حمیدرضا آریان‌پور: اقتصاد روسیه یکی از بدترین روزهای خود را در سال‌های اخیر، تجربه می‌کند. اکنون نه‌تنها روبل باز هم به بدترین سطح ارزش خود در تاریخ رسید، بلکه دیگر بازارهای روسی نیز یکپارچه گرفتار بحران شده‌اند. اقتصاد روسیه حتی پیش از اعمال تحریم‌های کشورهای غربی، بر سر مسائل ژئوپلیتیک وابسته به اوکراین هم شرایط بسامانی نداشت.

اقتصاد ضعیف بازمانده شوروی پس از سرایت بحران جهانی هرگز به شرایط پیش از بحران بازنگشت تا در روزهای پابرجایی فساد گسترده، همزمانی تحریم‌ها با سقوط بهای نفت خام رکوردزنی‌های معکوس ارز روسیه را تداوم بخشد و برخی از احتمال فروپاشی‌ای مانند آنچه شوروی تجربه کرد،

بگویند.

روبل در سال ۲۰۱۴، بیش از ۴۰ درصد از ارزش خود را از دست داده است. بحران در اقتصاد روسیه البته همان‌قدر که از ادامه سقوط روبل آب می‌خورد، از سقوط دیگر شاخص‌ها هم تاثیر گرفت.

فاجعه برای مقام‌های مالی و سیاسی کرملین اینجا است که آخرین اقدام بزرگ «بانک روسیه»، یا بانک مرکزی این کشور هم کمکی به تثبیت روبل نکرد. بانک مرکزی روسیه در ماه‌های گذشته و به خصوص در سه ماه پایانی سال ۲۰۱۴، مبالغ هنگفتی ارز به بازار عرضه کرده، اما نتوانسته جلوی سقوط ارز ملی فدراسیون روسیه را بگیرد. بانک مرکزی روسیه در سال جاری میلادی، پنج بار نرخ‌های بهره را افزایش داده، اما هر بار غافلگیر روند بازارها شده است.

همین سه‌شنبه نرخ بهره اصلی کشور با ۷ درصد افزایش از حدود ۱۰ درصد به حدود ۱۷ درصد رسید، افزایشی که از سال ۱۹۹۸ بی‌سابقه بود اما نجات‌بخش روبل نشد. اکونومیست «سه‌شنبه سیاه» روسیه را با «چهارشنبه سیاه» بریتانیا، «پنج‌شنبه سیاه» وال استریت و «دوشنبه سیاه» داوجونز مقایسه کرده است. بازارهای دارایی و اوراق قرضه روسیه هم افت وحشتناکی را تجربه کردند.

شوک ناشی از این سقوط حتی به دیگر کشورهای نوظهور هم سرایت کرد. یکی از کشورهایی که به دلایل مختلف این سیاهی را بیشتر به خود گرفت ترکیه بود. اینها همه در حالی است که کنگره آمریکا هفته گذشته تحریم‌های تازه‌ای را به شدیدترین تحریم‌های تاریخ علیه روسیه افزوده که با امضای باراک اوباما به مرحله اجرا در می‌آید. آشکار است اقتصادی با این وضعیت، تحت تحریم‌های شدیدتر با اوضاع بدتری روبه‌رو خواهد شد.

در کنار دولت روسیه حالا چندی است که مردم هم در زندگی روزمره خود فشار تحریم‌ها و سقوط قیمت نفت را احساس می‌کنند. قدرت خرید روس‌ها به شدت کاهش یافته است و احتمالا با موانع تازه‌ای نیز روبه‌رو خواهند شد. اگر اروپا به تصویب تحریم‌های جدی‌تر علیه مسکو روی بیاورد، وضعیت مردم و دولت روسیه بدتر از پیش خواهد شد.

تصویب تحریم‌های بیشتر به خاطر جاه‌طلبی‌های ژئوپلیتیک پوتین نیاز به بررسی تاثیر تحریم‌های فعلی دارد و این کار را مدتی است دولت‌ها، اتاق‌های فکر، رسانه‌ها و کارشناسان مختلف انجام می‌دهند. مهم‌ترین پرسش همین است که تاثیر تحریم‌ها تاکنون بر اقتصاد روسیه چه بوده است؟

این بررسی‌ها در حالی انجام می‌گیرد که مقامات کرملین خود هم به بخشی از تاثیر تحریم‌ها معترف هستند. در شرایطی که مقام‌های روسی به از دست رفتن میلیاردها دلار در اثر تحریم‌ها اشاره می‌کنند، برخی کارشناسان از ورود روسیه به رکود در نخستین فصل سال ۲۰۱۵ می‌گویند.