هفته گذشته، حزب مخالف دولت که بر موج خشم شدید رای‌دهندگان از بحران اقتصادی عمیق سوار شده است، پیروزی بزرگی در انتخابات میان‌ دوره‌ای مجلس به دست آورد و بر حزب حاکم سوسیالیست و رئیس‌جمهور نیکلاس مادورو شکست سختی وارد کرد.

طبق نتایج رسمی، اتحاد دموکراتیک مخالف دولت حداقل 99 کرسی از مجموع 167 عضو مجمع ملی را به دست آورد. این رقم بیش از دو برابر تعداد کرسی‌های متعلق به حزب سوسیالیست است که 46 کرسی را کسب کرده است. در ادامه شمارش آرا مشخص شد که مخالفان دولت بیش از دو سوم کرسی‌های مجلس را به دست آورده‌اند.

حاشیه‌های پیرامون این پیروزی بزرگ‌تر از آن چیزی بود که انتظار می‌رفت. مخالفان دولت که از زمان زمامداری هوگو چاوز، سیاستمدار پوپولیست، در سال 1998 و اجرای انقلاب بولیواری وی، تصدی مجلس یا ریاست‌جمهوری را به دست نیاورده بودند، پیروزی بزرگی کسب کرده‌اند. این واقعه، با شکست جنبش پرو نیست حاکم بر آرژانتین در انتخابات ریاست‌جمهوری این کشور همگام بود که بیانگر شکست مهم دیگری برای پوپولیسم چپگرا در آمریکای جنوبی است. حزب مخالف دولت با کسب اکثریت، قدرت بیشتری به دست آورده است. این پیروزی برای حزب مخالف دولت، شیرین‌تر نیز بوده است زیرا به رغم استفاده دولت از رسانه‌های همگانی به پیروزی رسیده‌اند. خولیو بورخس نماینده حزب مخالف دولت در مصاحبه‌ای اعلام کرد: «احساس می‌کنم در حالی که با دو پای بسته بازی می‌کردیم قهرمان جام جهانی شده‌ایم. این بدترین مبارزه انتخاباتی تاکنون بوده است، اما مهم این است که ما قادر بوده‌ایم از دموکراسی استفاده کنیم تا سیستمی را که عمیقا غیردموکراتیک بوده شکست دهیم.»

کسب اکثریت به مخالفان دولت اجازه می‌دهد تا زندانیان سیاسی مانند لئوپولدو لوپز، که وکیل معروفی در خارج از ونزوئلا است را آزاد کنند، قوانین اساسی را تصویب کنند و بودجه و بدهی دولت را بهبود ببخشند. با رای سه پنجم مجلس (101 نماینده یا بیشتر)، قوانین قدرتمندی تصویب می‌شوند که می‌توانند موجب تاثیرات عمیقی شوند. مخالفان می‌توانند معاون رئیس‌جمهور یا وزرا را برکنار کنند. رای دو سوم مجلس، به مخالفان این قدرت را می‌دهد که سیستم قضایی را که به زعم گروه‌های مدافع حقوق بشر دچار بی‌توجهی حامیان دولت است، بازسازی کنند. دو سوم مجلس می‌تواند مخالفان را قادر سازد تا برای نوشتن قانون اساسی جدید فراخوان داده و اصلاحات قانون اساسی را از طریق رفراندوم پیشنهاد کنند، این کار قدرت مادورو رئیس‌جمهوری کنونی ونزوئلا را به خطر می‌اندازد.

مادورو در صحبت‌های زنده تلویزیونی پس از شکست در انتخابات مجلس، «جنگ اقتصادی» هدایت شده از سوی آمریکا را مقصر آنچه وی آسیب‌دیدگی اقتصادی خواند، دانست. او اذعان کرد: «ما اکنون شکست خورده‌ایم. کلماتی که طنین آموزگار سیاسی وی، هوگو چاوز را پس از شکست کودتا در سال 1992 که وی را مشهور کرد، یادآوری می‌کند.» مادورو به کودتاهای نیروهای تحت حمایت آمریکا علیه روسای جمهور این کشور در دهه 50 و 70 میلادی اشاره کرد و قول داد تا اجازه ندهد این نقشه عملی شود. او گفت: «ما در جنگی شکست خورده‌ایم، اما تلاش برای ساخت سوسیالیسم تنها در ابتدای راه است.

خسوس تورلبا سخنگوی ائتلاف اتحاد دموکراتیک به مردم ونزوئلا گفت: «تغییر در ونزوئلا شروع شده است. اما قول داد تا برای آشتی و مصالحه بین دو طرف تلاش کند. او در ادامه گفت: در اینجا اکثریتی وجود ندارد که بخواهد اقلیتی را از بین ببرد. اگر چه در یک کشور عمیقا قطبی شده، مشخص نیست که ساختار جدید چقدر موثر خواهد بود، حتی اگر مخالفان احساس قدرت کنند.»
حزب پیروز که پنجم ژانویه قدرت را در پارلمان به دست می‌گیرد، وظیفه سازماندهی و مرتب کردن اقتصادی را دارد که صندوق بین‌المللی پول از آن به‌عنوان بدترین اقتصاد جهان یاد کرده است. ونزوئلا اگر چه از نظر نفت غنی است، اما تورم آن تا ۲۰۰ درصد افزایش یافته و دچار کمبود مواد غذایی شده است. علاوه بر این، پول ملی این کشور ۸۱ درصد از ارزش خود را در سال ۲۰۱۵ از دست داده است. از سوی دیگر، کاهش قیمت نفت دولت را تحت فشار گذاشته و آن را ناتوان از واردات کالاهای اساسی مانند دارو و قطعات خودرو کرده است.

اقتصاددانان می‌گویند که بیرون رفتن از «مارپیچ مرگ» نیازمند مجموعه‌ای از تعدیل‌های دردناک و غیرمحبوب است که به یک دهه سیاست‌های پوپولیستی و ثبات‌گرایانه برمی‌گردد. در بین موارد مورد نیاز، افزایش قیمت ارزان‌ترین بنزین جهان (که قیمت آن در این کشور به ازای هر گالن ۲۰ سنت فروخته می‌شود)، اصلاح نظام ارزی و قطع برنامه‌های سخاوتمندانه اجتماعی به آنچه فقرای ونزوئلا نیاز دارند، دیده می‌شوند.

دو طرف باید با یکدیگر بر سر آنچه در سال‌های اخیر عرضه محدودی داشته، مذاکره کنند. دولت هنوز بیش از ۲۰ درصد مالکیت بنگاه‌ها، صدها وکیل، سیستم قضایی، اکثر مطبوعات و تمام سازمان‌های حسابرسی را کنترل می‌کند. بنابراین تا حدودی به مادورو مربوط می‌شود که آیا گام‌هایی همچون سیاست‌های انبساطی یا کنترل قیمت‌ها برای تثبیت اقتصاد را ادامه می‌دهد یا خیر. بنابراین نتیجه این کار تغییر بزرگ و نمادینی برای دولتی که خود را به‌عنوان تنها نماینده قانونی مردم و به خصوص فقرا می‌داند به همراه خواهد داشت. اسدروبال اولیویروس رئیس موسسه مشاوره اکوآنالیتیکا در کاراکاس می‌گوید: «این یک شکست نمادین مهم برای دولت خواهد بود که باخت آن را به رغم تمام مزایای در دست داشتن قدرت و کنترل بر رسانه‌ها نشان می‌دهد. علاوه بر مشکلات اقتصادی، ونزوئلا دومین آمار قتل‌های جهان را دارد.»

برای چاویسمو (جنبش سیاسی که توسط پوپولیست‌ها شکل گرفت)، این انتخابات به معنی روبه‌رو شدن با این ایده بود که اغلب مردم ونزوئلا باور دارند که جهت‌گیری‌های اقتصادی کشور نیاز به تغییر دارد تا بلکه وضعیت اقتصاد بهبود یابد. این امر شامل گام‌هایی دردناک همچون کاهش ارزش پول ملی و تسهیل کنترل‌ها بر قیمت است که به کمبود سوخت منجر شده بودند. مایکل پنفولد استاد سیاست‌های بخش عمومی در مدرسه تجارت IESA ونزوئلا می‌گوید: «نتیجه خوبی که از این انتخابات حاصل شد این است که چاویسمو مجبور شد با حقیقت رو‌به‌رو شود. نفت، دارویی بود که حیات حزب را نگه‌ داشته بود، اما اکنون پایان کار رسیده است. آنان باید تصمیماتی بگیرند که پیش‌تر به تعویق انداخته بودند.»

در بین جریان‌های مخالف دولت، پیروزی ممکن است بین کسانی که می‌خواهند قدرت را سهیم شوند و به سازماندهی مجدد تکیه کنند و کسانی که می‌خواهند از هر کاری استفاده کنند تا مادورو را از قدرت خلع کنند، اختلاف نظر ایجاد کند.اولیویروس می‌گوید: مخالفان دولت باید انتخاب کنند: آیا آنان می‌خواهند به اقتصاد کشور کمک کنند یا مادورو را از قدرت ساقط کنند؟ گاهی اوقات درست همان طور که بازندگان بدی وجود دارند، برندگان بدی نیز پدید آمده‌اند.


خوآن فررو
منبع: وال استریت ژورنال




آناتولی کورمانایف
منبع: وال استریت ژورنال