مداخلات بی‌فایده دولت در بورس

جمیل اندرلینی

فایننشال تایمز

دو ماه پیش دولت چین در ادامه برنامه‌های اصلاحی خود به بررسی شرایط بازار سهام این کشور اقدام کرد و به این نتیجه رسید که کارگزاران بورس، بسیار بیش از حد قانونی به سرمایه‌گذاران اعتبار داده‌اند. رویه‌های غیرقانونی اعطای اعتبار به سرمایه‌گذاران سال‌ها ادامه داشته زمینه افزایش شاخص بورس را فراهم کرده بود.

با آغاز تحقیقات نهاد نظارتی دولت بر عملکرد کارگزاری‌های بورس، هراس بسیار زیادی در بین سرمایه‌گذاران پدید آمد و روند خروج سرمایه‌ها از بورس آغاز شد. به این ترتیب شاخص بورس شانگهای بیش از ۳۰ درصد کاهش یافت و تلاش‌های دولت در هفته‌های اخیر برای جلوگیری از سقوط بیش از پیش شاخص، نتیجه مورد نظر را در پی نداشته است. از پیش برخی تحلیلگران هشدار داده بودند که شرایط اقتصادی در داخل و خارج چین به شکلی نیست که رشد قابل ملاحظه شاخص بورس منطقی باشد. بانک مرکزی چین از دسامبر سال گذشته میلادی اقدامات حمایتی نظیر کاستن از نرخ‌های بهره و سپرده قانونی بانک‌ها نزد بانک مرکزی را آغاز کرده و هفته پیش نیز این اقدامات را انجام داد اما شرایط اقتصادی به‌ویژه در بخش تولید صنعتی و ساخت‌وساز بهتر نشده است.

از آغاز سقوط شاخص بورس، دولت ۲۰۰ میلیارد دلار نقدینگی به بورس تزریق کرده است اما این اقدام نیز نتوانسته به اوضاع بورس سامان دهد. ابتدای هفته جاری دولت چین اعلام کرد برنامه خرید سهام با هدف بالا بردن قیمت‌ها را کنار می‌گذارد و به جای این اقدام، بر تلاش‌های خود برای یافتن و مجازات افراد و نهادهای بی‌ثبات‌کننده بازار خواهد افزود. به مدت دو ماه، یک تیم ملی متشکل از نهادها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری دولتی حدود ۲۰۰ میلیارد دلار سهام را در بازار مالی چین خریداری کردند تا به وضعیت موجود سامان دهند اما این اقدام به دلایل مختلف بی نتیجه بوده و به‌رغم رشد نسبی شاخص، رقم آن نسبت به اواسط ماه ژوئن ۳۷ درصد پایین‌تر است.

یکی از مقامات ارشد نظارتی دولت هفته پیش در یک کنفرانس گفته بود، رهبران چین معتقدند نباید اجازه می‌دادند این میزان اطلاعات در اختیار عموم قرار گیرد حال که چنین شده، عملا تلاش‌ها برای نجات بازار سهام با موانع بزرگی مواجه است. هفته پیش کاهش شاخص بورس چین حاصل اعلام توقف تزریق نقدینگی به این بازار بود. اواخر هفته پس از حدود یک هفته انتظار، دولت خرید سهام با هدف افزایش قیمت‌ها را آغاز کرد و این اقدام رشد ۵ درصدی شاخص بورس شانگهای را در پی داشت. در مجموع در دو روز پایانی هفته پیش، شاخص ترکیبی بورس چین ۱۰ درصد رشد کرد.

اما واقعیت این است که این نوع اقدامات سبب اطمینان سرمایه‌گذاران به افق بازار سهام نمی‌شود. برای مثال هفته پیش، اقدام دولت یعنی مداخله در بازار از طریق خرید سهام، اقدامی با هدف ایجاد جو مثبت در بازار قبل از رژه نظامی به مناسبت هفتادمین سالگرد پیروزی مقاومت مردم چین در برابر تجاوز ژاپن تلقی شد. به این ترتیب شرایط در بورس چین همچنان نگران کننده است. مقامات ارشد نظارتی می‌گویند اقدام پایان هفته گذشته دولت چین ادامه پیدا نخواهد کرد و دولت قصد ندارد به خرید گسترده سهام ادامه دهد. مقامات ارشد چین قصد دارند به جای این نوع دخالت‌ها در بورس، بر یافتن و مجازات افراد و نهادهایی تمرکز کنند که تصور می‌شود از برنامه خرید سهام از سوی دولت سود می‌برند یا در برابر تلاش‌های دولت در ایجاد ثبات در بازار مانع تراشی می‌کنند.

هفته پیش نهاد نظارتی بورس چین، مدیران ۱۹ کارگزاری را فراخواند و به آنها دستور داد بر نظارت خود بر بورس بیفزایند. این نهاد اعلام کرده پرونده ۲۲ مورد دستکاری، شایعه پراکنی و رویه غیرقانونی خرید و فروش به پلیس داده شده است. هفته گذشته متعاقب کاهش ۲۲ درصدی شاخص بورس در چهار روز کاری که بالاترین کاهش طی ۲۰ سال اخیر بود، پلیس یازده نفر را که به فعالیت‌های غیرقانونی در بازار متهم هستند دستگیر کرد.

هشت نفر از این افراد مدیران یکی از بزرگ‌ترین بانک‌های سرمایه‌گذاری چین بودند و دو نفر نیز عضو کمیسیون مقررات اوراق بهادار این کشور بودند. یک نفر دیگر، یک خبرنگار از نشریه معتبر کایجینگ بود. چهار کارگزاری دیگر در چین اعلام کرده‌اند تحقیقات درباره رویه‌های آنها انجام شده است. یک سیگنال نگران کننده برای سرمایه‌گذاران خارجی در بورس چین این است که برخی مقامات خواستار سرکوب نیروهای خارجی شده‌اند که به ادعای آنها به عمد در پی بی‌ثبات کردن بازار سهام این کشور هستند.

هفته پیش یکی از اعضای شورای سردبیری روزنامه دولتی اوراق بهادار چین گفت: «اگر شهروندان چین برای بی‌ثبات کردن بازار سهام با خارجی‌ها همکاری کرده و در برابر تلاش‌های دولت برای ایجاد ثبات در بازار مانع تراشی کرده‌اند این افراد به لطمه وارد کردن به امنیت مالی کشور متهم هستند و ما باید تدابیر لازم را برای مقابله با آنها اتخاذ کنیم.»

وضعیت بورس چین هم از عواملی نظیر رویه‌های غیرقانونی کارگزاری‌های سهام در این کشور لطمه دیده و هم شرایط کلی اقتصاد به شکلی است که سرمایه‌گذاران تمایلی به پذیرش ریسک ندارند. طی ماه‌های اخیر اغلب گزارش‌های منتشر شده از اقتصاد چین از ضعف شاخص‌های مهم اقتصادی حکایت داشته‌اند و تاثیر اندک اقدامات حمایتی بانک مرکزی و دولت سبب شده سرمایه‌گذاران درباره آینده همچنان نگران باشند.