چگونه قیمت نفت را پیش‌بینی کنیم؟

جیم اونیل، رئیس پیشین گلدمن ساکس مترجم: شادی آذری منبع: project-syndicate در اواخر سال ۱۹۷۹ کار روی رساله دکترای خود را آغاز کردم. موضوع آن یک بررسی تجربی در مورد مازاد تولید اوپک و عرضه آن بود. آن زمان، پایان دهه‌ای بود که در آن قیمت‌های نفت دو افزایش شدید را پشت سر گذاشته بودند و اغلب اندیشمندان آن زمان با اطمینان پیش‌بینی می‌کردند که قیمت‌ها همچنان افزایش خواهند یافت و از بشکه‌ای کمتر از ۴۰ دلار به بیش از بشکه‌ای ۱۰۰ دلار خواهند رسید. تا زمان پایان تحقیق من در سال ۱۹۸۲، قیمت نفت کاهش ۲۰ ساله خود را آغاز کرده بود و تا ژانویه ۲۰۰۸ به بشکه‌ای ۱۰۰ دلار نرسید.

من این شوخی را همیشه مطرح می‌کردم که مهم‌ترین نکته‌ای که از تحقیقم آموختم این بود که هرگز برای پیش‌بینی قیمت نفت تلاش نکنم. در روزهای پایانی سال ۲۰۱۴، قیمت نفت از نقطه ۱۰۰ دلار عبور کرد، اما این بار در جهت کاهشی. پرسش بزرگی که برای سال ۲۰۱۵ مطرح است این است که آیا این کاهش ادامه خواهد داشت یا نه. به‌رغم تردیدهایی که پیش از این داشتم، اکنون فکر می‌کنم که پاسخ را می‌دانم.

طی ۳۳ سال گذشته، من فرصت‌های زیادی داشتم تا هم قیمت‌های نفت را مورد مطالعه قرار دهم و هم نرخ ارزهای خارجی را ازجمله مطالعات من نظارت بر تحقیقی وزارتخانه‌ای بود که در آن افراد با استعداد سعی می‌کردند تغییرات این دو را پیش‌بینی کنند. این تجربه من را به نتایج خوبی در رابطه با تردیدهایم رساند، البته واضح است که این تردیدها ضررهای خود را هم بر جای گذاشت، اما اکنون می‌توانم بگویم که معتقدم پیش‌بینی کلی در مورد اینکه قیمت‌های نفت به کجا خواهند رسید، ممکن هست. طی دوران کاری‌ام، سعی کردم بفهمم که آیا چیزی به‌عنوان نقطه تعادل قیمت نفت وجود دارد یا نه. ساعت‌های زیادی را صرف این موضوع کردم که انرژی تحلیلی خود را به ایجاد الگویی برای شناسایی آن نقطه تعادل معطوف کنم. درست مانند همان کاری که برای نرخ ارزها، سود اوراق قرضه و دارایی‌ها انجام می‌دادم. علاوه‌بر این، موضوع را با کارشناسان این صنعت هم در میان گذاشتم و اغلب آنها بر این باور بودند که باید نقطه تعادلی وجود داشته باشد اما این نقطه تعادل زیاد تغییر می‌کند چون به شدت تحت تاثیر هزینه‌های تولید نفت قرار دارد که این خود متغیری بی‌ثبات است.

جمع‌بندی من این است که نشانه خوبی دال بر وجود این نقطه تعادل در حال تغییر وجود دارد: قیمت‌های پنج ساله، یا مبلغ پرداختی برای ضمانت تحویل نفت از حالا تا پنج سال بعد. چند سال پیش، در تلاشی که برای پیش‌بینی بهتر نفت انجام می‌دادم، توجهم به قیمت‌های پنج ساله نفت در مقایسه با قیمت‌های لحظه‌ای نفت خام برنت یا همان قیمت روز یک بشکه نفت جلب شد. من فکر می‌کنم که قیمت پنج ساله در مقایسه با قیمت روز کمتر تحت‌تاثیر سفته بازی در بازار نفت قرار دارد و بیشتر نشان‌دهنده نیازهای واقعی تجارت است. بنابراین وقتی که قیمت‌های پنج ساله در جهتی متفاوت با قیمت‌های روز تغییر می‌کنند، مورد توجه من قرار می‌گیرند. در سال ۲۰۱۱، در پی آنکه هر دوی این قیمت‌ها پس از فروپاشی ناشی از بحران اعتبارات سال ۲۰۰۸ دوباره احیا شد، قیمت‌های پنج ساله قیمت نفت شروع به کاهش تدریجی کرد اما قیمت‌های روز تا مدتی به افزایش خود ادامه داد. این باعث شد من متوجه شوم که دو عامل اساسی در تغییر قیمت نفت را مورد شناسایی قرار دهم: آغاز استخراج نفت و گاز شیل در آمریکا و تغییر رویکرد چین از توجه به کمیت به سمت توجه به کیفیت. مورد دوم به این معنا بود که اقتصاد چین دیگر مانند گذشته در ابعاد وسیع، انرژی مصرف نخواهد کرد.

به این نتیجه رسیدم که احتمال زیادی وجود دارد قیمت‌های روز نفت که در اوج خود بودند، بی‌آنکه زمان زیادی بگذرد، روند معکوس به خود بگیرند و رو به کاهش گذارند. فکر کردم احتمالا این آغازی خواهد بود برای بازگشت قیمت‌ها به بشکه‌ای ۸۰ دلار، یعنی دقیقا همان نقطه‌ای که قیمت‌ها در پایان سال ۲۰۱۴ از آن نقطه شروع به سقوط کردند. قیمت‌های روز نفت به‌تازگی از آن سطح هم کمتر شده‌اند. این یکی از بهترین پیش‌بینی‌های من بود. من دیگر قصد ندارم در زندگی پیش‌بینی کنم، اما فقط یک نکته را می‌دانم: قیمت‌های نفت یا افزایش خواهند یافت یا کاهش و من نمی‌دانم کدام مسیر را در پیش خواهند گرفت؛ اما به‌تازگی مقاله‌ای خواندم که در آن نوشته شده بود اگر قیمت‌های نفت در سطح روزهای اخیر قرار گیرد، تولید نفت وگاز شیل آمریکا در سال آینده ۱۰ درصد کمتر از پیش‌بینی‌های فعلی خواهد بود. این حرف منطقی به‌نظر می‌رسد و با توجه به اهمیت نفت و گاز شیل برای احیای اقتصادی آمریکا، به‌نظر می‌رسد که سیاست‌گذاران آمریکا مایل به اجتناب از این وضعیت هستند. آنها به آرزوی خود خواهند رسید. قیمت‌های نفت طی ماه‌های پیش رو شروع به افزایش نخواهد کرد اما با پایان یافتن سال ۲۰۱۴، عواملی که بتوانند سرانجام کاهش قیمت‌ها را متوقف کنند، کم کم در حال ظهورند.