انتشار اوراق قرضه در عربستان

نیک کانینگهام

تحلیلگر سی ان ان مانی

در نگاه اول کاهش شدید قیمت نفت و همچنین انعطاف‌پذیری تولید نفت شیل آمریکا، برای اوپک و قدرتمندترین عضو آن عربستان سعودی، شکستی بزرگ به حساب می‌آید.

هرچند سطح تولید نفت ایالات متحده ثابت مانده، اما به طرز قابل توجهی کم نشده است. درآمد اعضای اوپک در پی کاهش بهای نفت، با شتاب زیادی کاهش یافته است و عربستان سعودی فشار زیادی را تحمل می‌کند. دولت سعودی با در نظر گرفتن کاهش ۱۰ درصدی هزینه‌های سرسام‌آور خود به دنبال متوقف کردن روند افزایش کسری بودجه است. از طرفی، صندوق بین‌المللی پول پیش‌بینی می‌کند که عربستان سعودی می‌تواند کسری بودجه خود تا حدود ۲۰ درصد تولید ناخالص داخلی را اداره کند. اما در این بین، مشکلات بسیاری وجود دارد. عربستان سعودی نه تنها مجبور است هزینه‌های خود را کاهش دهد، بلکه باید با بازارهای اوراق قرضه مواجه شود. قیمت‌های پایین نفت، برای اولین بار در هشت سال گذشته عربستان سعودی را با مساله انتشار اوراق قرضه ۳۵ میلیارد ریالی (حدود ۱۰ میلیارد دلار) با سررسید ۱۲ ماهه روبه‌رو می‌کند.

در این حین، نقدینگی در حال افزایش است و عربستان سعودی قیمت ریال به دلار را در نرخی معادل ۷۵/ ۳ ثابت نگه داشته، هرچند گمانه‌زنی‌ها مبنی بر نیاز به کاهش نقدینگی در حال افزایش است و این امر موجب شده که تولیدکنندگان نفتی نتوانند از این نسبت دفاع کنند. براساس گزارش فایننشال‌تایمز، در قراردادهای آتی یکساله، ارزش ریال ۷۹/ ۳ درصد کاهش یافته است. این موضوع دولت را مجبور به صدور بیانیه‌ای در این مورد کرد. در این بیانیه آمده است که بانک مرکزی عربستان سعودی قوانینی را برای ثابت نگه داشتن ریال سعودی در برابر دلار آمریکایی وضع کرده است. اما اگر بهای نفت به میزان اولیه باز نگردد، دولت مجبور است به پایین نگه داشتن نرخ ارز ادامه دهد. عربستان سعودی ضررهای بسیاری را متحمل شده و نگاه دنیا را به ریاض معطوف کرد؛ به‌خصوص بعد از اینکه قیمت نفت در «دوشنبه سیاه» سقوط کرد. بازارها مترصد آن هستند که اگر عربستان تاکتیک‌های نفتی خود را عوض کرد، آن را مورد تحلیل قرار دهند. ماه‌های گذشته، قبل از آخرین نشست اوپک در ماه ژوئن ۲۰۱۵، ونزوئلا رسما اعلام کرد که استراتژی خود را به‌منظور حمایت از قیمت نفت تغییر می‌دهد. ونزوئلا کم‌اثرترین عضو اوپک است که بحران‌های مالی و اقتصادی‌اش روز به روز وخیم‌تر می‌شود.

اخیرا، وزارت نفت ایران اظهار کرده این کشور تولید نفت را به هر قیمتی افزایش می‌دهد، ولی در عین حال از نشست فوق‌العاده اوپک قبل از گردهمایی برنامه‌ریزی شده در دسامبر به‌منظور بحث در مورد استراتژی‌های گروه حمایت کرده است. اغلب اعضا، درخواست‌های مصرانه‌ای برای تقلیل تولید اوپک ارائه داده‌اند.

اما چنانچه استراتژی عربستان سعودی مبنی بر دنبال کردن سیاست حفظ سهم بازار عملی نشود و حتی هم‌پیمان‌های این کشور در اوپک خواستار تغییر شرایط باشند، آیا ریاض شرایط را دوباره در نظر می‌گیرد و تصمیم به محدود کردن تولید خود خواهد گرفت؟ این موضوع، بیش از اینکه یک احتمال باشد، یک خیالبافی است. شانس کمی وجود دارد که ریاض، حالا که رقبای تولیدکننده‌اش مشکلات عظیمی دارند، عقب‌نشینی کند. یقینا عربستان سعودی از قیمت‌های پایین رنج می‌برد، ولی رقبای این کشور بیشتر از این مساله لطمه خواهند خورد.

تولید نفت ایالات متحده، بعد از سال‌ها رشد، نه تنها در حال متوقف شدن است، بلکه شروع به کاهش هم کرده است. میزان تولید نفت که در ماه مارس به اوج خود و به ۶۹/ ۹ میلیون بشکه در روز رسیده بود، در ماه مه ‌به ۵۱/ ۹ میلیون بشکه در روز تنزل یافت. بنابر ارزیابی‌ها، این کاهش تولید در ما‌ه‌های پیش رو شدت بیشتری خواهد گرفت. شرکت‌های بسیاری در حال حاضر ورشکسته شده‌اند و اکثر آنها می‌خواهند از صف تولید خارج شوند. این موضوع به عربستان سعودی اجازه می‌دهد تا به هدف خود در به‌دست گرفتن سهم بازار دست یابد و قیمت‌ها را پشت سر رقبای تولیدکننده خود تنظیم کند.

با این حساب، تصمیم عربستان سعودی مبنی بر اصلاح بودجه را نباید تسلیم شدن این کشور در برابر سقوط قیمت نفت تلقی کرد؛ این تصمیم، بازی‌ای برای تغییر مسیر در بلندمدت است. این کشور بودجه خود را برای تطبیق جهان با قیمت مایوس‌کننده نفت کاهش داده و خود زمام کار را در دست گرفته است. به واقع، کاهش هزینه‌ها علامتی از اراده دولت سعودی برای حفظ استراتژی نفتی فعلی خود است و نشانه‌ای از تزلزل در تصمیمات آن نیست.