خطری در کمین بورس نیست
اگر تصمیم به سرمایه‌گذاری باشد، دیگر نمی‌‌‌توان به‌طور مطلق خوش‌بین بود، امکان نقطه صفر برجام هم وجود دارد و نقطه صفر مشمول تحریم‌‌‌های سنگین‌‌‌تر، جدیدتر و حتی شرایطی سخت‌‌‌تر از قبل می‌شود و حتی ممکن است سطح تنش‌ها بالاتر رود. این موارد سبب می‌شود که گزینه‌‌‌های سرمایه‌گذاری در ایران با رکود جدی روبه‌رو باشد و وضعیت بورس از دیگر بازارها بدتر است. ولی اگر بخواهیم راجع به آینده سه‌ماهه در بورس حرف بزنیم، باید این شرایط را بپذیریم و اگر بپذیریم، تازه قدم در مرحله‌‌‌ای می‌گذاریم که بازار را نگاه می‌کنیم تا ببینیم چطور است. مساله دیگر، دلار است که حداقل چشمانداز کاهش قیمت قابل‌توجهی ندارد؛ به‌خصوص برای بورس، چشمانداز دلار کاهشی نیست؛ زیرا نرخ دلار نیمایی حدود ۲۵ تا ۲۶هزارتومان است و در بهترین حالت اگر توافق انجام شود، دلار آزاد هم به همین نرخ میرسد؛ بنابراین ریسک افت نرخ ارز را برای بورس نخواهیم داشت و برعکس، پتانسیل جهش رو به بالا را دارد. آمار رشد نقدینگی، رقم ۳۸درصد سالانه را نشان می‌دهد؛ این یعنی پول کشور، هر سال ۳۸درصد تضعیف می‌شود.
البته فعلا بهانه‌‌‌ای برای جهش ارز وجود ندارد؛ اما رشد ارز در آینده اتفاق خواهد افتاد. بنابراین از این زاویه می‌‌‌توان گفت، ریسک کاهش نرخ ارز بر بازارسرمایه مترتب نیست. در خصوص قیمت‌های جهانی، هم‌زمان با آغاز جنگ روسیه و اوکراین، یک مرحله رشد و ریزش قیمت‌ها اتفاق افتاد و در حال حاضر در میانه یکی از رکودهای دوره‌ای ۱۰ تا ۱۲ساله بورس‌‌‌ها و اقتصاد جهانی قرار داریم. به دلیل وجود دلایل و تحولات دیگر در کشور و شرایط بازارسرمایه، در حال حاضر در وضعیت بعد از ریزش هستیم؛ به همین دلیل در سهام کامودیتی‌محور، ریزش زیادی نداشتیم. اگر بورس ایران در مرحله بعد از رشد بود و این اتفاقات در دنیا رقم می‌‌‌خورد، ریزش شدیدتری را تجربه می‌‌‌کردیم. طی یکی، دوسال ریزش را تجربه کرده‌ایم؛ اما نرخ‌ها اکنون در وضعیت نرمال قرار دارند. نفت ۸۵دلاری و مس ۸هزار دلاری نرخ‌هایی نرمال هستند که همیشه مورد توجه فعالان بازارسرمایه بوده‌اند.
بنابراین از این زاویه هم فعلا خطری جدی بورس را تهدید نمی‌‌‌کند. شاید نرخ‌ها کمی کاهشی باشند که جای نگرانی نیست. در حال حاضر، قیمت بسیاری از سهمها در کنار میانگین P/ E ۲۰ساله بازار که ۷ است، در مقایسه با P/ Eفعلی بازار که ۶ است و بسیاری از سهام که P/ E آنها به ۳ رسیده است، نشان از ارزندگی دارد و اگر ریسک را می‌‌‌پذیریم و تصور نمی‌‌‌کنیم ایران وارد مرحله چالش‌های جدی شود، بسیاری از سهمها با وجود رخوت و رکودی که در بورس وجود دارد، ارزنده هستند و با دید یکساله می‌‌‌توانند بازدهی ۶۰ تا ۱۰۰درصدی داشته باشند. البته پذیرش این نکته در این فضا، سخت به نظر میرسد و این خود یکی از نشانه‌‌‌هاست. معمولا وقتی تصور عمومی کلی وجود دارد، می‌‌‌تواند نشان‌دهنده پایان یک‌روند باشد؛ چه در رشد قیمت و چه در کاهش آن. حالا هم فکر می‌‌‌کنم، اگر چشمانمان را ببندیم و یک‌سال دیگر باز کنیم و روزنامه یک‌سال دیگر را بخوانیم، قیمت‌ها به‌مراتب بالاتر از قیمت‌های فعلی خواهد بود.
