نوید خیرخواه:
با توجه به رویه فعلی دولت در کسب مالیات، نمیتوان امید چندانی به موفقیت برنامه مالیاتستانی داشت. با تنگتر شدن عرصه بر بخش شفاف حقیقی و حقوقی پرداختکننده مالیات، احتمالا دولت توان دریافت مالیات کافی بهعنوان یکی از منابع اصلی درآمدی خود را نخواهد داشت. دولت سعی دارد مالیات بر درآمد افراد را بیش از پیش گسترش دهد و به سمت اجرای نظام مالیات ستانی PIT (نظام مالیات بر درآمد افراد) پیش برود، اما رویه فعلی شباهتی به این نظام مالیاتی نداشته و به بخشهای کوچک و شفاف اقتصادی فشار میآورد.
مطالعات تجربی نشان میدهد که اتکای دولت به درآمدهای مالیاتی باعث کارآمدی و پاسخگویی بهتر نظام حکمرانی میشود. با این حال باید در استفاده از این ابزار، بهویژه در شرایط نامناسب اقتصادی محتاط بود. در درجه اول باید توجه کرد که هدف از دریافت مالیات صرفا افزایش درآمدهای دولت نیست، بلکه سیاستهای مالیاتی میتوانند بر انگیزههای تولیدکننده و مصرفکننده اثرات قابلتوجهی بگذارند.
سیاست مالیاتی جدید باعث بهت مردم و کارشناسان اقتصادی شده است. در حالی که نرخ بالای مالیات در سالجاری با همکاری تورم، درآمد قابل تصرف شهروندان را بیش از پیش محدود کرده بود، دولت به این مقدار اکتفا نکرده و در بودجه سال آینده افزایش درآمد مالیاتی را پیشبینی کرده است. در این بین البته دولت باید چند مساله را در نظر داشته باشد. مساله اول آن است که محدود کردن درآمد مردم از طریق مالیات باعث خواهد شد تقاضای موثر کاهش یابد و اقتصاد در رکود عمیقی فروبرود.
تدوین لایحه بودجه ۱۴۰۳ بیانگر وجود نگاهی واقعگرایانه نسبت به عدمامکان تحقق درآمدهای نفتی در سال آتی بوده، اما متاسفانه اندیشههای حامیپروری که به تخصیص بودجه به بسیاری از نهادهای ناکارآمد و مجهولالکارکرد منجر شده، همچنان در لایحه ۱۴۰۳ تداوم یافته است که این موضوع سبب بروز شکاف معنادار بین منابع درآمدی و منابع هزینهای بودجه شده است که مقام سیاستگذار با افزایش ۵۰درصدی مالیاتها به دنبال پر کردن این شکاف است.