چالش‌های راه معقول توسعه!

احمد میردامادی مدیرعامل شرکت پرداخت نوین بخواهیم یا نپسندیم مبادلات گسترده دنیای امروز تنها با شبکه پرداخت الکترونیک ممکن است. در حالی که دنیای مدرن از استفاده صرف از ابزار الکترونیک گذر کرده و وارد عصر دیجیتال، شبکه‌های اجتماعی، فضای رایانش ابری و پرداخت همراه شده و هر روز دسترسی‌‌پذیری ابزارهای پرداخت را بالا می‌برد ما در یک فرصت سوزی در حال بررسی موضوع ساده اخذ کارمزد هستیم.واقعیت این است که ایجاد، نگهداری و ارتقای مداوم شبکه پرداخت الکترونیک مستلزم صرف هزینه‌های هنگفت و مداومی است. در ساده‌ترین حالت این هزینه‌ها شامل خرید پایانه‌های فروش، شبکه‌های ارتباطی، برقراری و حفظ امنیت مبادلات الکترونیک، تسویه دقیق و نگهداری حساب‌های پذیرندگان است و این نه یک فعالیت مقطعی بلکه یک فرآیند مداوم است، این شبکه و اجرای درست عملیات آن باید برقرار باشد، ارتقا یابد، امن باشد و هزینه‌های سنگین آن پرداخت شود. از سوی دیگر در حال حاضر تسویه مبالغ هفت بار در روز انجام می‌شود و مبالغ در یک فاصله چند ساعته به حساب پذیرنده واریز می‌شود. این به آن معنی است که عمده این منافع به پذیرنده می‌رسد و در واقع منافع دریافت و انتقال الکترونیکی در عین امنیت کامل شامل پذیرندگان می‌شود در حالی که هزینه‌های فراوان آن به شرکت‌های ارائه خدمات الکترونیک می‌رسد.در حال حاضر بانک مرکزی از برخی منابع عمومی این هزینه را پرداخت می‌کند که روش عادلانه‌ای نیست، چون این سوبسید از منابع متعلق به همه مردم پرداخت می‌شود در حالی که منافع آن تنها به گروه پذیرندگان می‌رسد، بنابراین عادلانه و منطقی است که این هزینه‌ها توسط پذیرندگان پرداخت شود به جای آنکه هزینه‌های تبادلات الکترونیکی صنوف به تمام جامعه و سپرده گذاران تحمیل شود.اگر بخواهیم تجارب دیگر کشورها را ببینیم در غالب کشورهای دارای شبکه پرداخت الکترونیک؛ پذیرندگان بین دو تا پنج درصد از هر پرداخت را به شبکه‌های پرداخت الکترونیک می‌پردازند و از این بابت کارمزد تعیین شده در کشور ما در مقایسه با آنها ناچیز است. همچنین در شبکه‌های مشابه در کشورهای دیگر پذیرنده مبلغی را به‌عنوان اجاره بابت پایانه‌های در اختیار می‌پردازند، در حالی که در کشور ما تمام هزینه‌های تامین پایانه‌ها و شبکه بر دوش شرکت‌های پرداخت الکترونیک است.اگر بخواهیم راه دیگری را به‌عنوان جایگزین اخذ کارمزد از پذیرنده انتخاب کنیم یک راه جایگزین می‌تواند این باشد که تسویه مبالغ پذیرندگان طی یک دوره زمانی انجام شود و منافع احتمالی رسوب به جای کارمزد صرف هزینه‌های شبکه شود. از این مدل در بعضی کشورها بهره‌گیری شده است، از جمله در کشور همسایه، ترکیه تسویه مبالغ تراکنش‌ها در فواصل چند هفته‌ای انجام می‌شود بنابراین دو مدل تسویه داریم تسویه روزانه با اخذ کارمزد یا تسویه مدت دار بدون اخذ کارمزد.در بدترین حالت اگر این موضوع با تدبیر حل نشود، گرچه احتمال کمی دارد اما ممکن است شبکه پرداخت الکترونیک به تدریج دچار افت کیفیت شود و عملا یک بازگشت به عقب رخ دهد. به دشواری هرچه تمام مبادلات نقدی حجیم و نا‌امن مجددا جای پرداخت الکترونیک را می‌گیرد و برای همه عناصر درگیر کسب و کار، ریسک جدی و هزینه‌های زیاد ایجاد می‌کند، همچنین این شبکه در شرایط اقتصادی اکنون جامعه موجب رونق کسب و کار و تسهیل تبادلات و تجارت می‌شود و حذف آن علاوه بر حذف تمام شغل‌های مرتبط با این صنعت می‌تواند موجب تشدید رکود هم بشود.

لازم است پیش از انتخاب بدترین راه و تضعیف یا حذف شبکه پرداخت الکترونیک به‌عنوان یکی از مهم ترین ابزارهای امن توسعه کسب و کار به عواقب آن بیاندیشیم و راهی مدبرانه برگزینیم همان‌گونه که در کشورهای دیگر آزموده شده است.