مالیات کربن و توسعه انرژی تجدیدپذیر
اجرای مالیات کربن در ایران، می‌‌‌تواند عواقب مهمی برای بازار انرژی و اقتصاد کشور داشته باشد. از یک‌سو افزایش قیمت‌های انرژی سوخت‌‌‌های فسیلی می‌‌‌تواند موجب کاهش مصرف این منابع و افزایش استفاده از انرژی‌‌‌های تجدیدپذیر شود و از سوی دیگر، این اقدام ممکن است باعث افزایش هزینه‌‌‌های تولید و کاهش توان در بخش‌‌‌های صنعتی شود. بنابراین، طراحی سیاست مالیاتی کربن با دقت و توجه به شرایط داخلی ایران ضروری است.
توسعه انرژی‌‌‌های تجدیدپذیر از جمله اولویت‌‌‌های مهم در راستای کاهش وابستگی به سوخت‌‌‌های فسیلی و حفظ محیط‌زیست در ایران است. با توجه به پتانسیل بالای خورشید، باد، آب و بیوانرژی در کشور، سرمایه‌گذاری در این بخش می‌‌‌تواند سبب ایجاد اشتغال، کاهش آلودگی هوا و ارتقای پایداری اقتصادی شود. اما دستیابی به این اهداف، نیازمند سیاست‌‌‌های حمایتی و ایجاد شرایط رقابتی و قابل انعطاف برای سرمایه‌گذاری در بخش انرژی تجدیدپذیر است. مالیات کربن و توسعه انرژی تجدیدپذیر به عنوان دو ابزار اساسی در مسیر تغییر انرژی و کاهش اثرات منفی تغییرات آب‌وهوایی در ایران نقش مهمی ایفا می‌کنند. اگر این دو ابزار، به طور جدی و کارآمد مورد استفاده قرار گیرند، می‌‌‌توانند باعث بهبود قابل‌توجهی در وضعیت محیط‌زیست و اقتصاد کشور شوند.
با توجه به اطلاعات منتشرشده توسط آژانس بین‌المللی انرژی (IEA:International Energy Agency) ایران در سال 2022، بعد از چین، ایالات‌متحده آمریکا، هند، روسیه، ژاپن و اندونزی در رده هفتم کشورهای دارای بیشترین انتشار CO2 قرار داشت. این امر نشان‌‌‌دهنده اهمیت و فوریت تدابیری است که باید در زمینه مدیریت و کنترل انتشار گازهای گلخانه‌‌‌ای اتخاذ شود. هر سال، مجمع جهانی اقتصاد (WEF:World Economic Forum) گزارشی با عنوان «گذار انرژی» منتشر می‌کند که شامل آمار و اطلاعات مربوط به شاخصهای گذار انرژی، عملکرد سیستم انرژی و آمادگی گذار برای کشورهای مختلف است. این گزارش که فهرستی شامل ۱۲۰کشور است، نشان‌‌‌دهنده وضعیت و پیشرفت هر کشور در راستای انتقال به سیستم‌های انرژی پایدار و کاهش وابستگی به سوخت‌‌‌های فسیلی است. در سال 2023، طبق آخرین گزارش منتشرشده، ایران با جایگاه 92 از میان 120کشور، در زمینه آمادگی برای گذار انرژی به میزانی که مطلوب نیست قرار داشته است.
این امر نشان می‌دهد که در کشور نیاز به تحولات جدی در سیاست‌‌‌های انرژی و محیط‌زیست وجود دارد. گزارش مجمع جهانی اقتصاد به‌عنوان یک منبع معتبر و قابل اعتماد، دولت‌‌‌ها و سازمان‌های بین‌المللی را راهنمایی می‌کند تا سیاست‌‌‌ها و برنامه‌‌‌های خود را برای ایجاد تغییرات موثرتر و پایدارتر در حوزه انرژی و محیط‌زیست بهبود بخشند. بر اساس نمودار که توسط مجمع جهانی اقتصاد منتشر شده است، شاخص گذار انرژی که شامل آمادگی برای گذار به انرژی پایدار و عملکرد سیستم انرژی است، به‌‌‌وضوح نشان می‌دهد که ایران در مقایسه با میانگین جهانی جایگاه مناسبی ندارد. با شاخص گذار انرژی به اندازه 50.4، ایران به‌‌‌طور کلی دارای عملکرد ضعیفی در حوزه آمادگی برای تحول به سمت منابع انرژی پایدار است.
همچنین با در نظر گرفتن شاخص عملکرد سیستم انرژی که برابر با 61.6 است، مشخص می‌شود که عملکرد سیستم انرژی در ایران هنوز به‌‌‌طور کامل موفقیت‌‌‌آمیز نیست و به بهبود بیشتر نیاز دارد. از طرف دیگر، با آمادگی برای گذار به مقدار 33.6، ایران در زمینه اعمال سیاست‌‌‌های کم کربن و توسعه تجدیدپذیر نیز به چالش کشیده می‌شود. آمار‌ها نشان می‌دهد که ایران به‌‌‌طور کلی نیازمند بهبود عملکرد در زمینه‌‌‌های مختلف سیستم انرژی و افزایش آمادگی برای گذار به منابع انرژی پایدار است. اقداماتی که برای افزایش بهره‌‌‌وری انرژی، کاهش انتشار گازهای گلخانه‌‌‌ای و ایجاد توسعه پایدار در زمینه انرژی اتخاذ می‌شود، می‌‌‌تواند به‌‌‌طور قابل‌توجهی به بهبود شاخصهای مذکور کمک کند.
از این رو، نیازمندی‌‌‌های فوری برای اجرای سیاست‌‌‌های کم‌کربن و توسعه تجدیدپذیر در ایران وجود دارد تا کشور به بهبودی معناداری در عملکرد انرژی دست یابد و به سمت سیستم انرژی پایدارتر حرکت کند. به طور خلاصه با اعمال سیاست‌‌‌های مناسب و استفاده از تجربیات بین‌المللی، می‌‌‌توانیم به سوی اقتصاد پایدار و محیط‌زیست سالم‌‌‌تر حرکت کنیم. این اقدامات باید شامل اجرای مالیات کربن، توسعه انرژی‌‌‌های تجدیدپذیر و تدابیر دیگری مانند بهبود کارآیی انرژی و ترویج فرهنگ محیط‌زیستی در جامعه باشد.
