نبردهای رسانهای بر سر اثربخشی سیاستهای اقتصادی در ایران هر روز ابعاد جدیدی به خود میگیرد؛ اما مرور نماگرهای اقتصادی کشور از اثربخشی و کارآیی اندک این سیاستها حکایت دارد. درحالیکه صرفا در فقره انرژی و حاملهای این حوزه روایتهای آماری خبر از توزیع حدود ۱۰۰میلیارد دلار یارانه در سال میدهد، فقر، بیکاری و نابرابری وضعیتی نامطلوب دارد. البته در بین همه متغیرهای اقتصادی شرایط فقر بغرنجتر است، به شکلی که برخی روایتها از ۱۵میلیون و برخی دیگر از حدود ۲۵میلیون نفر زیر خط فقر خبر میدهند که در شرایط نامساعدی از منظر حداقل استانداردهای اقتصادی قرار دارند. اقتصاددانان به عنوان طیفی از پژوهشگران اقتصادی که مواجهه نزدیکی با موضوع فقر دارند، در این باره بهتفصیل بحث کردهاند. پرونده امروز «باشگاه اقتصاددانان» سعی دارد از مجرای مرور شرایط و بررسی آمارها، راهی برای برونرفت از وضعیت کنونی پیدا کند.
تحریمها اثرات مخرب بسیار زیادی بر اقتصاد ایران گذاشته است. علاوه بر شاخصهای کلان اقتصادی که تحتتاثیر تحریمها آسیبهای غیرقابل جبران دیدهاند، تحریمها اثرات زیانبار زیادی بر زیست فردی و اجتماعی ایرانیان گذاشته است که یکی از مهمترین آنها گسترش فقر و افزایش شکاف طبقاتی است. وضعیت ایران نیاز به مطالعه تجربه تحریمهای گذشته در کشورهای دیگر و مشابه را تقویت کرده است. یکی از این موارد مطالعه میتواند کشور عراق باشد؛ هرچند که تحریمهای عراق فقط بانکی بود و شامل تحریمهای نفتی، حملونقل و بیمه نمیشد.تحریمها در عراق، یک لایه از نخبگان سیاسی در ردههای بالای حزب بعث ایجاد کرد. ایران نیز از این قاعده مستثنا نیست.
معصومه محمدیفر /دانشجوی دکترای اقتصاد بخش عمومی دانشگاه مازندران
پشت پرده آمارهای خوشبینانه از کاهش نابرابری در ایران، واقعیت تلخ «افزایش چشمگیر فقر» پنهان شده است. گفته میشود در دوران دولت سیزدهم ضریب جینی (نابرابری درآمد) کاهش یافته، پس همه باید جشن بگیریم؛ اما وقتی به سفرههای خالی مردم نگاه میکنیم، میبینیم واقعیت چیز دیگری است. واقعیت این است که برآوردها نشان میدهد سیاستهای اقتصادی اخیر نهتنها نتوانستهاند شکاف طبقاتی را کاهش دهند، بلکه به عمق آن افزودهاند.