چرایی ناکامی توسعه خراسان‌رضوی
صنایع معدنی از ظرفیتهای مهم توسعه اقتصاد خراسان‌رضوی است. خاک خراسان دارای ذخایر معدنی متنوع و قابل استخراج است که علاوه بر فولاد، سنگ‌‌‌آهن و مس، شامل نفت، گاز طبیعی، سولفور و سیلیکات نیز هستند. به همین دلایل صنایع فولاد، پالایش نفت و پتروشیمی در این منطقه تا حدی توسعه‌یافته و به‌عنوان مراکز تولید و صادرات محصولات خود شناخته می‌‌‌شوند. اما استفاده از منابع آبی فراوان در این منطقه، توسعه کشاورزی را تحت‌تاثیر قرار داده است. با وجود کاهش سطح آب سفره‌های زیرزمینی، کشاورزی در خراسان‌رضوی به‌عنوان یکی از بخش‌‌‌های عمده اقتصاد منطقه، نقش موثری در تامین غذای کشور دارد و صادرات محصولات کشاورزی نظیر زعفران، پسته و حبوبات به سایر نقاط کشور و حتی خارج از کشور را فراهم می‌کند. به‌طور کلی، سرمایه‌گذاری ناکافی، نبود زیرساختهای مناسب، مشکلات بخش کشاورزی، بی‌‌توجهی به صنایع محلی و نبود برنامه‌‌‌ریزی مناسب می‌‌‌تواند به توسعه ناکام خراسان‌رضوی کمک کند. از عوامل توسعه ناکام خراسان‌رضوی میتوان به موارد ذیل اشاره کرد:
۱. فقدان سرمایه‌گذاری کافی که البته این مشکل تنها محدود به خراسان نیست و فراهم‌نبودن زیرساخت‌ها، به‌ویژه زیرساختهای بازدهی امن سرمایه‌گذاری، موجبات بانک‌محور بودن تامین مالی در این منطقه را به وجود آورده و به کاهش سطح سرمایه‌گذاری‌های نو انجامیده است.
۲. نبود زیرساختهای مناسب در حوزه حمل‌ونقل، ارتباطات، آب و برق و فناوری اطلاعات می‌‌‌تواند موجب توسعه ناکام خراسان‌رضوی در مقایسه با رقبای داخلی و خارجی باشد. از جمله مهم‌ترین آنها میتوان به چالش کمبود واگن صادراتی و عدم‌تحقق وعده ساخت قطار سریع‌السیر تهران-مشهد اشاره کرد.
۳. خراسان‌رضوی یکی از استان‌‌‌های مهم کشاورزی ایران است، اما مشکلاتی مانند کمبود آب، کاهش حجم تولید و استفاده نکردن از فناوری‌‌‌های نوین به توسعه ناکام در این بخش کمک کرده است.
۴. توسعه صنایع محلی و تولید محصولات با ارزش‌افزوده بالا می‌‌‌توانست به توسعه اقتصادی خراسان‌رضوی کمک کند؛ اما بی‌‌توجهی به این بخش و وابستگی به صنایع خارجی و به تبع آن استهلاک دستگاه‌ها و عدم‌سرمایه‌گذاری جدید روی زیرساخت‌ها، باعث کاهش رشد اقتصادی شده است.
۵. نبود برنامه‌‌‌ریزی مناسب و نا‌هماهنگی بین دولت، بخش خصوصی و جامعه هم به توسعه ناکام خراسان‌رضوی کمک کرده و متاسفانه نگاه غیرملی و کوتاه‌مدت بر این مشکل اضافه کرده است.
از جمله عوامل نوظهور برای پیشرانی توسعه اقتصادی خراسان‌رضوی، فناوری و نوآوری است. ایجاد شرکت‌های فناورانه و پشتیبانی از آنها، می‌‌‌تواند به‌عنوان محرکی برای توسعه اقتصادی در این منطقه عمل کند. توسعه شتاب‌دهنده‌ها در خراسان هرچند آن‌طور که ظرفیتهای استان ایجاب می‌کند به ثمر ننشسته، با این حال این منطقه را به خاستگاه کسب‌وکارهای نوین تبدیل کرده است. تجارت و گردشگری هم می‌‌‌توانند به‌عنوان راهکار مهم دیگر برای توسعه اقتصادی در خراسان‌رضوی مورد استفاده قرار گیرند. با توجه به وجود اماکن مذهبی، تاریخی و طبیعی در این منطقه، توسعه صنعت گردشگری و جذب بهینه زائران و گردشگران داخلی و خارجی می‌‌‌تواند به‌عنوان یک راهکار موثر در توسعه اقتصادی مطرح شود.
تامین منابع مالی برای سرمایه‌گذاری در بخش‌‌‌های صنعتی، کشاورزی کم‌آب‌بر، معدنی و خدماتی، می‌‌‌تواند به‌عنوان عوامل مهم دیگر برای پیشرفت اقتصادی این منطقه عمل کند. توسعه اقتصادی خراسان‌رضوی نیازمند تلاش‌‌‌های جدی و هماهنگی بین دولت، بخش خصوصی و جامعه است. ایجاد شرایط مساعد برای سرمایه‌گذاری، توسعه فناوری و نوآوری، توسعه صنایع تولیدی و گردشگری و ارتقای سطح دانش و مهارت‌‌‌های کارگران و کارآفرینان، می‌‌‌تواند به‌عنوان راهکارهای موثر بر توسعه اقتصادی خراسان‌رضوی مطرح شود.
