جمیع جهات

انجام پذیرد.

۵-در سرمایه‌گذاری‌های جدید، تکنولوژی تولید باید به روز و متناسب با شرایط محل استقرار انتخاب شود.

۶-همزمان با برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری در صنعت فولاد باید برای توسعه زیرساخت‌ها از جمله اکتشاف و استخراج معادن، فرآوری سنگ‌آهن، جاده‌های مواصلاتی و راه‌آهن، امکانات بندری و اسکله‌های صادراتی و وارداتی، تامین برق و آب و گاز نیز برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری کرد.

الزامات فوق می‌طلبد که سیاست‌گذاری و هدایت داوطلبان داخلی و خارجی سرمایه‌گذاری در صنعت فولاد در راستای تحقق برنامه سند چشم‌انداز برای رسیدن به ظرفیت پیش‌بینی شده در افق ۱۴۰۴ به صورت متمرکز توسط ستادی در وزارت صنعت، معدن و تجارت با همکاری انجمن‌ها و نهادهای تخصصی ذیربط اداره و نقش و سهم سرمایه‌گذاران بخش خصوصی و دستگاه‌های اجرایی در ایجاد زیرساخت‌ها مشخص شود و پراکندگی سرمایه‌ها و ایجاد واحدهای فولادسازی کوچک غیراقتصادی که در فضای رقابتی امکان ادامه حیات نخواهند داشت به شیوه‌ای صحیح و منطقی

مدیریت شود.