سه هدف هیات‌های خارجی

حمید حسینی عضو هیات نمایندگان اتاق تهران مهم‌ترین اصل این است که اتاق، دولتی‌ترین نهاد بخش خصوصی و خصوصی‌ترین بخش دولت است و صرفا متعلق به اعضای خود نیست، بلکه بخشی از نهاد تصمیم‌گیری نظام است. در درجه اول اتاق می‌تواند با برگزاری سمینارهای سرمایه‌گذاری و جذب سرمایه کشورهایی که مایل به سرمایه‌گذاری در ایران هستند، در روند توسعه و سرمایه‌گذاری کشور نقش فعالی داشته باشد. در صورت حسنه شدن روابط بین ایران و کشورهای عربی نیز جذب سرمایه این کشورها باید در دستور کار اتاق قرار گیرد. این فعالیت‌ها باید با کمک هیات‌ها و شوراهای مشترک ایران و کشورهای خارجی انجام گیرد.

همین‌طور باید توجه شود که در دوره پساتحریم، غرب برای سرمایه‌گذاری مستعدتر از شرق است. ولی به دلیل راست‌آزمایی و مسائل سیاسی تفاهم‌نامه مشترک ایران و ۱+۵ بعید به نظر می‌رسد در سال جاری فرصت کافی برای جذب و سرمایه‌گذاری خارجی، خصوصا از کشورهای غربی داشته باشیم. در واقع سیاست اتاق در پساتحریم نباید صرفا خرید کالا و خروج ارز از کشور باشد، این تجارت باید دو طرفه و همراه با جذب سرمایه از کشورهای خارجی باشد. شرایط اقتصادی ایران اکنون بیش از هر زمان دیگری برای فعالیت‌های بخش خصوصی و سرمایه‌گذاری خارجی مناسب است، ضمن آنکه برای آسان‌سازی سرمایه‌گذاری‌های خارجی در ایران، خبرها حکایت از تحول قوانین حمل و نقل، بیمه، بانک، گمرک و استاندارد دارد. یقینا چنین سفرهایی به صلاح کشور و بنگاه‌های اقتصادی است، اما لازم است هماهنگی‌هایی با اتاق ایران انجام شود. پیش از این ما به اتاق ایران پیشنهاد دادیم که تقسیم‌بندی در این زمینه انجام شود. به طور مثال سفر به پایتخت کشورها را به اتاق تهران بسپارد یا در سفر به کشورهای همسایه تقسیم‌بندی در بین اتاق‌های شهرستان‌ها باشد.

این سفرها برای اعضای اتاق بازرگانی به چند دلیل لازم و ضروری است؛ اول آنکه در حال حاضر روابط تجاری و مشترک با بعضی از کشورها قطع است و این سفرها می‌تواند روابط را احیا کند؛ به‌طور مثال در مورد کشورهای عربی لازم بود روابط را احیا کنیم، به همین دلیل کشورهای امارات و بحرین هیات‌هایی را به ایران اعزام کردند. همچنین برخی از هیات‌های خارجی به ایران آمدند و الان وظیفه ما است که بازدید آنها را پس بدهیم. به طور مثال موظف هستیم که بازدید هیات تجاری فرانسوی را ظرف مدت حداکثر یک سال پس دهیم.

همچنین در مورد یکسری از سفرها نیز اعضا متقاضی هستند که با کمک اتاق بازرگانی هیات تجاری تشکیل شده تا امکان ملاقات‌ها فراهم شود، قطعا این سفرها موثر بوده و مهم‌ترین دلیل آنها نیز همکاری با وزارت خارجه است، زیرا وزارت خارجه معتقد است به دلیل تحریم‌ها برخی از سفرها را نمی‌توانند انجام دهند و اتاق که بخشی از نظام است باید آن را انجام دهد. در این سفرها صرفا منافع اعضا در نظر گرفته نمی‌شود، بلکه باید شاهد آثار آنها در آینده باشیم. با نگاهی اجمالی به حجم صادرات و واردات ایران در پنج سال گذشته می‌بینیم که در بسیاری از موارد همچنان روابط تجاری ایران با برخی از کشورها که هیات تجاری روانه کشورمان کرده‌اند، در حالت توقف یا رکود و حتی رو به کاهش است.

مطمئنا یکی از دلایل آن سردرگمی هیات‌های خارجی زمان ورود به کشور است. وظایف اتاق برای ورود هیات‌های تجاری به طور کامل مشخص نیست. همین‌طور به دلیل ابهام در قوانین اتاق بازرگانی در روابط بین‌الملل چند مشکل وجود دارد؛ اول این که یک اعتقاد وجود دارد که بر اساس آن اتاق‌های مشترک و شوراهای مشترک به این منظور راه‌اندازی شده‌اند و در زمینه سفرهای بین‌المللی هماهنگی‌های لازم باید با اتاق‌های مشترک انجام شود. ثانیا این اعتقاد وجود دارد که تمامی سفرهای خارجی باید با هماهنگی روابط بین‌الملل اتاق ایران انجام شود. متاسفانه به دلیل ابهامات موجود در آیین‌نامه‌ها در این باره اختلافاتی وجود دارد.

بنابر این آنچه واضح است این که بسیاری از این سفرها به هدف غایی خود نمی‌رسد و در حد ورود هیات‌های تجاری و سفر چند روزه آنها به برخی استان‌های مهم کشور در قالب تیم‌های گردشگری باقی می‌ماند.

برای جمع بندی باید اشاره شود که در واقع تنها سه دلیل برای ورود هیات‌های خارجی به ایران وجود دارد:

۱- فروش کالاهای خارجی در ایران

۲- سرمایه‌گذاری در حوزه‌ای خاص

۳- شناسایی فرصت‌های سرمایه‌گذاری

اغلب هیات‌های خارجی برای مورد اول وارد ایران می‌شوند. اتاق به دلیل ابهام در قوانین توانایی عملکرد صحیح برای پذیرش هیات‌های خارجی را ندارد. برای حل این مشکل اول باید قوانین شفاف و درست مورد بررسی قرار بگیرد و اصلاح شود. دوم اینکه باید کامل مشخص باشد که نقش اتاق در مورد ورود هیات‌های خارجی چیست.

در کوتاه‌مدت برای شرایط خاص پساتحریم دولت می‌تواند با ایجاد سازمان‌ها و ایجاد وب‌سایت‌هایی که اقتصاد ایران و ظرفیت‌های سرمایه‌گذاری در ایران را نشان می‌دهد به ورود و سرمایه‌گذاری این هیات‌ها کمک کند.