محمدحسین باقی:
۱۵ مهرماه ۱۴۰۳ (برابر با ۷ اکتبر ۲۰۲۴) جنگ غزه وارد اولین سالگرد خود میشود. بر اساس برآوردهای سازمان ملل، طی این یک سال میزان خسارتها اینگونه است: ۴۲ میلیون تن آوار؛ ویرانی بیش از ۷۰درصد خانهها و ساختمانها و ویرانی ۸۰ میلیارد دلاری که بازسازی آن ممکن است چند سال به طول انجامد. اما این جنگ نهفقط برای غزه که برای اسرائیل هم خسارتهای اقتصادی به بار آورده است. افزون بر این، شرکتهای غربی هم از آب گلآلود ماهی گرفته و میزان فروش خود به اسرائیل را افزایش دادهاند. در گزارش «وقتی اقتصاد، حقوق بشر را نادیده میگیرد» به این مساله پرداخته شده که «برندگان» این جنگ در اتاق هیاتمدیره شرکتهایشان نشستهاند. در این پرونده «اقتصاد جنگ در غزه» بهتفصیل بررسی شده است.
جنگ اسرائیل علیه غزه، اقتصاد این رژیم را بهشدت دچار آسیب کرده است و بسیاری از صنایع فعالیت خود را متوقف کردهاند. در اکتبر ۲۰۲۳ (مهر ۱۴۰۲)، اسرائیل به حدود ۳۶۰هزار نیروی ذخیره خود که در غزه فعال بودند یارانه پرداخت کرده است. بسیاری از این نیروها کارکنان صنعت فناوری پیشرفته در امور مالی، هوش مصنوعی، داروسازی و کشاورزی بودند. در نوامبر ۲۰۲۳ (آبانماه ۱۴۰۲)، «بانک اسرائیل» هم «تاثیر ناخالص» جنگ بر اسرائیل را ۱۹۸میلیارد شِکِل (۵۳میلیارد دلار) اعلام کرد. در ماه دسامبر (آذرماه ۱۴۰۲)، وزارت دارایی اسرائیل اعلام کرد که اگر فاز شدید جنگ در سهماه اول سال ۲۰۲۴ به پایان برسد، احتمالا این جنگ در سالجاری حدود ۱۳.۸میلیارد دلار برای اسرائیل هزینه خواهد داشت. این آمار و ارقام در حالی است که ۱۱ماه از جنگ گذشته و بسیاری از این اعداد جابهجا شده است.
اسرائیل (یا حامی آمریکاییاش) در ویرانی بیرحمانه غزه، هیچ پیروزیای را نمیتواند به دست آورد. این امر در همان ماه اکتبر مشهود بود؛ زمانی که بسیاری از ما هشدار دادیم یورش اسرائیل همه نشانههای جنگهای همیشگی آمریکا را در خود دارد، اما وحشت و هرجومرج چند هفته اخیر باید شک و تردیدهای باقیمانده را کنار زده باشد. اگرچه اسرائیل اعلام کرد رفح یکی از پایگاههای حماس است و این منطقه دیگر تهدیدی برای اسرائیل نیست، اما حملات چریکی علیه ارتش اسرائیل در این منطقه نشان داد که تضمینهای امنیتی اسرائیل هم راه به جایی نبرده است، بهگونهای که خود حماس هم جاهطلبیهای اعلامی اسرائیل را به سخره گرفت.
با گذشت نزدیک به ۱۱ماه از جنگ اسرائیل علیه غزه، اقتصاد اسرائیل به دستوپا افتاده است؛ زیرا رهبران این رژیم در حالی جنگ در غزه را پیش میبرند که افق روشنی از پایان درگیریها وجود ندارد و مذاکرات آتشبس هم همواره با سکتههایی مواجه است. بنیامین نتانیاهو با بیان اینکه آسیبهای اقتصادی «مقطعی» و «موقتی» است، سعی کرده است نگرانیها را برطرف کند. اما آیا حال اقتصاد با «حرفدرمانی» خوب میشود؟ جنگ غزه فقط باعث ویرانی این شهر و آوارگی مردمانش نشده، بلکه اقتصاد اسرائیل را هم دچار شوکهای فراوان کرده است. هزاران شرکت کوچک اسرائیلی آسیب دیدهاند و اقتصاد این رژیم به خطر افتاده است. «کارنیت فلوگ»، رئیس سابق بانکمرکزی که اکنون معاون پژوهشی یک اندیشکده در قدس است، میگوید: «اقتصاد در حال حاضر در بلاتکلیفی عظیمی است و این هم به وضعیت امنیتی مربوط میشود؛ اینکه جنگ تا چه زمانی ادامه خواهد داشت، شدت آن چقدر خواهد بود و این پرسش که آیا بحران تشدید خواهد شد یا خیر.»