کلیوف ماسدا

تحلیلگر ارشد گلف نیوز

بر اساس تحقیقات اخیر، نه‌تنها تنش‌های بین عربستان و ایران می‌تواند اقتصاد هر دو کشور را تحت‌تاثیر قرار دهد، بلکه می‌تواند اقتصاد خاور میانه ومنطقه آفریقا را نیز متاثر کند. این مساله می‌تواند ریسک سرمایه‌گذاری را بالا ببرد و در بازار‌های مالی بی‌ثباتی ایجاد کند و از طرف دیگر به بهای نفت فشار آورد و آن را بیش از پیش کاهش دهد. «کیندا چبیب» تحلیلگر یورو مانیتور در این خصوص گفت:«این اختلافات بر بخش‌های کلیدی اقتصاد مانند نفت، تجارت و گردشگری تاثیر می‌گذارد، اما این تاثیرات تنها گریبان‌گیر ایران نیست بلکه شامل منطقه خاورمیانه و آفریقا که اقتصادی شکننده دارند نیز می‌شود.» وی همچنین خاطر نشان می‌کند دو کشور روابط تجاری دارند که ارزش مبادلات این دو کشور در سال ۲۰۱۴، ۲۶۶ میلیون دلار بوده است. همچنین در انتهای سال ۲۰۱۴ ارزش صادرات عربستان به ایران به ۱۰۲ میلیون دلار رسیده بود و این در حالی است که واردات از ایران ۱۸۱ میلیون دلار بود. قطع شدن روابط این دو کشور نه تنها باعث شد تا تجارت بین دو کشور متوقف شود بلکه این وضعیت روی اقتصاد جهان تاثیر خواهد گذاشت و ناحیه‌ای که بیشترین آسیب را خواهد دید، نفت است.

گردشگری

گردشگری هم حوزه‌ای است که قطع روابط دو کشور می‌تواند آن را تحت‌تاثیر قرار دهد. بلافاصله پس از قطع روابط دو کشور ۱۵۰ پرواز بین دو کشور متوقف شدند. تحلیلگر یورو مانیتور در این خصوص می‌گوید: « این وضعیت برای صنعت گردشگری بسیار مخرب است چرا که ۱۰۰هزار ایرانی هر سال به عربستان سعودی برای مراسم حج مسافرت می‌کنند. این نکته را باید به‌خاطر داشته باشید که ازاین پس صدور روادید برای ایرانیان سختی‌هایی به همراه خواهد داشت.» وی در ادامه خاطر نشان می‌کند: «تشدید بحران در هر دو کشور می‌تواند به سرمایه‌گذاری در این دو کشور آسیب بزند چراکه تولیدات نفت عربستان عمدتا در استان‌های شرقی این کشور صورت می‌گیرد که شیعه‌نشین هستند.» سال میلادی جدید آغازی دراماتیک داشت. بازار سهام با توجه به ضعف آمار رشد تولید چین و قطع روابط دیپلماتیک عربستان و ایران افت بی‌سابقه‌ای را تجربه کرد. اعضای شورای همکاری خلیج‌فارس به حرکت عربستان سعودی پاسخ دادند و به دنبال آن بحرین قطع روابط دیپلماتیک خود با تهران را اعلام کرد. از سویی دیگر امارات‌متحده عربی نیز روابطش با تهران را کاهش داد.این در حالی‌ است که کویت سفیر خود را از تهران فراخواند و قطر و عمان نیز از ایران انتقاد کردند.این تنش‌ها اضطراب سرمایه‌گذاران را بیشتر کرد به‌طوری که شاخص سهام «اس‌اندپی» بیش از ۲ درصد و شاخص سهام یورو استاکس بیش از ۳ درصد ریزش داشت.

یکی از بانک‌ها در این رابطه اعلام کرد تنش‌های ایران و عربستان علاوه بر ریسک‌های ژئوپلیتیک می‌تواند بازارهای مالی جهان را دچار آشفتگی کند و عواقب اقتصادی و سیاسی گسترده‌تری به همراه داشته باشد. تنش‌ها به نگرانی سرمایه‌گذاران افزوده است و عربستان تلاش می‌کند برای جبران کسری بودجه خود در بازارهای جهانی اوراق قرضه، عرضه کند. دولت اوراق قرضه متداول خزانه و اوراق قرضه اسلامی بیشتری را منتشر خواهد کرد تا کسری بودجه خود را که از سوی صندوق بین‌المللی پول ۱۳۰ میلیارد دلار در سال جاری ارزیابی شده، جبران کند. با این تنش‌ها ریسک سرمایه‌گذاری در این کشور‌ها بالا می‌رود و ارزش بازار سهام افت می‌کند. بنابر گزارش تحلیلی بانک‌ ای‌بی‌ان امرو هلندی در ۵ ژانویه، سقوط بازار سهام چین، تنش‌های ژئوپلیتیک و آمار‌های ضعیف از تولید جهانی درست مانند شربت تلخی است که اشتهای سرمایه‌گذاران را برای سرمایه‌گذاری کور می‌کند.


منشأ ریسک

بر اساس تحقیقات موسسه مریل لینچ، تنش‌ها بین عربستان سعودی و ایران منشأ اصلی ریسک سرمایه‌گذاری در خاور میانه است. توافق هسته‌ای ایران در ماه ژوئیه حاصل شد و این برای عربستان عامل نگرانی شد که می‌تواند به تیره‌تر شدن روابط دو کشور در بخش‌های مختلف منطقه نیز منجر شود. از دیگر سو، تحقیقات دیگری نشان می‌دهد که روابط تلخ دوجانبه بین این دو کشور نمی‌تواند تاثیرات زیادی بر اقتصاد داشته باشد. عوامل دیگری مثل اقتصاد چین و بازار سهام آسیا که نشانه‌هایی از ضعف بروز داده‌اند، در اقتصاد جهانی تاثیرگذار هستند. «الپ اکه» تحلیلگر ارشد بانک ملی ابوظبی اشاره کرد: «قیمت نفت به دلیل این تنش‌ها نوسانی بوده است. یک جهش کوتاه‌مدت پس از این اتفاقات در بهای نفت اتفاق افتاد اما کوتاه مدت بود. این مساله عمدتا به‌خاطر ریسک ژئوپلیتیک است که با چند مساله از جمله افت تقاضای بازار‌های آسیایی، سقوط بازار‌های سهام اسیایی و کاهش تولید چین ترکیب شده و این واقعیت را به وجود می‌آورد که عرضه نفت از میزان تقاضای آن بسیار بیشتر است.» وی می‌افزاید: «به نظر من، تحلیلگران و سرمایه‌گذاران از تنش‌های بین ایران و عربستان آگاه هستند. »این تحلیلگر تاکید می‌کند: «وقایع جدید (حادثه منا و اعدام شیخ نمر) بر قیمت نفت تاثیر زیادی نمی‌گذارند.این دو کشور در گذشته هم روابط سردی داشته‌اند.»


سرنوشت نفت

«اکه» درخصوص سرنوشت نفت معتقد است: «معضل بهای نفت در جایی دیگر است. با توجه به این حقیقت که ایران و عربستان قدرتمند‌ترین اعضای اوپک هستند، یافتن راهی که این دو کشور تولید نفت خود را کم کنند، بسیار دشوار است.» این تحلیلگر می‌افزاید:«درحال حاضر بعید است که به یک سیاست واحدی در اوپک برسیم. در گذشته ونزوئلا و ایران ازاعضای دیگر اوپک درخواست می‌کردند که تولید خود را کاهش دهند اما عربستان باتوجه به ذخایر نفتی فراوان خود، سطح تولید را یکسان نگه می‌دارد.» در ادامه «اکه» درخصوص ایران توضیح می‌دهد: « ایران از تحریم‌ها، سوء مدیریت، درآمد کم دولت و سیاست‌های پوپولیستی دولت قبل بسیار آسیب‌دیده است که در نهایت منجر به کاهش رشد اقتصادی این کشور شده است. با اجرای برجام و لغو تحریم‌ها ایران می‌تواند در طی یک‌سال سطح تولید نفت خود را افزایش دهد. ایران در حال حاضر روزانه ۲.۹ میلیون بشکه نفت تولید می‌کند و می‌تواند به این مقدار در مدت زمان کوتاهی نیم میلیون بشکه در روز نیز بیفزاید که منجر به افزایش عرضه در بازار می‌شود. عربستان سعودی مخالف توافق هسته‌ای ایران بود و تمایل ندارد تا ایران به جامعه جهانی بپیوندد.»