برندگان و بازندگان انتخابات 14مه

کلیچداراوغلو نماینده مخالفان اردوغان و ائتلاف فعلی حاکم بر ترکیه است. او در انتخابات نماینده «اتحاد ملت» است؛ مخالفانی با آرا و جهان‌‌‌بینی‌‌‌های متفاوت که صرفا با یک‌هدف زیر چتر وحدت جمع شده‌‌‌اند و آن پایان‌‌‌دادن به حکومت اردوغان است؛ «حزب خوب» با مرام ملی‌‌‌گرایی و ترک‌‌‌گرایی افراطی، «حزب سعادت» که خود را میراث‌‌‌دار نجم‌‌‌الدین اربکان و مشی خود را اسلام سیاسی در مقابل لائیسیته آتاتورک می‌‌‌داند، حزب «جهش و دموکراسی» به ریاست علی باباجان مغز اقتصادی حزب عدالت و توسعه در دهه نخست حکمرانی بر ترکیه که بعدا توسط اردوغان کنار گذاشته شد، «حزب آینده» به رهبری «احمد داووداوغلو» نخست‌‌‌وزیر و وزیر خارجه اسبق ترکیه که مانند علی باباجان توسط اردوغان از حزب عدالت و توسعه (حزبی که مدتی رهبری آن را بر عهده داشت) اخراج شد، «حزب دموکرات» با مرام سیاسی لیبرال و محافظه‌کار و البته خود «حرب جمهوری‌خواه خلق» به رهبری کلیچداراوغلو. حزب کُرد «دموکراتیک خلق‌‌‌ها» هم با وجود اینکه عضو ائتلاف مخالفان نیست، اعلام کرده است که از نامزد این ائتلاف، یعنی «کلیچداراوغلو» حمایت خواهد کرد.

واضح است که در صورت پیروزی کلیچداراوغلو در انتخابات فردا (یکشنبه) در ترکیه، دولتی ائتلافی با دیدگاه‌‌‌های بسیار متفاوت تشکیل خواهد شد که به جهت اولویت‌داشتن مسائل داخلی برای کلیه احزاب و اجرایی کردن شعارهای انتخاباتی که در راس آن کاهش تورم قرار دارد، از تمرکز بر بازیگری خارجی ترکیه خواهد کاست. بازیگری فعال ترکیه اردوغان در دودهه گذشته در مناطقی همچون شمال آفریقا، شامات و قفقاز که در بسیاری موارد از جمله در جنگ سوریه باعث رودررویی با جمهوری اسلامی ایران و نیروهای هم‌‌‌پیمان آن شد، مهم‌ترین دلیل برای گروهی است که عدم‌انتخاب مجدد وی را برای ایران دارای اولویت می‌‌‌دانند. مداخله ترکیه در جنگ سوریه از سال ۲۰۱۱ آغاز شد و پس از مدتی با کمک نظامی و مالی به مخالفان بشار اسد شکل رسمی پیدا کرد. اردوغان در شهریور ۱۳۹۱ طی یک سخنرانی گفت: «به‌زودی من و اعضای حزب حاکم به دمشق سفر خواهیم کرد تا با برادرانمان ملاقات کنیم و سوره فاتحه را بر سر قبر صلاح‌الدین ایوبی قرائت کنیم، سپس وارد صحن‌‌‌های مسجد بزرگ اموی دمشق خواهیم شد و از دانشکده سلیمانیه و ایستگاه راه‌‌‌آهن حجاز دیدار خواهیم کرد.»

در ژوئیه ۲۰۱۱ و طی درگیری‌‌‌های مرزی سال ۲۰۱۲ ارتش این کشور رسما به جنگ با نیروهای ارتش سوریه در برخی مناطق پرداخت و با مداخلات نظامی مستقیم در سال‌های ۲۰۱۶، ۲۰۱۷، ۲۰۱۸، ۲۰۱۹، ۲۰۲۰ و ۲۰۲۲ ادامه یافت. اشغال شمال سوریه از سوی ارتش ترکیه مهم‌ترین وجه این جنگ بود که کماکان ادامه دارد. حالا در سال ۲۰۲۳، «کمال کلیچداراوغلو» در سخنرانی انتخاباتی خود در شهر قیسری در مرکز ترکیه گفت که «ما حداکثر تا دوسال دیگر با سوریه آشتی خواهیم کرد و روابطمان به طور کامل به حالت عادی بازخواهد گشت.» در سال۲۰۲۰ جنگ دوم قره‌‌‌باغ با پشتیبانی کامل ترکیه و با پیروزی جمهوری‌آذربایجان به ایجاد معماری امنیتی جدید در شمال‌‌‌غربی ایران منجر شد. مهم‌ترین عامل برای ایران که باعث شده است تحلیلگران اتفاقات پس از جنگ را تهدیدی برای ایران به حساب بیاورند، درخواست ترکیه و جمهوری‌آذربایجان برای تشکیل کریدور موسوم به «زنگه‌‌‌زور» است که در صورت اعطای خاک و قبول ارمنستان مرزهای ایران و ارمنستان را به‌‌‌طور کامل قطع خواهد کرد.

حال کلیچداراوغلو در خلال رقابت‌‌‌های انتخاباتی از نقشه کریدور شرق به غرب موسوم به «راه ابریشم جدید» رونمایی کرده است که از این مسیر ترکیه را از مسیر ایران به آسیای میانه و چین متصل خواهد کرد. همین نقشه موجی از خشم را در رسانه‌‌‌های جمهوری‌آذربایجان برانگیخته است و این تحلیل ارائه می‌شود که پیروزی کلیچداراوغلو تاثیرات جدی بر همگرایی ترکیه و جمهوری آذربایجان خواهد گذاشت. در کنار این دو گزاره، باید به حضور «احمد داووداوغلو» به عنوان گزینه احتمالی وزارت امور خارجه دولت ائتلاف مخالفان نیز اشاره کرد. او در محافل سیاسی دنیا به عنوان پایه‌‌‌ریز راهبرد سیاست خارجی حزب عدالت و توسعه و مبدع نظریه «تنش صفر با همسایگان» شناخته می‌شود. با نگاه به این مولفه‌‌‌ها باید گفت انتخاب «کلیچداراوغلو» در راستای منافع منطقه‌‌‌ای ایران بهتر از انتخاب مجدد «اردوغان» است.

اما مولفه مهم و تاثیرگذار دیگر در این راستا منافع اقتصادی ایران در دوره تحریم‌‌‌های گسترده آمریکا و غرب علیه ماست. اردوغان تاجرمسلک است و با نادیده‌‌‌گرفتن خطرات کمک به دورزدن تحریم ایران با انگیزه سود اقتصادی، ترکیه را به دروازه ورود کالاهای تحریمی به ایران بدل کرده است. در سال‌های گذشته تحریم‌‌‌ها علیه ایران باعث شد سود قابل‌توجهی عاید تجار ترکیه شود؛ چراکه ایران بخش قابل‌توجهی از تحریم‌‌‌ها را از طریق ترکیه دور می‌‌‌زند. دو هفته پیش بود که «مولود چاووش‌اوغلو» وزیر امور خارجه ترکیه در مصاحبه با شبکه TV ۱۰۰ بار دیگر تاکید کرد که آنکارا به تحریم‌‌‌های غرب علیه ایران نمی‌‌‌پیوندد و افزود: «آیا حساب کرده‌‌‌اید که این کار چه سود و ضرری برای ترکیه دارد؟ چرا باید از یک سیاست مستقل برای خوشایند برخی افراد دست بکشم؟»

در مقابل مخالفان غربگرای دولت اردوغان و شخص کلیچداراوغلو بر همگرایی با غرب تاکید می‌کنند. او صراحتا اعلام کرده است که در صورت انتخاب شدن در این رقابت سیاسی، به تمام خواسته‌‌‌های اتحادیه اروپا عمل و احکام دادگاه اروپایی حقوق بشر را اجرا خواهد کرد. کلیچداراوغلو در مصاحبه با روزنامه وال‌استریت‌ژورنال هم گفته است: «در صورت پیروزی در رقابت، از تصمیم‌‌‌‌‌‌‌‌‌های کشورهای غربی در تحریم روسیه تبعیت خواهم کرد.» با این نگاه مسلم است که او از تحریم‌‌‌های غرب علیه ایران نیز تبعیت خواهد داشت. با نگاه به منافع اقتصادی ایران و ضرورت وجود راه‌‌‌هایی برای دورزدن تحریم‌‌‌های غرب، حضور اردوغان و وابستگان حرب عدالت و توسعه در قدرت، تضمین‌‌‌کننده منافع اقتصادی ما خواهد بود.