مشکل حق پخش تلویزیونی

محمدعلی مختاری کارشناس ارشد اقتصاد موضوع درآمدها بزرگترین معضل اقتصادی فوتبال ایران است. بلیت‌فروشی، کپی رایت و حق پخش تلویزیونی در ایران هر یک با معضلاتی مواجه هستند. سوالات بزرگی مطرح است که ظاهرا قرار نیست کسی پاسخ روشنی به آنها بدهد. بارها مزایده برای خصوصی‌سازی استقلال و پرسپولیس برگزار می‌شود ولی از مسوولان کسی نمی‌گوید با پرداخت قیمت پایه بیش از ۲۹۰ میلیاردی و سالانه بیش از ۴۰ تا ۵۰ میلیارد هزینه جاری، باشگاه چگونه درآمد کسب کند؟ بنگاهی که در بلندمدت نتواند به درآمد و سود برسد چه راهی پیش خواهد گرفت؟ شاید به دلیل اینکه صدا و سیما در این زمینه ذی‌نفع است چندان به این موضوع نپرداخته است. در برنامه نود به کوچک‌ترین موضوعات فوتبال توجه می‌شود اما هرگز به میزان مقتضی حق باشگاه‌ها از پخش تلویزیونی مورد توجه نبوده و راه حلی نیز ارائه نشده است. در این میان فدراسیون که سال‌های گذشته مبلغ ۱۱ تا ۲۲ میلیارد دریافت می‌کرد امسال با سوءمدیریت حتی همین مبالغ را هم دریافت نکرده است. هرچند که چنین مبالغی هزینه یک باشگاه را هم در لیگ تامین نمی‌کند.

مشکل حق پخش تلویزیونی

حق پخش فوتبال در بسیاری از کشورها محل چالش بسیار بوده است اما همواره باشگاه‌ها منافع خود را در این کش و قوس‌ها حفظ کرده‌اند. نمونه این مناقشات درگیری اخیر در فوتبال اسپانیا بر سر حق پخش است که ممکن است موجب تعطیلی دو هفته پایانی لیگ این کشور شود.

ائتلاف باشگاه‌های فقیر علیه دو غول

پس از خصوصی شدن و خرید ۷۰ درصد سهام باشگاه والنسیا توسط پیتر لیم ثروتمند سنگاپوری این باشگاه تصمیم گرفت موضوع حقوق پخش رسانه در فوتبال اسپانیا را با جدیت پیگیری کند. این باشگاه با ایجاد یک کمپین مبارزاتی و متحد کردن دیگر باشگاه‌ها حق خود را از مراجع قضایی پیگیری کردند که نتیجه نهایی آن قانون منصفانه حق پخش جدید لیگ اسپانیا است.

در قانون حق پخش جدید رسانه لیگ اسپانیا ۱۰ درصد درآمد کل به دیگر لیگ‌ها یعنی رده‌های پایین‌تر و بانوان اختصاص داده می‌شود، ۵۰ درصد درآمد کل میان تمام باشگاه‌های لیگ نخست اسپانیا به صورت کاملا برابر تقسیم خواهد شد، ۴۰ درصد درآمد کل میان باشگاه‌هایی که از فاکتور جایگاه، سهمیه مسابقات لیگ قهرمانان اروپا، کارنامه ۵ ساله اخیر فعالیت در لیگ اسپانیا، توان جذب بیشتر حق پخش رسانه تقسیم خواهد شد. که با تصویب قانون جدید حق پخش منصفانه رسانه همچنین افزایش توان مالی دیگر باشگاه‌ها رقابت در لیگ اسپانیا بیش از گذشته با قدرت انجام خواهد شد.

تا پیش از این باشگاه‌ها می‌توانستند به طور جداگانه و شخصی، بازی‌های خود را به رسانه‌ها بفروشند که در نتیجه رئال و بارسا بیشترین میزان درآمد را کسب می‌کردند. دو قدرت سنتی فوتبال باشگاهی اسپانیا یعنی رئال‌مادرید و بارسلونا مجموعا به اندازه ۱۸ تیم دیگر حاضر در لالیگا از این درآمد سهم می‌برند.

مبارزه تا آستانه تعطیلی

در نتیجه کشمکش‌ها فدراسیون فوتبال اسپانیا روز چهارشنبه هفته گذشته اعلام کرد که تمامی بازی‌های باشگاهی داخلی این کشور از تاریخ ۱۶ مه ‌(۲۶ اردیبهشت) برگزار نخواهند شد که دلیل آن اختلافات برسر درآمد حاصل از حق پخش تلویزیونی بازی‌های این لیگ است. لوئیس روبیالس، رئیس اتحادیه فوتبالیست‌‌های حرفه‌ای اسپانیا تاکید کرد که اعتصاب برای عادلانه‌تر شدن نحوه پخش درآمدهای حاصل از فروش حق پخش تلویزیونی بازی‌های لالیگا تا زمانی که قانونی جهت دستیابی به این هدف وضع نشود، ادامه خواهد داشت. مارکا در این رابطه گزارشی منتشر کرد مبنی بر اینکه طبق قانون کار اسپانیا، در صورت برگزار نشدن هفته‌های ۳۷ و ۳۸ لالیگا، این دو هفته دیگر تکرار نخواهند شد و لالیگا عملا در هفته ۳۶ به اتمام خواهد رسید و دو طرف درگیر تا ۱۶ مه ‌فرصت دارند تا در این مورد به یک توافق مسالمت‌آمیز دست یابند.

نیاز به اراده جمعی باشگاه‌ها

شاید در ایران نیز خصوصی شدن واقعی و تشکیل اتحادیه‌هایی برای حقوق باشگاه‌ها بتواند راهگشا باشد. برخی از کارشناسان معتقدند چون اکثر باشگاه‌ها دولتی هستند هیچ‌گاه یک اجماع در جهت منافع باشگاه‌ها ایجاد نشده است و باشگاه‌ها همواره در زمینه حق پخش یا دستور می‌گرفتند یا با پا در میانی از حق پخش گذشته‌اند بنابراین این مساله کماکان به عنوان چالش بزرگی پابرجا مانده است.