نسل جدید مجموعه‌داران

منبع: روزنامه گاردین

درحراج اخیر آثار هنرهای تجسمی که با اجرای «رضا کیانیان» بازیگر مشهور ایرانی در هتل آزادی تهران برگزار شد، شاهد استقبال گسترده‌ای از سوی خریداران و کلکسیونرداران بودیم. آثار مختلف هنری که در هتل آزادی به نمایش گذاشته شده بود، در یک روز جمعه از ساعت ۱۸ چکش خورد.

با به نمایش در آمدن آثار، قیمت‌های پیشنهادی که تا ده‌ها میلیارد ریال هم می‌رسید بر صفحه نمایش موجود در سالن نقش بست. در میان جمعیت چهره‌های نام آشنای هنری و ورزشی از جمله علی دایی و همسرش، بهرام رادان و حسین پاکدل هم به چشم می‌خورد.

حراج آثار هنری مدرن و معاصر ایرانی که در حال تبدیل شدن به یکی از بزرگ‌ترین حراج‌ها در خاورمیانه است؛ رویداد سالانه‌ای است که امسال سال چهارم خود را پشت سر می‌گذارد. اما امسال شرایط متفاوت از گذشته بود: قیمت‌های پیشنهادی برای کشوری که همچنان با تحریم‌های بین‌المللی درگیر است، عجیب به نظر می‌رسید. به گونه‌ای که در مجموع تا دو برابر پیش‌بینی‌ها یعنی تا ۳/ ۴ میلیون یورو رسید. مدیریت حراج اخیر، برعهده علیرضا سمیع آذر رئیس پیشین موزه هنرهای معاصر تهران بود. موزه‌ای که خود دارای گنجینه‌ای از آثار ناشناخته اورجینال مربوط به هنرمندانی چون جکسون پولاک، فرانسیس بکن، اندی وارهول، ادوارد مونچ، رنه ماگریت و مارک روتکو است.

اثر تنه درخت متعلق به شاعر و نقاش مشهور ایرانی سهراب سپهری، به قیمت ۲۸ میلیارد ریال (۵۶۰هزار یورو) به فروش رسید و به گران‌قیمت‌ترین اثر نقاشی فروخته شده در ایران تبدیل شد. البته رکورد گران‌ترین کار هنری ایرانی مربوط به اثر مجسمه «پرسپولیس» تناولی است که با قیمت ۸/ ۲ میلیون دلار در حراج کریستی دبی در سال ۲۰۰۸ به فروش رسید.

از سایر آثاری که توجه زیادی را به خود جلب کرد می‌توان به طرح منوچهر یکتایی و پرویز تناولی که در زمینه مجسمه‌سازی فعالیت می‌کنند و همچنین آثار بهمن محصص و آیدین آغداشلو اشاره کرد.

یکی از سخنگویان زن حراج تهران در این زمینه به گاردین گفت: «حراج فراتر از انتظارات ما و تا ۱۸۰ درصد برآوردهای ما انجام شد. خریداران ما از داخل و بیرون ایران در حراج حضور داشتند و در نهایت از ۱۲۶ کار ارائه شده ۱۲۵ اثر به فروش رفت».

سیستم بانکی ایران به دلیل تحریم‌های اقتصادی از جریان مبادلات جهانی خارج شده، اما این موضوع مانع حضور خریداران بین‌المللی در حراج نشده است. براساس گفته سخنگوی حراج «خریداران خارجی به منظور حضور در حراج تهران از واسطه ‌ها و نمایندگانی برای پرداخت‌های خود استفاده کردند».

شیوا بلاغی، مورخ فرهنگی خاورمیانه در دانشگاه «براوان» معتقد است، حراجی تهران حاکی از افزایش خرید آثار هنری در ایران است. بازار رو به رشد آثار هنری در ایران بسیار حائز اهمیت است که از طریق نسل جدیدی از مجموعه‌داران حفظ شده است. حراجی اخیر تهران که با قیمت‌های بالای آثار هنری همراه بود نشان از علاقه قابل ملاحظه به هنرمندان معاصر ایران چون سهراب سپهری، مارکو گریگوریان و پرویز تناولی دارد.

این مورخ فرهنگی در ادامه عنوان کرد: موزه‌ها و مجموعه‌داران خارجی نیز علاقه فراوانی به آثار هنری دهه ۱۹۵۰ تا ۱۹۷۰ هنرمندان ایرانی دارند و در حالی که قیمت این آثار رو به افزایش است با این وجود قیمت مناسبی در مقایسه با همتایان غربی خود دارند. برای ایرانی‌ها، هنر یک سرمایه‌گذاری مالی هوشمندانه است که از طریق آن می‌توانند میراث فرهنگی خود را نیز حفظ کنند.

در حال حاضر رکورد گران‌ترین اثر هنری ایرانی در اختیار مجسمه «پرسپولیس» ساخته پرویز تناولی است که در حراجی کریستی دبی در سال ۲۰۰۸ به قیمت ۸/ ۲ میلیون دلار به فروش رفت.

بلاغی اضافه می‌کند: «تحریم‌ها عاملی شده که بیشتر خریداران و مجموعه‌داران داخلی در حراج تهران شرکت کنند.» وی می‌افزاید: «ارتباط و هماهنگی بازار هنری ایران با بازارهای بین‌المللی تنها زمانی واقعا شکل می‌گیرد که تحریم‌های بین‌المللی لغو شوند.»

نیکی نجومی که اخیرا اثر او در اختیار موزه بریتانیا قرار گرفته و اثر اکریلیک او نیز که برای اولین بار در ایران مجوز گرفته بود در حراج تهران به فروش رفت، بیان می‌کند: «اگرچه انتقاداتی نسبت به حراج وجود دارد اما در مجموع، من فکر می‌کنم این اقدام یک حرکت مثبت باشد و می‌تواند کمک مالی برای هنرمندان ایرانی باشد، چیزی که در گذشته وجود نداشته است.»

وی که یکی از مجلات هنری ایرانی نام او را درمیان ۱۰ هنرمند برتر ایران قرار داده است، ادامه داد: «باور ارقامی که در حراجی می‌شنیدم سخت بود و برای من و افراد دیگری که در حراج بودند این سوال مطرح شد که چگونه ممکن است در کشوری که تحت تحریم قرار دارد این آثار با چنین قیمت‌های بالایی به فروش برود؟»

در مجموع به نظر می‌رسد نگرش سیاستمداران ایرانی به هنر در حال تغییر است. همچنان که ماه گذشته شهردار تهران بیلبورد‌های تبلیغاتی سطح شهر را برای مدت ۱۰ روز به آثار هنرمندانی چون پیکاسو و ماگریت اختصاص داد.