شماره روزنامه ۶۱۶۹
|
بانک صادرات
بانک صادرات

مروری بر عملکرد برندگان جایزه نوبل اقتصاد؛

به واسطه اعطای جایزه نوبل اقتصاد سال ۲۰۲۴ به جیمز رابینسون، دارون عجم‏‏‌اوغلو و سیمون جانسون، بحث از توسعه اقتصادی در ماه گذشته اوج گرفت. مطالب بسیاری در تحلیل آثار این سه اقتصاددانان و عالم علوم سیاسی نوشته شد و جنبه‏‏‌های بسیار مهمی از نظریات این افراد به سمع و نظر خوانندگان رسید. با این حال از…

اخیرا در استان‌‌‌های اردبیل، کرمانشاه، خراسان‌رضوی و تهران به شکل منظم، قطعی برق سراسری روزانه ۲ساعت (بین ساعات ۹ تا ۱۷ از ۲۰ آبان ۱۴۰۳) مشاهده شده است. خاموشی‌‌‌های برق که به آن کاهش بار نیز گفته می‌شود، به قطع عمدی توان الکتریکی در یک یا چند نیروگاه برای تثبیت شبکه برق در نتیجه پیشی گرفتن تقاضای…

اخبار باشگاه اقتصاددانان

    چهارشنبه، ۱۴ آذر ۱۴۰۳

  • مروری بر عملکرد برندگان جایزه نوبل اقتصاد؛

    جادوی اقتصادسنجی

    به واسطه اعطای جایزه نوبل اقتصاد سال ۲۰۲۴ به جیمز رابینسون، دارون عجم‏‏‌اوغلو و سیمون جانسون، بحث از توسعه اقتصادی در ماه گذشته اوج گرفت. مطالب بسیاری در تحلیل آثار این سه اقتصاددانان و عالم علوم سیاسی نوشته شد و جنبه‏‏‌های بسیار مهمی از نظریات این افراد به سمع و نظر خوانندگان رسید. با این حال از یک بعد بسیار مهم کارهای این سه نوبلیست همچنان ناشناخته است و آن رویکردی است که در روش‏‏‌شناسی و به طور خاص در شاخه اقتصادسنجی از سوی این افراد اعمال شد.

  • نوبلی برای جریان اصلی

    اقتصادسنجی یکسری دستورالعمل نیست؛ بلکه یک هنر است. این از آن دسته آموزه‌‌‌هایی است که اساتید اقتصادسنجی در طول دوره‌‌‌های خود بر آن تاکید می‌کنند؛ تاکیدی که کمتر مورد توجه دانشجویان قرار می‌گیرد؛ اما اگر دانشجویی آن را فهم کند، بار خود را بسته است. در همین راستا، یکی از حوزه‌‌‌های اقتصادسنجی که بهره‌بردن از آن بیش از سایر بخش‌‌‌ها به هنر نیازمند است تا یکسری دستورالعمل خشک، مبحث متغیرهای ابزاری یا همان Instrumental Variables است. آنچنان که بی‌‌‌راه نخواهد بود اگر بیان کنیم کار در این حوزه مانند بندبازی است؛ آنقدر که اساتید اقتصادسنجی هر زمان که به تدریس این مبحث می‌‌‌رسند، در همان ابتدای امر این انذار را می‌دهند که در استفاده از این ابزار باید نهایت دقت را به خرج داد؛ زیرا کوچک‌ترین اشتباه در این کار می‌‌‌تواند تمام نتایج شما را بی‌‌‌اعتبار کند؛ اما اگر کار خود را به‌خوبی انجام دهید، موفق به خلق اثری مهم شده‌‌‌اید که حتی می‌‌‌تواند شما را برنده جایزه نوبل اقتصاد کند؛ درست مانند کاری که نوبلیست‌‌‌های اقتصاد امسال انجام دادند!
    سه‌شنبه، ۱۳ آذر ۱۴۰۳

  • هزارتوی بدون مسیر فرار

    پرهام پهلوان: تحت فشار تحریم‏‏‌ها و عوامل مختلف بی‏‏‌ثباتی اقتصاد، کشور در دام هزارتویی از ناترازی‏‏‌ها گرفتار شده است که بسیاری از کارشناسان تصور می‌کنند راه فرار راحت و مشخصی ندارد و برای از بین بردن هریک از ناترازی‏‏‌ها باید یک ناترازی در جای دیگر ایجاد کرد. در این میان، بحران کمبود انرژی نیز دست وپاگیر شده و از برق مصرفی شهری تا نیروگاه‏‏‌های مختلف انرژی را تحت‌تاثیر قرار داده است که خاموشی‏‏‌های منظم، تنها یکی از عواقب آن است. یکی دیگر از ‏‏حوزه‏‏‌های پرچالش ناترازی، مساله اضافه تقاضا و قیمت بنزین است. برخی کارشناسان معتقدند دولت باید با گران کردن بنزین، طرف تقاضا را مدیریت کند. این در حالی است که بنزین سهم زیادی در سبد هزینه‏‏‌ها ندارد و بعید است افزایش قیمت، تاثیر چشمگیری بر مصرف آن بگذارد. در حالی که می‏‏‌توان با افزایش بهره‏‏‌وری در تولید و مصرف (به عنوان مثال، واردات خودرو و جوان‏‏‌سازی ناوگان حمل‏‏‌ونقل) خیلی راحت‏‏‌تر و با هزینه اجتماعی کمتر این بحران را مدیریت کرد. «باشگاه اقتصاددانان» در این پرونده به بررسی ناترازی‏‏‌های متعدد، به‌خصوص در حوزه انرژی پرداخته است.

  • پیدا و پنهان سیاست‏‏‌ خاموشی منظم در ایران

    اخیرا در استان‌‌‌های اردبیل، کرمانشاه، خراسان‌رضوی و تهران به شکل منظم، قطعی برق سراسری روزانه ۲ساعت (بین ساعات ۹ تا ۱۷ از ۲۰ آبان ۱۴۰۳) مشاهده شده است. خاموشی‌‌‌های برق که به آن کاهش بار نیز گفته می‌شود، به قطع عمدی توان الکتریکی در یک یا چند نیروگاه برای تثبیت شبکه برق در نتیجه پیشی گرفتن تقاضای برق از عرضه آن اشاره دارد. ناترازی انرژی باعث کنترل دستوری و کنترل تقاضا از راه کاهش بار شده است.

  • الزامات نهادی برق پایدار

    مساله چیست؟ سابقه خاموشی‌های برق و قطع‌شدن آن به صورت سراسری به دوران قبل از انقلاب و به زمستان ۱۳۵۵ و تابستان ۱۳۵۶ برمی‌گردد. در این سال‌ها استفاده از برق تنها در بخشی از شهرها و در تعداد بسیار کمی از روستا‌ها رواج داشت. علت چنین پدیده‌ای در آن دوران به کم‌کاری و عدم‌تعهد پیمانکار خارجی (شرکت الستوم فرانسه) برای تحویل دیرهنگام نیروگاه یک سد نسبت داده شده است. در چنین شرایطی، برق در بین مناطق کشور جیره‌بندی شده؛ اما ساعت یکسانی برای کل کشور تعیین نمی‌شود و تصمیم درباره تعداد ساعات خاموشی، به شرکت‌های توزیع برق منطقه‌ای واگذار می‌شود.
    دوشنبه، ۱۲ آذر ۱۴۰۳

  • «دنیای‌اقتصاد» گردنه پیش‌روی صندوق‌های بازنشستگی را بررسی می‌کند؛

    قلک خالی بازنشسته‌ها

    صندوق‌های بازنشستگی در ایران با استانداردهای پایینی مدیریت می‌شوند و کم‌توجهی به آینده، چشم‌انداز سختی را پیش‌روی شاغلان امروز و بازنشستگان آتی ترسیم می‌کند. گزارش رسمی وزارت رفاه نشان می‌دهد در سال۱۴۰۳ نسبت به سال۱۳۵۴، نسبت بیمه‌گذاران به مستمری‌بگیران تامین اجتماعی تا عدد۵ افول کرده و همزمان تعداد بازنشستگان با آهنگی صعودی بالا رفته که این روند از سال۱۴۱۵ سرعتی دوچندان پیدا خواهد کرد.

  • آینده‏‏‏‌پژوهی؛ منجی سازمان تامین‏‏‏‌اجتماعی!

    سازمان تامین‌‌‌‌اجتماعی ایران به‌عنوان یکی از نهادهای اجتماعی و اقتصادی مهم کشور، در حمایت از حقوق و رفاه اجتماعی شهروندان نقش حیاتی دارد. چالش‌های تغییرات جمعیتی، اقتصادی، اجتماعی و فناوری، آینده این سازمان را بسیار مبهم و ترسناک کرده است و ضرورت استفاده از روش‌های پیشرفته و آینده‌‌‌‌نگر در تصمیم‌گیری‌‌‌‌های کلان این سازمان بیش از پیش احساس می‌شود.

  • وفاق یا رفاق؟

    وفاق ملی به‌عنوان رویکرد اساسی و دیدمان غالب دولت چهاردهم اعلام شده است. مفهوم وفاق دارای وجوه، اجزا و عناصر مختلفی است. وفاق در لغت به معانی سازگاری کردن، همراهی، همدلی، اتفاق، اتحاد، هماهنگی، سازش و محبت به کار رفته است. البته هنوز دولت چهاردهم تبیین درست و دقیقی از وفاق مدنظر خود به صورت مدون و منسجم ارائه نکرده است و مشخص نیست منظورش وفاق دولت و مردم یا وفاق حاکمیت و مردم یا وفاق بین سه قوه یا وفاق بین هسته نرم قدرت با هسته سخت قدرت یا وفاق دولت با قومیت‌ها، مذاهب و زنان است.

  • بمب ساعتی «بحران صندوق‌های بازنشستگی»

    هر چه جلوتر می‌‌‌رویم، به یونانیزه شدن اقتصاد ایران نزدیک‌‌‌تر می‌‌‌شویم. بحران یونان همزمان با بحران مالی بین‌المللی در سال‌های ۲۰۰۸-۲۰۰۷ اتفاق افتاد. از عمده دلایل بحران یونان، آغاز و پیاده‌‌‌سازی برنامه‌‌‌های جذاب و عامه‌‌‌پسند در سال‌های ۱۹۹۵ تا ۲۰۰۵ بود. در آن فاصله قریب به ۵۸۰شغل جزو مشاغل پرخطر و زیان‌‌‌آور قلمداد شدند. همچنین افزایش روند پیری جمعیت و افزایش استقراض از دولت و کسری منابع صندوق‌های بازنشستگی نتیجه آن برنامه‌‌‌ها بود که در نهایت اقتصاد یونان را به مرز ورشکستگی سوق داد. اقتصاد یونان با کمک‌‌‌های کشورهای اتحادیه اروپا نجات یافت. با این وصف منجی برای آن کشور یافت شد. حال جواب این سوال بسیار روشن است. بنابراین به نظر می‌رسد قبل از اینکه اقتصاد کشور به آن سمت پیش برود، نیاز است چاره‌‌‌ای اندیشیده شود که در ادامه نگارنده به واکاوی بیشتر موضوع خواهد پرداخت.
    یکشنبه، ۱۱ آذر ۱۴۰۳

  • پرونده امروز

    روزگار سخت کسب‌وکار بانکی

    شبکه بانکی ایران متاثر از وضعیت اقتصاد کلان و سیاست‌های متعارض پولی-مالی و صنعتی روزگار سختی را می‌گذراند که خود را در قالب نرخ‌های نازل کفایت سرمایه، حجم بالای اضافه‌برداشت و نیز سطح بالای امهال و سپس نکول تسهیلات به نمایش می‌گذارد. در چنین شرایطی هرگونه بحث از تخصصی شدن بانک‌ها یا بهبود شرایط بانکداری باید ناظر به سطحی از اصلاحات باشد که بر موانع رشد و توسعه بانکداری غلبه کند. فقدان رگولاتوری کیفی، پرداخت دستوری تسهیلات و تنظیم غیراقتصادی نرخ بهره در کنار چالش‌های بانکداری دولتی موجب شده است تا این بخش از بازیگران اقتصاد کشور نتوانند در قواره واقعی خود ظاهر شوند. باشگاه اقتصاددانان به بهانه طرح موضوع بانکداری تخصصی در ایران، سعی کرده است در این‌باره نظر کارشناسان را جویا شود.

  • راهکارهای خروج اقتصاد و بانک‌های ایران از بحران

    ناترازی در بانک‌های ایران به معنای عدم‌توازن در ترازنامه‌‌‌ها و ساختار مالی بانک‌هاست که در نهایت به کاهش کارآیی و ثبات مالی آنها منجر می‌شود. برای حل مشکل ناترازی در بانک‌های ایران، می‌‌‌توان به راهکارهایی مانند اصلاح ساختار مالی بانک‌ها، افزایش سرمایه آنها، تقویت نظارت بانکی، توسعه بازار سرمایه و ارائه تسهیلات با ریسک کمتر اشاره کرد. اصلاحات کلان اقتصادی و تغییر سیاست‌‌‌های پولی نیز به کاهش مشکلات ناترازی کمک می‌‌کند. قبل از این اقدامات مجموعه‌‌‌ای از راهکارهای اصلاحی و ساختاری لازم است که هم از لحاظ کوتاه‌‌‌مدت به کنترل مشکلات فوری کمک کنند و هم از لحاظ بلندمدت موجب توسعه و پایدارسازی اقتصاد شوند. این اقدامات در طبقه‌بندی کلان شامل موارد زیر است.
    شنبه، ۱۰ آذر ۱۴۰۳

  • پرونده امروز

    پیش‏‏‌نیازهای رونق IPO

    عرضه اولیه سهام یکی از عواملی است که همواره برای بورس رونق‏‏‌ساز است، اما اشتباهات گذشته موجب شده است تا این مسیر نیز برای رونق بورس و آشتی سرمایه‌گذاران با این بازار، کارگشا نباشد. پرونده امروز «باشگاه اقتصاددانان» به همین بهانه، به اثربخشی عرضه‏‏‌های اولیه جدیدی که قرار است بر رونق بورس اثر بگذارند، نگاهی انداخته است.

  • پیدا و پنهان عرضه‏‏‌های اولیه سهام در ایران

    عرضه اولیه (Initial Public Offering) به فرآیند فروش سهام شرکتی که برای اولین بار در بازار سرمایه (بورس و فرابورس) عرضه می‌شود، گفته می‌شود. طبیعی است سهام عرضه‌شده قابلیت معامله در بازار ثانویه را خواهد داشت. آنچه در بازار سهام کشور اتفاق می‌‌‌افتد، غالبا به صورت «پذیرش مستقیم» است که طی آن سهام جدیدی از شرکت منتشر و فروخته نمی‌شود، بلکه سهام متعلق به سهامداران اولیه برای اولین بار به عموم سرمایه‌گذاران عرضه می‌شود. عرضه اولیه می‌‌‌تواند یکی از راه‌‌‌های تامین مالی شرکت‌ها از طریق واگذاری درصدی از سهام خود به عموم و جمع‌‌‌آوری وجه حاصل از آن باشد.

  • اضلاع بهبود در عرضه‌های اولیه

    چند سال پیش از رشد و سپس افت چشمگیر اواخر دهه ۹۰ بازار سهام، خریدن عرضه اولیه‎ها یکی از توصیه‌‌‌هایی بود که فعالان بازار به افراد نوپا و تازه‌‌‌وارد بورس می‌‌‌کردند. در آن سال‌ها خرید و نگهداری عرضه‌‌‌های اولیه یا در پیش گرفتن استراتژی بخر و نگهدار (Buy and Hold) به عنوان روشی ساده و نسبتا کم‌‌‌ریسک با سودی قابل‌توجه در نظر گرفته می‌‌‌شد. اما این روند در سال‌های اخیر تغییر کرده است. با افت بازار سهام و شرایط خاص سال‌های بعد، کم‌‌‌کم شرایط عرضه اولیه نیز دچار تغییراتی شد؛ تا جایی که پیش‌‌‌فرض سودآوری محض عرضه‌‌‌های اولیه پیش فعالان بازار و سرمایه‌گذاران عادی کمرنگ شد و مشارکت در آن نیز پایین آمد. البته این موضوع دلایل زیادی دارد، اما پس‌‌‌لرزه‌‌‌های آن به شرکت‌هایی که به‌تازگی قصد ورود به بازار سهام را داشتند، رسید و تاثیراتی روی آنها گذاشت.
    پنجشنبه، ۰۸ آذر ۱۴۰۳

  • پرونده امروز

    کیف کوک بیت‌کوین

    بعد از پیروزی دونالد ترامپ، با توجه به حمایت‌‌‌هایی که وی در طول فعالیت‌‌‌های انتخاباتی از بازار رمزارزها داشت، ‌‌‌ نمادهای بازار، به‌خصوص معروف‌‌‌ترین آنها، بیت‌‌‌کوین، صعودهای چشمگیر متوالی را تجربه کردند. در این دوران بیت‌کوین رکوردهای تاریخی خود را چند پله جابه‌‌‌جا کرد و در مقطعی کوتاه حتی قیمت بیت‌کوین به بیش از ۱۰۰ هزار دلار رسید. این در حالی است که بسیاری از فعالان بازار معتقدند بیت‌کوین در سال ۲۰۲۵، رکورد ۱۰۰هزار دلار را رد خواهد کرد. در چنین شرایطی دوباره اهمیت بیت‌کوین نمایان شده است. بسیاری از کارشناسان،‌‌‌ بیت‌کوین را از مناظر اساسی مختلف وسیله حفظ ارزش و مقابله با تورم،‌‌‌ کمک به دولت‌‌‌ها و حکام برای کنترل تورم، جایگزینی با ارزهای رایج بانک‌های مرکزی و طلا،‌‌‌ دارایی سودآور شرکت‌ها در بازار سهام و صندوق‌ها و... بررسی می‌کنند. «باشگاه اقتصاددانان» به همین بهانه در این پرونده ضمن ترجمه سه‌گزارش بین‌المللی سعی کرده است آینده بیت‌‌‌کوین را که گاه جذاب‌‌‌ترین خلاقیت بشر در عصر جدید نام‌گذاری می‌شود بررسی کند. به‌نظر می‌رسد بیت‌کوین بازیگر نوظهور بازار پول جهان است.

  • سرنوشت طلای دیجیتال

    بانک‌های مرکزی تا سه‌ماه اول سال ۲۰۲۴ حدود۱۲.۳تریلیون دلار ذخایر ارزی، به‌‌‌علاوه حدود ۲.۲تریلیون دلار طلا در اختیار دارند. بسیاری از کشورها، به‌‌‌ویژه اقتصادهای نوظهور، از ذخایر ارزی برای پرداخت واردات، تثبیت ارزهای خود، اطمینان از پرداخت به‌‌‌موقع بدهی‌‌‌های ارزی و کاهش اثر شوک‌‌‌های اقتصادی استفاده می‌کنند. بانک‌های مرکزی اخیرا در حال گسترش ذخایر طلای خود هستند. با احتساب خریدهای گزارش‌‌‌نشده‌‌‌ای که برای کارشناسان صنعت شناخته‌‌‌شده است، ذخایر طلای دولتی در سه‌‌‌ماه سوم سال ۲۰۲۳ از رکورد قبلی خود که در سال ۱۹۶۵ ثبت شده بود، عبور کرد.

  • آیا بیت‌کوین می‏‏‌تواند بحران بدهی حاکمان را برطرف کند؟

    ایالات‌متحده می‌‌‌تواند با یک بحران مالی با ابعاد تاریخی مواجه شود. هزینه‌‌‌های سرسام‌آور خدمات بدهی و خطر سقوط بازار اوراق قرضه، این کشور را به سمت سرزمینی ناشناخته سوق می‌دهد. از طرفی راه‌حل‌‌‌های سنتی، اعم از مدیریت طرف تقاضا، افزایش مالیات یا تورم کنترل‌شده، ناکافی هستند. برخی از فعالان بازارهای مالی معتقدند که بیت‌کوین می‌‌‌تواند نقش موثری در رسیدگی به بحران بدهی‌‌‌های دولتی ایفا کند. از زمان سقوط دناریوس رومی ‌‌‌تا پایان استاندارد طلای برتون وودز، ‌‌‌ خلق و جایگزینی پول چیز جدیدی نیست. اما آیا بیت‌کوین می‌‌‌تواند فصل جدیدی از پول جهانی را آغاز کند؟ چگونه؟

  • عصر پیروزی بیت‏‏‌کوین‏‏‌داران

    اخیرا میکرواستراتژی (MicroStrategy) که یک شرکت بزرگ نرم‌‌‌افزاری تصمیم‌گیری مبتنی بر داده است در پرتفوی خود روی بیت‌کوین سرمایه‌گذاری کرده و با توجه به رشد چشمگیر بهای بیت‌کوین بعد از انتخابات ایالات متحده، بیش از ۷ میلیارد دلار جذب سرمایه داشته است.
    چهارشنبه، ۰۷ آذر ۱۴۰۳

  • پرونده امروز

    خودرو در قفس بحران‌ها

    خودرو در ایران وضعیت غریبی دارد. این بخش که تحت شدیدترین دستکاری‌‌‌های دولتی است، به‌زودی با شوک بازگشت ترامپ به کاخ‌سفید که اثر عمیقی روی فروش نفت، واردات قطعه از چین و دسترسی به فناوری‌‌‌ها و شرکای چینی خواهد گذاشت، روبه‌رو می‌شود، در حالی که مساله‌ گذار انرژی و حمل‌ونقل پاک این حوزه را در معرض تغییرات شدید فناوری قرار داده است. در چنین فضایی مشخص نیست چه چیزی در انتظار بازار خودرو و نیز انبوه فعالان صنعت و کسب‌وکار خودرو است. سرنوشت مصرف‌کنندگان خودرو در ایران، پیامدهای نگرش غلط به تولید خودرو در ایران، اثرات احتمالی سیاست‌‌‌های ضدایرانی ترامپ بر بخش صنعت کشور در کنار ضرورت پیوستن به جریان سریع و مهم خودروسازی هوشمند و الکتریکی از جمله سوالاتی است که در این پرونده از «باشگاه اقتصاددانان» سعی شده است به آنها پرداخته شود. خط اتصال همه این موضوعات متناقض و تفاوت در بازار خودرو به یکدیگر این است که سیاستگذار توانایی تغییر دارد و اگر بخواهد می‌‌‌تواند شرایط متفاوتی را برای این بازار و انبوه مصرف‌کنندگان ایرانی رقم بزند، منوط به اینکه از اشتباهات گذشته و درس‌‌‌های جهانی عبرت گیرد.

  • چالش‌های پذیرش خودروهای برقی در ایران

    با افزایش نگرانی‌ها در مورد تغییرات اقلیمی و نیاز به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، بسیاری از کشورها سیاست‌های سخت‌گیرانه‌ای را در زمینه جایگزینی خودروهای بنزینی با خودروهای برقی اتخاذ کرده‌اند. این روند، خودروهای برقی را به‌عنوان گزینه‌های پایدارتر و دوستدار محیط‌زیست معرفی کرده است. استفاده از خودروهای برقی مزایای رفاهی بسیاری دارد که آنها را برای مصرف‌کنندگان جذاب‌تر می‌کند. این خودروها به دلیل عدم‌استفاده از موتور احتراق داخلی، لرزش و صدای کمتری تولید می‌کنند که این امر باعث بهبود کیفیت رانندگی و تجربه آرام‌تر برای سرنشینان می‌شود. همچنین، عدم‌تولید دود و بوی سوخت ناقص در فضای پارکینگ‌های منازل و مناطق شهری، مزیت زیست‌محیطی و رفاهی مهمی به حساب می‌آید و سبب کاهش آلودگی هوا و ایجاد محیطی پاک‌تر برای شهروندان می‌شود.

  • «پنجره فرصت» تغییر در خودروسازی

    برای اقتصادهایی که مساله سیاست خارجی اثر عمیقی بر آنها دارد یا در موقعیت ژئوپلیتیک مخصوصی قرار دارند یا سر سازش با تحولات جهانی قدرت را ندارند یا گرفتار چرخه‌‌‌های سیاسی کوتاه‌‌‌مدت هستند، بازگشت ترامپ یک ریسک جدی و تمام‌عیار است که می‌‌‌تواند روی بازده امروز و آینده و سرمایه‌گذاری‌‌‌های آن کشورها اثر عمیقی بگذارد. وضعیت اما در ایران به شکل دیگری است، چرا که در یک سیکل معیوب گرفتار شده و به‌جز ریسک ترامپ با مسائل بسیار دیگری روبه‌روست و حتی درباره مسیری که می‌‌‌خواهد برود، به تصمیم نرسیده است.
    سه‌شنبه، ۰۶ آذر ۱۴۰۳

  • پرونده امروز

    دولت در باشگاه فیتنس

    ترامپ سودای بازگشت به یک سنت تاریخی را دارد که بنیانگذار آن وودرو ویلسون بود.وودرو ویلسون، رئیس‌‌‌جمهور مشهور ایالات‌متحده، مقاله‌‌‌ای دارد با عنوان «مطالعه اجرا» که در قرن ۱۹، زمانی که هنوز استادی جوان و دانشگاهی بوده، نوشته شده و در آن از ضرورت تبدیل‌شدن دولت به یک نهاد تخصصی سخن گفته است. در بطن این نوشته که از نگارش آن حدود ۱۴۰سال می‌‌‌گذرد، نکته مهمی نهفته است و آن نکته این است که ساختار دولت‌‌‌ها به‌راحتی قابلیت فاسد شدن دارد؛ اگر به‌خوبی از حریم آن نگهبانی نشود. ویلسون زمانی از این موضوع حرف زد که کمتر کسی نسبت به اهمیت توجه به سلامت دولت نگاه تخصصی داشت.

  • دولت به مثابه مجمع استعدادهای درخشان

    انتخاب ایلان ماسک به‌عنوان وزیر کارآمدی در آمریکا بحث درباره تصدی پست‌‌‌های مهم دولتی از سوی افراد موفق بخش خصوصی را داغ کرده است. این بحث، موافقان و مخالفان زیادی دارد. کسانی که با به‌‌‌کارگیری مدیران بخش خصوصی در مشاغل دولتی موافقند معتقدند، مدیرانی که سابقه درخشانی در بخش خصوصی دارند، کارآیی بالاتری دارند و می‌‌‌توانند اصلاحاتی را در بخش‌‌‌های ناکارآمد دولت ایجاد کنند. دیدگاه مخالفان به‌‌‌کارگیری مدیران موفق بخش خصوصی در بدنه دولت به تعارض منافع یا ارزش‌‌‌ها و تفاوت‌‌‌هایی که بخش عمومی با بخش خصوصی دارد، اشاره می‌کند. اما در عمل کدام استدلال درست است؟

  • تازه‌های باشگاه اقتصاددانان؛

    گام اول بهره‌وری در دولت

    تاسیس نهادی برای افزایش بهره‌وری در دولت فدرال آمریکا و انتصاب ایلان ماسک بر مسند این نهاد، آن هم در کشوری همچون آمریکا، اهمیت مفهوم بهره‌وری در اقتصاد را نشان می‌دهد. با این حال، چرا نیاز به بهره‌وری در دولت ایران چندان احساس نمی‌شود؟ قبل از پاسخ به این سوال باید به مثالی در مورد وضعیت بهره‌وری در بخش دولتی ایران اشاره کرد.
    دوشنبه، ۰۵ آذر ۱۴۰۳

  • پرونده امروز

    در خدمت و خیانت حمایت‌گرایی

    ثبات بخشیدن به اقتصاد کلان، یکی از مهم‌ترین موضوعات کشور است که حل آن به یک بحران اساسی تبدیل شده است. وقتی به دنبال تحقیق برای پیدا کردن ریشه خیلی از مشکلات باشید، احتمالا به بی‌ثباتی اقتصاد کلان برمی‌خورید. درخصوص کارآفرینی نیز سیاستگذار صرفا وظیفه دارد فضای مناسب را برای فعالیت کارآفرینان، استارت‌آپ‌ها و بخش خصوصی فراهم آورد.

  • رانت و سیاست صنعتی در ایران

    در سال ۱۹۱۱ ژوزف شومپیتر در کتاب مشهور خود با عنوان «نظریه توسعه اقتصادی»، کارآفرینان را موتور اصلی تحول و رشد اقتصادی معرفی کرد و نقش نوآوری را در دگرگونی نظام اقتصادی توضیح داد. شومپیتر بین مدیران، سرمایه‌‌‌داران و کارآفرینان تمایز قائل بود. کارآفرینان افرادی نوآور و تحول‌‌‌آفرین هستند که با ایجاد تغییر در ساختارهای اقتصادی، صنایع و بازارها را به سمت پیشرفت هدایت می‌کنند. آنها از طریق فرآیند تخریب خلاق، نیروی محرکه اصلی رشد اقتصادی در نظام بازار محسوب می‌‌‌شوند. به‌‌‌طور کلی، با بررسی طیف گسترد‌‌‌‌‌‌ه‌‌‌ای از نظریات اقتصادی می‌‌‌توانیم به این نتیجه برسیم که کارآفرینان افرادی هستند که با پذیرش ریسک و استفاده از فرصت‌‌‌های موجود، منابع را برای تولید کالا و خدمات روزآمد به شیوه‌‌‌ای خلاقانه ترکیب می‌کنند. این افراد به‌‌‌عنوان یکی از عوامل کلیدی توسعه اقتصادی هر کشور شناخته می‌‌‌شوند.
    یکشنبه، ۰۴ آذر ۱۴۰۳

  • اثر تحریم بر تجارت و نوآوری

    قیمت‌ها سیگنال کمیابی‌اند و نقش مهمی در جهت‌دهی به رفتار عوامل اقتصادی دارند. اگر تحت‌فشار تحریم یا سیاست‌های اشتباه اقتصادی، نظام قیمتی به انحراف کشیده شود، به دنبال آن تخصیص منابع نیز از حالت بهینه دور خواهد شد. حال اگر پس از گذشت زمان عامل اختلال برطرف شود، بدون صرف هزینه یا در حقیقت اتلاف منابع، نمی‌توان به مسیر بهینه بازگشت. در نظر بگیرید در یک دوره طولانی، سیاستگذار به گسترش محدودیت دسترسی به اینترنت مبادرت کند. به دنبال آن بخشی از جمعیت که به دنبال دسترسی آزاد به اینترنت هستند، تقاضا برای فیلترشکن و دیگر ابزارهای مشابه را رشد می‌دهند. هم‌زمان بخش دیگر برای خدمات موردنیاز خود به سراغ جایگزین‌های داخلی می‌روند. در نتیجه کمیابی مصنوعی ایجادشده توسط دولت، فراهم‌کنندگان داخلی خدمات مشابه، با قیمت‌هایی بالاتر از سطح تعادل رقابتی مواجه می‌شوند. در نتیجه تهیه بسیاری از این کالاها اقتصادی می‌شود. انبوهی از سرمایه‌های انسانی و مالی صرف اختراع مجدد چرخ می‌شود.

  • پرونده امروز

    ارباب حلقه‌ها

    در سال‌های اخیر، به نظر می‌رسدفضای اقتصاد ایران برای بازیگران جدید محدودتر شده است. اتحاد نامیمون تحریم، محیط بی‌ثبات اقتصاد کلان و ذی‌نفعان اقتصاد بسته موجب شده است تا نه‌تنها انگیزه مناسبی برای سرمایه‌گذاری در ایده‌های نوین و خلاقیت‌های بدیع ایجاد نشود، بلکه حیات اقتصادی بنگاه‌های فعال با مخاطره جدی روبه‌رو شده و در چشم‌انداز سوددهی و بازگشت سرمایه با مشکل جدی مواجه شود. در محیطی که نه سود اقتصادی و نه سود حسابداری خلق می‌‌شود، طبیعی است که بنگاه توان ادامه فعالیت را ندارد و سازوکار معمول سرمایه‌گذاری، تحقیق و توسعه و رشد تولید را تجربه نخواهد کرد.

  • سراب کارآفرینی و واقعیت نوآوری

    یکی از نیروهای پیشران توسعه در جوامع، وجود صنایع و کسب‌وکارهایی است که در فضای رقابتی سالم اقدام به تولید و ارائه خدمات می‌کنند. این امر برای تولید‌کننده سود ایجاد کرده و برای مصرف‌کننده رفاه به ارمغان می‌آورد و درنهایت موجب رشد و توسعه اقتصادی خواهد شد. اخیرا به دلیل رفتارهای ضدرقابتی و انحصارطلبانه در فضای تحویل غذا، پرونده‌ای با حضور دو بازیگر اصلی این حوزه شکل گرفته است. یکی از بازیگران ادعا کرده که بازیگر دیگر اقدام به انعقاد قراردادهای انحصاری با رستوران‌ها کرده و هزینه سنگینی برای خروج از این قراردادها وضع کرده است. رفتار انحصارطلبانه و ضدرقابتی شرکت دوم یکی از مصادیق بارز نقض آزادی اقتصادی است.
    شنبه، ۰۳ آذر ۱۴۰۳

  • پرونده امروز

    اقدام سیاسی و کارآیی اقتصادی

    تنظیم‌گری و ساخت یا طراحی بازار دو مورد از جدیدترین و بدیع‌ترین رویکردهای عالمان اقتصادی ناظر به توانمندی دولت برای جهت‌دهی به اقتصاد است که در سال‌های اخیر بینش‌های قابل‌تاملی را پیش روی جوامع گشوده است. بااین‌حال اگر خود دولت به وضعی دچار شود که نتواند از عهده وظایف مشخص خود برآید و پیوسته در دور و تسلسل خطای سیاستی بیفتد، شرایط متفاوت خواهد شد و کارکرد این متغیر در اقتصاد از بین نمی‌رود. اخیرا که ماموریتی از جانب دونالد ترامپ به ایلان ماسک و ویویک راماسوامی داده شده تا کارآیی دولت را از طریق تاسیس یک وزارتخانه جدید احیا کنند، بحث در باب ابعاد دولت و اثر آن بر اقتصاد دوباره درگرفته است. پرونده امروز باشگاه اقتصاددانان نیز به همین بهانه تهیه شده است.
صندوق سرمایه گذاری لوتوس
تامین سرمایه کیمیا

همایش چالش های صنعتی شدن ایران

آکادمی دوران
دنیای اقتصاد
گنجنامه

کارگزاری مفید

شماره ۳۶۸۱

شماره ۳۶۷۹