همسویی خودرو و اقتصادملی

دکتر مهدی فتح‌اله رئیس پیشین موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی شرایط رکود تورمی مهم‌ترین چالش کنونی اقتصاد ایران است که براساس آن کاهش حجم فعالیت‌ها در بدنه حقیقی اقتصاد از یک‌طرف و افزایش قیمت‌ها از طرف دیگر را به‌دنبال داشته است. تحلیلی بر آمارهای منتشره بانک مرکزی نشان می‌دهد که رشد اقتصادی (به قیمت‌های ثابت ۱۳۸۳) طی سال‌های ۱۳۹۰، ۱۳۹۱ و ۹ ماهه اول ۱۳۹۲ به‌ترتیب ۳/۴، ۸/۶- و ۴/۳- درصد و رشد اقتصادی بدون نفت ۴/۵، ۹/۰- و ۳/۲- درصد بوده است. رشد فعالیت‌های اقتصادی در زیرگروه‌های اقتصادی نیز منفی بوده است. به‌عنوان مثال رشد ارزش افزوده (فصلی) بخش صنعت و معدن در سال ۱۳۹۱ به‌ترتیب ۳/۷-، ۷/۶-، ۳/۱۲- و ۶- درصد و طی سه فصل اول سال ۱۳۹۲ به‌ترتیب ۳/۹-، ۲/۸- و ۲/۴- درصد بوده است. شایان ذکر است رشد ارزش افزوده بخش صنعت طی سه فصل اول ۱۳۹۲ به‌ترتیب ۴/۱۰-، ۵/۸- و ۸/۳- درصد بوده است. براساس آنچه عنوان شد این سوال اساسی قابل طرح است که کدام زیربخش‌های صنعتی نقش تعیین‌کننده در رشد منفی ارزش افزوده بخش صنعت داشته‌اند؟ و چه راهکارهایی برای خروج از رکود قابل ارائه است؟

در پاسخ به این سوال باید اشاره کرد که صنعت خودرو از جمله مهم‌ترین بخش‌های تاثیرگذار در بروز و تعمیق رکود بخش صنعت بوده است. شایان ذکر است صنعت خودرو در ایران سهم حدود ۱۳ درصدی از ارزش افزوده صنعت و سهم حدود ۱۲ درصدی از اشتغال صنعتی را دارد. صنعت خودرو به‌رغم سهم پایین از سرمایه‌گذاری (۲/۳ درصد) به‌دلیل برخورداری از پتانسیل‌های بالا و داشتن ارتباط‌های پسین و پیشین قوی، نقش بسزایی در ایجاد ارزش افزوده و اشتغال ایفا می‌کند. تحلیل روند تولید انواع خودرو طی دوره ۹۲-۱۳۹۱ نشان می‌دهد رشد تولید انواع سواری به‌ترتیب ۵/۴۴- و ۸/۲۰- درصد، رشد تولید انواع وانت به‌ترتیب ۵/۳۷- و ۵/۱۱- درصد، رشد تولید انواع کامیون، کامیونت و کشنده به‌ترتیب ۵/۵۲- و ۹/۵۶- درصد بوده است. این امر به آن مفهوم است که به‌دلیل سهم بالای صنعت خودرو در ارزش افزوده بخش صنعت، رشدهای منفی تولید انواع خودرو طی سال‌های اخیر نقش موثری در رشد منفی ارزش افزوده بخش صنعت داشته است.

تشدید تحریم‌های ظالمانه علیه ایران و به‌ویژه تحریم صنعت خودرو، بی‌ثباتی در فضای اقتصاد کلان، محدودیت منابع ارزی، نوسانات شدید بازار ارز، خروج خودروسازان خارجی از بازار تولید خودرو داخل، فضای کسب‌و‌کار نامناسب، چالش‌های تامین مالی ریالی و ارزی و... از جمله مهم‌ترین دلایلی است که منجر به کاهش میزان تولید صنعت خودرو منجر شد. براین اساس توجه ویژه به حل مشکلات صنایع استراتژیک و دارای ارتباطات پسین و پیشین بالا همچون صنعت خودروسازی نقش موثری در تسریع خروج از رکود بخش صنعت خواهد داشت. در این راستا نیز لازم است بسته‌های حمایتی مجزایی برای حمایت در راستای خروج از رکود این فعالیت‌های تولیدی تدوین و به مرحله اجرا گذاشته شود. اولویت‌دهی به تامین مالی ارزی و واردات کالاهای واسطه‌ای و سرمایه‌ای بخش صنعت از جمله راهکارهای موردنظر است که می‌تواند به افزایش تولید و خروج از رکود کمک شایانی کند.