چپ‌های افراطی؛ برنده نظرسنجی‌ها

نویسنده: اوون جونز مترجم: رفیعه هراتی منبع: گاردین جنگ دیگری در اروپا سر برآورده است: این جنگ با اسلحه و تانک به‌راه نیفتاده، بلکه به دلیل بازارهای مالی و امر و نهی اتحادیه اروپا برپا شده است. یونان ریاضت‌زده در آستانه انتخاباتی قرار دارد که احتمالا دولتی را که آشکارا مخالف ریاضت اقتصادی است، به قدرت خواهد رساند. مساله خطیری که طی ۶ سال کاهش هزینه‌ها و تنزل استانداردهای زندگی روی نداد. اما اگر حزب چپگرای افراطی سیریزا در انتخابات زودهنگام احتمالی پیروز شود، بی‌تردید تلاش‌های دسته‌جمعی برای در نطفه خفه کردن این تجربه صورت خواهد گرفت. این فقط مساله یونان نیست، بلکه مساله همه کسانی است که خواهان جامعه‌ای متفاوت و عاری از ریاضت هستند.

بدبختی گریبانگیر یونان شده است. از هر چهار نفر یک نفر بیکار است، فقر از ۲۳ درصد قبل از بحران به ۵/۴۰ درصد افزایش یافته است و تحقیقات نشان می‌دهد خدمات کلیدی مانند بهداشت و درمان به دلیل کاهش هزینه‌ها به شدت آسیب دیده‌اند و این در شرایطی است که تقاضا برای این خدمات افزایش یافته است. اما برخلاف بسیاری از کشورهای اروپایی، به جز اسپانیا و ایرلند، خشم و یأس ناشی از ریاضت اقتصادی به نفع حزب پوپولیست چپ تمام شده است. حزب سیریزا که سال‌ها در حاشیه سیاسی یونان قرار داشت، در سال ۲۰۱۲ به حزبی مطرح تبدیل شد و در اوایل سال جاری توانست در انتخابات پارلمانی اروپا پیروز شود. این حزب هم‌اکنون در نظرسنجی‌ها از حزب حاکم راست میانه دموکراسی نو جلوتر است و ممکن است برای اولین‌بار در تاریخ اتحادیه اروپا یک حزب چپ افراطی قدرت را در دست بگیرد.

پس از سال‌ها تباهی اجتماعی، حزب سیریزا به مردم یونان چیز باارزشی را عرضه می‌کند، یعنی امید. گرچه این حزب از لغو فوری بدهی‌ها عقب‌نشینی کرده است، اما خواستار یک راه‌حل قابل مذاکره است. این حزب خواستار برگزاری کنفرانس بدهی‌های اروپا است تا بخشی از بدهی‌های یونان بخشیده شود، همان‌گونه در سال ۱۹۵۳ بدهی‌های آلمان بخشیده شد. سیریزا معتقد است بازپرداخت بدهی‌ها از طریق رشد اقتصادی ممکن است نه کاهش بودجه. برنامه‌های این حزب عبارتند از: دستیابی به توافقی جدید با اروپا و با حمایت یک بانک سرمایه‌گذاری، جنگ تمام عیار با پدیده اجتناب از پرداخت مالیات در جامعه یونان، برنامه اضطراری مشاغل و افزایش حداقل دستمزد. حزب سیریزا همچون دیگر نیروهای ضد ریاضت مانند حزب پودموس اسپانیا، می‌خواهد اتحادیه اروپا به نفع برنامه‌های تسهیل مقداری و احیای مبتنی بر رشد، از سیاست‌های ریاضتی کنار بکشد.

اما یک مشکل کوچک وجود دارد، یعنی مخالفت قاطع طبقه حاکم هم در یونان و هم در اتحادیه اروپا. یونان در سال‌های ۱۹۶۷ تا ۱۹۷۴ توسط خونتای راست افراطی یعنی رژیم سرهنگ‌ها اداره می‌شد و هنوز هم احساسات ضدچپگرایی در این کشور نهفته است. عوامل حزب طلوع طلایی(حزب راست افراطی یونان) در سیستم پلیس نفوذ کرده‌اند و پلیس متهم شده است که معترضان ضد فاشیستی را شکنجه کرده است. رئیس بانک مرکزی یونان درباره «آسیب‌های جبران‌ناپذیر» اقتصادی درصورت تغییر سیاست‌های اقتصادی هشدار داده است. این در شرایطی است که احتمال نوعی از کودتا را-حتی هوشمندانه‌تر از آنچه توسط سرهنگ‌ها در سال ۱۹۶۷ رخ داد- نمی‌توان رد کرد.

از سوی دیگر، ژان کلود یانکر، رئیس کمیسیون اروپا، که برنامه‌های دموکراتیک الهام‌بخش چندانی ندارد و در مورد سیاست‌های پیشین کاهش بار مالیات‌ها در کشورش مورد سوال قرار گرفته، خاطرنشان کرده است که مردم یونان نباید در رای‌دهی مرتکب اشتباه شوند. او گفته است: «فکر می‌کنم مردم یونان که زندگی بسیار سختی دارند، به خوبی می‌دانند که یک انتخاب غلط به زیان یونان و حوزه یورو خواهد بود. من نمی‌خواهم نیروهای افراطی به قدرت برسند.» شایعاتی وجود دارد مبنی بر اینکه اگر حزب سیریزا به قدرت برسد یونان از همه بودجه‌های اتحادیه اروپا محروم خواهد شد. اخبار فاجعه‌بار درمورد فرار سرمایه و ورشکستگی بانک‌ها فراوان به گوش می‌رسد. بازارها و نخبگان سیاسی سلاح‌هایشان را به سمت رای‌دهندگان یونانی نشانه گرفته‌اند.

از سوی دیگر، رهبری سیریزا درمیان احزاب چپ نیز منتقدانی دارد. برخی از احزاب چپ، مانند کوستاس لاپاویتاس، استاد اقتصاد مطالعات شرق و آفریقای مدرسه لندن، معتقدند با توجه به محدودیت اتحاد پولی، اجرای برنامه‌های سیریزا امکان‌پذیر نیست. لاپاویتاس براین باور است که تلاش سیریزا برای دگرگون کردن اتحادیه اروپا ساده‌لوحانه است، اما با توجه به اینکه اکثر یونانی‌ها نمی‌خواهند از حوزه یورو خارج شوند، به این حزب امکان می‌دهد«به مردم بگوید شما می‌توانید هم خدا را داشته باشید و هم خرما را».

او به یک مواجهه نگران‌کننده بین دولت سیریزا و اتحادیه اروپا معتقد است و ممکن است یونان با تهدید و «فشارهای کشنده» بانک مرکزی اروپا رو به رو شود که این مساله می‌تواند ظرف چند روز سیستم مالی را دچار خفقان کند. در این صورت چه رهبران حزب سیریزا بخواهند، چه نخواهند، خروج یونان از حوزه یورو اتفاق خواهد افتاد.

یونان به شدت نیازمند اتحاد است. نخست برای دفاع از حق حاکمیت و دموکراسی در برابر حملات داخلی یا خارجی. اما دولت احتمالی حزب سیریزا ممکن است دیگر نیروهای ضدریاضت را در سراسر قاره اروپا برانگیزد. این امکان وجود دارد که حزب پودموس بتواند در اواخر سال ۲۰۱۵ در اسپانیا به قدرت برسد. همچنین احتمال قدرت گرفتن حزب چپ در آلمان، مهد اندیشه ریاضت اقتصادی اتحادیه اروپا، وجود دارد. حزب سیریزا هم‌اکنون برای حزب کارگر بریتانیا یک هشدار به شمار می‌رود. پیروزی سیریزا موجب قدرت گرفتن افرادی می‌شود که تمایل دارند حزب کارگر برنامه‌های اقتصادی سخاوتمندانه‌ای را ارائه دهد یا ممکن است حزبی به سبک سیریزا را در بریتانیا روی کار آورد.

بنابراین سال ۲۰۱۵ سالی خواهد بود که ریاضت اقتصادی در سراسر قاره اروپا مورد سرزنش قرار خواهد گرفت. یا سال مرگ یک چالش دموکراتیک در برابر جنون اقتصادی خواهد بود. این یک بازی پرخطر است که از طریق آن آینده میلیون‌ها نفر تعیین خواهد شد.