موفقیت اقتصادی اردوغان

علی سرمی استراتژیست‌ بخش خصوصی و کارشناس شناخته شده توسعه در ترکیه منبع:Ekurd.net مترجم: شادی آذری با نزدیک شدن به انتخابات ریاست جمهوری ترکیه، تحلیلگران سناریوهای مختلفی را برای رقابت‌های انتخاباتی پیش‌بینی کردند. این نخستین بار در تاریخ جمهوری ترکیه است که رئیس‌جمهوری با رای مستقیم مردم انتخاب می‌شود، نه با رای پارلمان.

به احتمال زیاد اردوغان با پیروزی در این انتخابات نخستین رئیس‌جمهوری منتخب مردم ترکیه خواهد بود و یک دوره پنج ساله ریاست‌جمهوری را تجربه خواهد کرد. با توجه به پیروزی ۴۵ درصدی حزب او در انتخابات محلی اخیر، اردوغان فقط به اکثریت آرا نیاز دارد تا در این رقابت برنده شود.

اما مهم‌ترین حزب اپوزیسیون یعنی حزب جمهوریخواه خلق ترکیه و حزب حرکت ملی به توافق رسیدند تا اکمل‌الدین احسان اغلو، دبیر کل سابق سازمان همکاری‌های اسلامی را به‌عنوان نامزد مشترک خود برای این انتخابات معرفی کنند. آیا این موضوع می‌تواند شرایط را برای اردوغان دشوار سازد؟ من این‌طور فکر نمی‌کنم!

احسان اغلو یک دانشگاهی فرهیخته، از طرفداران گفت‌وگوی تمدن‌ها و دیپلماتی شناخته شده در بین خواص است. او از اعضای چندین نهاد بین‌المللی، شورای علمی، هیات استادان مشاور دانشگاه‌ها، موسسات و از اعضای تحریریه چندین نشریه در کشورهای اسلامی و غربی است. وی چندین کتاب، مقاله و تحقیق به زبان‌های ترکی، انگلیسی و عربی در زمینه علوم، تاریخ علم، فرهنگ اسلامی، فرهنگ ترکی، روابط بین جهان اسلام و جهان غرب و روابط ترک‌ها با اعراب به رشته تحریر در آورده است که برخی از آنها به چندین زبان ترجمه شده‌اند. اما آیا عموم مردم ترکیه از چنین جایگاه موفقی آگاهی دارند؟ من چنین فکر نمی‌کنم!

مجله اکونومیست نوشته است که رجب طیب اردوغان مهم‌ترین رهبر ترکیه از زمان مصطفی کمال آتاترک، بنیانگذار جمهوری ترکیه بوده است. از زمانی که حزب عدالت و توسعه او در اواخر سال ۲۰۰۲ روی کار آمد، میانگین رشد تولید ناخالص داخلی ترکیه در هر سال بیش از پنج درصد بوده است.

علاوه بر این دولت او اصلاحات لازم برای آغاز مذاکرات الحاق ترکیه به اتحادیه اروپا در سال ۲۰۰۵ را انجام داد، اقدامی که ۴۰ سال بود از آن دوری می‌شد. اردوغان در زمینه حل مسائل میلیون‌ها کرد بیش از اسلاف خود تلاش کرد. راز اردوغان در حمایت از حامیان و رای دهندگانش در برابر همه سختی‌ها یکی از دستاوردهای مهم اوست که به سبک سیاسی و تاکتیک‌های او مربوط است.

فعالیت ۱۲ ساله او به عنوان نخست وزیر منجر به آن شد که وضعیت اقتصادی ترکیه به طرز محسوسی بهبود یابد و کشور تا حدود زیادی از بحران اقتصادی جهانی در امان بماند. اردوغان توانست خدمات اجتماعی در حوزه‌هایی چون بهداشت و آموزش را ارتقا دهد. او چندین پروژه عظیم زیرساخت‌ها را به مرحله اجرا در آورد که از جمله آنها می‌توان به قطار زیرزمینی زیر بوسفور اشاره کرد. با وجود اینکه الگوی رشد اقتصادی حزب عدالت و توسعه بر پایه ساخت و سازهای عظیمی است که از بدهی‌های خارجی تامین مالی می‌شوند، اما هنوز اوضاع از روزی که اردوغان روی کار آمد، خیلی بهتر است. بحث فقط بر سر منافع مادی که اردوغان برای کشور به همراه آورد، نیست. مهم‌تر از آن، این است که اردوغان به رای‌دهندگانش اعتمادبه نفس و اعتبار بخشید. اردوغان در همدردی با گروه‌های محافظه‌کار شهری که پیشینه خانوادگی روستانشین داشتند، بسیار موفق بود. آیا فرد دیگری می‌تواند چنین کاری انجام دهد؟ من این‌طور فکر نمی‌کنم!

پرسش حساسی کنونی این است که در چنین شرایطی که عموم مردم اردوغان را به عنوان رهبری موفق می‌شناسند، آیا ممکن است بتوان او را به چالش کشید؟ این‌طور فکر نمی‌کنم! با رهبری حزب عدالت و توسعه، ترکیه به یکی از ۱۷ اقتصاد قدرتمند جهان تبدیل شد. رشد اقتصادی ترکیه، رشد قشر متوسط را در پی داشت. اگر بخواهیم بحران سیاسی جاری در ترکیه را درک کنیم، لازم است بر این واقعیت تمرکز کنیم که قشر متوسط واقعی ترکیه با تلاش‌های حزب عدالت و توسعه ایجاد شد. بی‌شک قشر متوسط هم می‌خواهد اردوغان در قدرت باشد و اصلاحاتی را که در ترکیه رقم زد ادامه دهد و شاید در سال ۲۰۱۹ نیز دوره دیگری را شروع کند. پیش‌بینی این واقعیت بسیار آسان است که دوره ریاست‌جمهوری اردوغان در چانکایا به زودی آغاز خواهد شد. سایر گزینه‌ها تنها بحث‌هایی رویاپردازانه است که توسط گروه‌های مخالف اردوغان مطرح می‌شوند.

البته بازارها و سرمایه‌گذاران هیچ‌گونه نگرانی‌ در رابطه با تغییر نحوه انتخاب رئیس‌جمهوری یا انتخابات پیش رو ندارند چون ترکیه توانسته است در چهار ماه نخست سال ۲۰۱۴ معادل ۱/۵ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی جذب کند که این رقم نسبت به مدت مشابه سال قبل ۴۶ درصد افزایش نشان داده است. به‌رغم خطرات ژئوپلیتیک جاری، این کشور هنوز می‌تواند در حدود ۱۶ تا ۲۰ میلیارد دلار دیگر سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی جذب کند. بر اساس آمار منتشره توسط بورس استانبول، معاملات خرید سرمایه‌گذاران خارجی در ماه مارس در بورس استانبول بالغ بر ۶۸۰ میلیون دلار بوده است. این رقم تقریبا معادل کل آمار فروش سال ۲۰۱۳ بوده است.

میانگین رشد سالانه بین سال‌های ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۳ تقریبا ۵ درصد بوده است. اقتصاد ترکیه در سال ۲۰۱۳ معادل ۴ درصد و در فصل نخست سال ۲۰۱۴ برابر با ۳/۴ درصد رشد کرده است.میزان استفاده صنعت از ظرفیت‌ها در ماه مه ۲۰۱۴ به ۴/۷۴ درصد رسید. شاخص تولیدات صنعتی در مقایسه با سال قبل با ۶/۴ درصد افزایش به ۵/۱۲۰ در ماه آوریل ۲۰۱۴ رسید. این رقم در سال ۲۰۱۰ در حد تنها ۱۰۰ بوده است. ارزش لیر ترکیه در ماه مه ۲۰۱۴ تا ۱/۲ درصد افزایش یافت. در ماه آوریل سال میلادی جاری، صادرات ترکیه افزایشی ۹/۷ درصدی را نسبت به مدت مشابه سال قبل تجربه کرد و به ۵/۱۳ میلیارد دلار بالغ شد. در همین مدت واردات با کاهش ۵/۹ درصدی به ۶/۲۰ میلیارد دلار رسید. به بیان دیگر برای سرمایه‌گذاران عمده، نخست وزیر رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری بعدی خواهد بود حتی اگر برخی توهم بی‌ثباتی ترکیه را در سر دارند. واقعیت این است که آمار اقتصادی نشان‌دهنده قابل اعتماد بودن و با ثبات بودن ترکیه‌اند.