وقت نگران بودن است

آنورا ماهمودووا گزارشگر مارکت واچ خطر تورم معکوس در ایالات متحده واقعی است. آخرین باری که اقتصاد آمریکا به‌طور جدی با تورم معکوس روبه‌رو شد مارس سال ۲۰۰۹ بود، هنگامی که شاخص تورم هسته به زیر صفر افتاد. فدرال رزرو آن موقع تحت ریاست بن برنانکه غیرمتعارف‌ترین ابزار را برای رفع مشکلات به‌کار برد: سیاست تسهیل کمی. بنابراین افت شدید شاخص بهای مصرف‌کننده که پنج‌شنبه گذشته تیتر اخبار شد زنگ‌های هشدار را برای ما به صدا درآورد. این افت عمدتا ناشی از سقوط هزینه‌های انرژی بوده و ممکن است کاملا «موقت» از کار درآید، همان‌طور که جنت یلن، رئیس فدرال رزرو انتظار دارد و این موضوع را در جریان سخنرانی خود در سنا نیز اعلام کرده است. اما برای آنکه اثر نفت ارزان موقتی باشد باید در اقتصاد آمریکا به دنبال نشانه‌هایی بود. مساله این است که فعلا نشانه‌هایی از ادامه بهبود اقتصاد آمریکا به‌رغم فشار تورم معکوس در اروپا و کاهش رشد چین وجود ندارد. عقل سلیم می‌گوید که کاهش قیمت بنزین که نتیجه کاهش قیمت نفت خام است می‌تواند مصرف‌کنندگان آمریکایی را در نهایت به دردسر بیندازد.

نفت خام در روزهای گذشته به ثباتی رسیده که احتمال سقوط دوباره آن را کم می‌کند، با این حال نگرانی‌ها درباره ادامه اثر نفت ارزان بر کاهش تورم همچنان ادامه دارد. کاهش قیمت‌های انرژی واقعا روحیه مصرف‌کنندگان را بالا برده است، اما رابطه بین «حس خوش‌بینی» و «هزینه» ممکن است چنان‌که اقتصاد می‌خواهد نباشد. میزان خرده فروشی در ماه دسامبر داده‌های ناامیدکننده‌ای دارد که بازتاب کاهش قیمت‌های انرژی نیست.

تورم معکوس برای فدرال رزرو هم مشکل اقتصادی بزرگی است. با ادامه کاهش قیمت‌های نفت خام و بنزین و تاثیر آنها بر کاهش تورم، افزایش نرخ‌های بهره ممکن است به این زودی مقدور نباشد. فدرال رزرو برای بالا بردن نرخ‌های بهره نزدیک به صفر که حدود ۸ سال است دست نخورده مانده اند، باید از حرکت تورم به سوی نرخ هدف ۲ درصدی مطمئن شود، حال آنکه تورم در ۱۲ ماه منتهی به ژانویه به زیر صفر رسیده است. آیا برنامه خرید اوراق قرضه آنقدر خوب پیش رفته که حالا بتوان سیاست‌های پولی بانک مرکزی را انقباضی کرد؟

مساله دیگر این است که تورم معکوس در صورت پایداری، می‌تواند سود شرکت‌ها را از بین برده و روند خوب بازارهای سهام را هم تحت تاثیر قرار دهد. اینکه سود شرکت‌ها آسیب خواهد خورد یا نه و اینکه این اتفاق چه زمانی رخ خواهد داد می‌تواند بر سیاست‌های پولی فدرال رزرو تاثیر زیادی داشته باشد. حتی ممکن است کمیته بازار آزاد فدرال رزرو دوباره به فکر تحریک اقتصاد با تزریق پول بیفتد. با این حال فدرال رزرو تا آن زمان ممکن است نتواند تقاضا را در اقتصاد آمریکا افزایش دهد. هراس از تورم منفی قطعا بر میزان تقاضا هم در آمریکا و هم در بیرون آمریکا اثر خواهد گذاشت.