3 راهکار خروج از رکود

امیر مرادی

دانشجوی دکترای فاینانس در فرانسه

اگر فرض را بر احتمال ورود اقتصاد ایران به دوران رکورد اقتصادی قرار دهیم، این رکورد ناشی از دو عامل اصلی است: اول، تورم لجام گسیخته‌ای که ما در چند سال قبل آن را تجربه کردیم، سبب تلاش دولت یازدهم در جهت کاهش نقدینگی و تضعیف طرف تقاضا شد که این امر می‌تواند محرکی برای ورود اقتصاد به رکورد به حساب آید، اما غیر از این مورد، عامل دومی نیز این موضوع را در اقتصاد ایران تشدید کرده است که آن انتظار مردم درخصوص کاهش بیشتر قیمت‌ها و همچنین ورود کالاهای متنوع پس از تصویب برجام در آمریکا و ایران است، در نتیجه مردم خرید خود را به تاخیر انداخته‌اند.

با توجه به هدف‌گذاری دولت جناب آقای دکتر روحانی درخصوص کاهش سالانه تورم و تاکید رهبر معظم انقلاب به تک‌رقمی شدن نرخ تورم در دیدار اخیر ایشان با کابینه، راه‌حل مناسب برای خروج از رکود، اتخاذ سیاست‌هایی که سبب صعودی شدن نرخ تورم می‌شود، نخواهد بود. به نظر نگارنده، بنگاه‌های اقتصادی ایران باید با تغییر رویکرد خود از دولت محوری (منتظر سیاست‌گذاری دولت بودن) به بنگاه محوری (اتخاذ استراتژی مناسب توسط خود)، سبب خروج خود از وضعیت کنونی شوند. موارد زیر می‌تواند به بنگاه‌ها در این خصوص یاری رساند:

۱- جدایی مالکیت و مدیریت: اگر چه این مورد بدیهی شمرده می‌شود، اما هنوز تعداد قابل توجهی از شرکت‌ها در ایران توسط صاحبان آن اداره می‌شود. صاحبانی که بعضا ایده‌های خود را مطلوب مشتری و اساس تعامل با سایر بنگاه‌ها می‌پندارند و بر پیاده‌سازی آن اصرار می‌ورزند درحالی‌که نیاز مشتری چیز دیگر و نحوه تعامل به گونه‌ای دیگری است. شایسته است تا صاحبان شرکت‌ها با استخدام مدیرانی خلاق و شایسته زمینه رشد شرکت خود را فراهم سازند.

۲- تمرکز بر مشتریان خارجی: در حال حاضر اکثریت شرکت‌ها در ایران استراتژی فروش محصولات و خدمات خود را بر پایه فروش به مشتریان ایرانی، چه در ایران و چه در خارج از کشور، استوار کرده‌اند و این یعنی نادیده گرفتن نزدیک به هفت میلیارد مشتری بالقوه دیگر و تعداد بی‌شماری از شرکت‌های خارجی. زمان دیدن سایر مشتریان و آشنایی با علایق و ذائقه آنها فرارسیده است و شرکت‌ها باید اعتماد به نفس خود درخصوص ارائه محصولات و خدمات به غیرایرانی‌ها را افزایش دهند. تشکیل تیم‌های توانمند بازاریابی که به فرهنگ و زبان بازار مقصد آشنایی دارند و اختصاص بودجه متناسب جهت بازاریابی، می‌تواند شروع مناسبی برای این امر باشد.

۳- تمرکز بر سازمان‌افزار و انسان‌افزار: در ایران دیگاه غالب مدیران از دارایی، زمین، ساختمان، تجهیزات و ماشین‌آلات است و مدیران معمولا روی خوش به سرمایه‌گذاری در دارایی‌های نامشهود مانند سیستم‌های مدیریت یکپارچه سازمان و نیروهای متخصص و خلاق شرکت نمی‌کنند. حال آنکه شرط موفقیت و سرآمد بودن در کسب‌وکار دنیای امروز، داشتن سازمان‌افزار کارآمد و منابع انسانی نوآور است که هم هزینه تولید یا ارائه خدمات را کاهش می‌دهند و هم با ارائه راه‌حل‌های شگرف سبب افزایش درآمدزایی شرکت می‌شوند.

به‌طور خلاصه، در یک اقتصاد موفق وظیفه دولت ایجاد بستر مناسب برای تعامل با سایر اقتصادهای جهان و جلوگیری از نوسان شدید و غیرمنتظره متغیرهای اقتصاد کلان است که خوشبختانه این مهم در دولت تدبیر و امید در دست اقدام است. همچنین بنگاه‌های اقتصادی نباید به انتظار این بنشینند که دولت برای موفقیت و بقای آنها سیاست‌گذاری کند یا استراتژی خاصی ارائه دهد؛ زیرا این انتظار ممکن است به قیمت گزافی مانند ورشکستگی بینجامد. به‌علاوه، چنانچه بنگاه‌های ایرانی در بازارهای مختلفی حاضر باشند و طیف متنوعی از مشتریان با ملیت‌های مختلف را پوشش دهند، اثرات تغییرات در مشخصه‌های اقتصاد کلان ایران بر آنها کاهش می‌یابد و ریسک اقتصادی کمتری را تحمل خواهند کرد و نکته آخر اینکه، تنها مزیت رکورد اقتصادی، حذف بنگاه‌های ناکارآمد است، پس برای اینکه در این دسته قرار نگرفت، از امروز باید شروع کرد.